De VVD heeft geen idee

Columns van de week

Chard van den Berg en Hannah Prins

De stemmen van Vrij Nederland

Nieuws!
De telefoons hebben het weer eens gedaan. Was het laatst nog hun geheimzinnige straling die miljarden onschuldigen over de kling zou jagen, deze week werd bekend dat veel nieuwe smartphones al binnen een paar weken na aankoop uit elkaar vallen.
Talloze kranten en nieuwssites namen maandag een ANP-bericht over dat zo begon: &#8216;Naarmate smartphones mooier en geavanceerder worden, neemt het risico dat ze stuk gaan toe. Bedrijfjes die de mobieltjes weer oplappen, schieten als paddenstoelen uit de grond. Het vervangen van onderdelen, zoals een glasplaatje, loopt al gauw in de papieren. De verzekeraars merken dat dan ook.&#8217;
Dus: hoe mooier en slimmer de telefoons worden, hoe eerder ze kapot gaan. Best een aardige theorie, kom maar op met de bewijzen. Maar dan komt de volgende zin: &#8216;Zonder een direct verband te kunnen aantonen, ontdekte het Verbond van Verzekeraars onlangs dat de introductie van nieuwe smartphones gepaard gaat met een piek in claims.&#8217;
Hé, dat is vreemd: de introductie gaat gepaard met een piek? Die dingen gaan toch niet speciaal stuk in de eerste weken dat ze op de markt zijn? Of hebben ze allerlei gruwelijke kinderziektes? Volgens het onderzoek is de piek het sterkst bij de introductie van nieuwe iPhones, &#8216;dus de mate van populariteit, of fragiliteit, lijkt ook af te meten aan de cijfers.&#8217;
Wacht even. Misschien een heel gek idee, maar zou het niet denkbaar zijn dat sommige mensen hun oude telefoon expres laten vallen, om zo het nieuwste model te kunnen kopen? Want als het, zoals het artikel suggereert, echt zou liggen aan de toenemende breekbaarheid van telefoons, dan zou de stijging toch niet tijdelijk zijn? Dan zou toch gewoon met elk nieuw model het maandelijkse aantal claims moeten stijgen?
Fraude dus. Het klinkt niet eens zo vergezocht, je hoort wel vaker dat mensen proberen de verzekering op te lichten. Toch wordt aan deze theorie nergens een woord vuil gemaakt: alle media kiezen voor een klakkeloze overname van het onbegrijpelijke ANP-bericht met de onbewezen slimmer-is-kwetsbaarder-theorie; ze knippen er hoogstens een paar zinnetjes af.
Alleen bij Radio 1 nemen ze de moeite om iemand van de Bond van Verzekeraars op te bellen. De reporter begint al snel over fraude en de woordvoerster beaamt die mogelijkheid direct &#8211; het lijkt er inderdaad op. Vandaar ook dat dit naar buiten wordt gebracht: om verzekeraars te waarschuwen en om fraudeurs te laten weten dat ze in beeld zijn.
Maar waarom komt die fraude dan in vredesnaam niet voor in de nieuwsberichten? Er is een onderzoek, dat wijst heel erg in de richting van de interessante conclusie A, maar omdat A niet helemaal bewezen is, kies je in de berichtgeving voor de saaie en vooral totaal onlogische conclusie B?
Met enige moeite is het oorspronkelijke onderzoekje te vinden. Het blijkt al in het meinummer van het blad Verzekerd! te hebben gestaan, is kraakhelder, en gaat gewoon over fraude. Hoe het, bijna twee maanden later, tot een onbegrijpelijk ANP-bericht met een fantasie-inleiding en een nepconclusie heeft kunnen leiden? Geen idee, maar de kranten vinden het allemaal prachtig.
Dit was de laatste nieuws!-rubriek van Jonathan van het Reve.

Jonathan van het Reve

Hoezo kapot? Fraude!

Nieuws!
De Gay Pride-parade in Split is op een veldslag uitgelopen. Tienduizend tegendemonstranten bekogelden de tweehonderd deelnemers met stenen en riepen dat homoseksuelen dood moesten. De politie gebruikte knuppels en traangas om de homo&#8217;s te beschermen en verrichtte zeker honderd arrestaties. Beelden uit Kroatië tonen dat de optocht een stuk minder uitbundig was dan wij hier gewend zijn, maar voor conservatieve Kroaten was er kennelijk nog meer dan genoeg om aanstoot aan te nemen.
Een veelgehoorde reactie op dit soort berichten, ook hier in Nederland, is dat geweld tegen homo&#8217;s weliswaar heel verkeerd is, maar dat zo&#8217;n provocerende optocht wel een beetje vragen om moeilijkheden is: nogal wiedes dat het knokken wordt als je in zo&#8217;n conservatief land massaal je homoseksualiteit gaat lopen vieren. En doe je de zaak met zo&#8217;n uitbundige optocht überhaupt niet eerder kwaad dan goed?
Zo&#8217;n opmerking wordt meestal niet op prijs gesteld. Het is toch goed dat homo&#8217;s hun stem laten horen? En je zegt toch ook niet tegen schaars geklede dames dat ze er feitelijk om vragen verkracht te worden? Tegen die laatste opmerking, onlangs gemaakt door een Canadese politieman, is in Amsterdam vorige week zelfs een zogenaamde slettenmars gehouden. Ook hartstikke leuk, maar ook weer iets waarvan je je kunt afvragen of het zin heeft.
Want wat doet zo&#8217;n optocht nou precies? De deelnemers laten zien dat ze zich niet schamen voor wie ze zijn &#8211; dat is goed. Ze gebruiken zelf geen geweld &#8211; dat is ook goed. Ze maken een lange neus naar alle homofobe passanten en televisiekijkers &#8211; ook prima. Maar nogmaals: helpt het nou echt voor de acceptatie van sletten of homo&#8217;s? Is provoceren altijd nuttig?
Een populaire tv-presentator die homo blijkt te zijn, dat helpt. Een groep imams of dominees die een homovriendelijk manifest opstelt, dat helpt. Een openlijk homoseksuele voetballer, dat helpt. Maar zo&#8217;n optocht? Parachutespringen is misschien heilzaam tegen hoogtevrees, maar heeft een kolkende Amsterdam Arena ooit één Feyenoordsupporter bekeerd? Is er ooit een weigerachtige trouwambtenaar overtuigd door de aanblik van twee gespierde kerels met roze strings in zijn voortuin?
Het is geweldig dat zo&#8217;n optocht kan en mag worden gehouden, en het is een prachtig schouwspel voor de hele wereld. En zeker voor deelnemers onderling werkt zo&#8217;n manifestatie uitstekend: of je nou wordt toegejuicht (Amsterdam) of uitgescholden (Split), je voelt je (hopelijk) trots en saamhorig. Dat is fijn, en samen sta je sterk. Maar juist door je als zo&#8217;n uitbundige groep te manifesteren, zeker als dat gepaard gaat met extreem veel bloot en herrie, vergroot je de kloof met mensen die hebben geleerd dat je vies of eng bent.
Als die mensen heel erg kwaad worden, zoals in Split, en dat komt op televisie, dan genereert dat aandacht voor achterlijke intolerantie. Toegegeven: dat kan nuttig zijn. Maar afgezien daarvan, en zeker in Nederland, is het gewoon echt niet waar dat zo&#8217;n homo- of slettenparade de emancipatie helpt. Integendeel zelfs. En ja: dat is heel iets anders dan zeggen dat het verboden zou moeten worden.

Feesten uit principe

Nieuws!
Stel: één op de honderd mensen ontwikkelt na twintig jaar mobiel bellen een hersentumor. Momenteel merken we daar nog niks van, maar binnenkort begint het: eerst krijgt een handjevol rijke westerlingen hoofdpijn en even later creperen wereldwijd miljoenen mensen aan een gezwel achter hun rechter oor.
Dit scenario is zéér onwaarschijnlijk, maar uitgesloten is het niet. De vraag is dan ook of het verantwoord is om de bezorgde mensheid te vertellen dat mobiel bellen honderd procent veilig is. Zou u dat durven, met het risico dat miljoenen mensen zich doodbellen?
De World Health Organization (WHO) wil dat in elk geval niet op haar geweten hebben: vorige week zaaide zij welbewust grote paniek met de mededeling dat mobiel bellen &#8216;mogelijk kankerverwekkend is&#8217; &#8211; de gevreesde categorie 2B, waar ook lood en ddt in zitten. Niet dat er serieuze aanwijzingen zijn dat er ooit iemand kanker heeft gekregen van telefoneren, laat staan dat er een onderliggende theorie bestaat over hoe dat in zijn werk zou gaan, maar op basis van hun literatuuronderzoek (!) konden zij in elk geval niks uitsluiten.
Dat klinkt reuze wetenschappelijk: we kunnen het tegendeel niet bewijzen, dus we houden er rekening mee. Maar de vraag is of het zin heeft om veel energie te steken in het rekening houden met zaken waarvoor geen enkele aanwijzing bestaat, maar waarvan het tegendeel toevallig lastig te bewijzen is. In elk geval zijn de uitspraken van de WHO, hoe genuanceerd ook, koren op de molen van mensen die iedereen bang willen maken: &#8216;Kijk maar, hier staat het: je kúnt er misschien kanker van krijgen!&#8217;
In een stuk over religie heeft de beroemde filosoof Bertrand Russell ooit de stelling geponeerd dat er tussen de Aarde en Mars een porseleinen theepot in een baan rond de zon draait. Zeer onwaarschijnlijk, maar geen mens kan het tegendeel bewijzen. Moeten we nu serieus rekening houden met die theepot? Moeten we hem voor de zekerheid met dure raketten gaan zoeken? Nee natuurlijk. Het feit dat het tegendeel onbewezen of zelfs onbewijsbaar is, maakt een theorie geen greintje waarschijnlijker.
De vergelijking klinkt wellicht absurd, maar natuurkundig gezien is het echt ondenkbaar dat de extreem zwakke straling van mobiele telefoons ons weefsel aantast. Op zichzelf is dat geen reden om het niet te onderzoeken, en ook is het niet zo gek dat we ons, wat onwaarschijnlijkheden betreft, vooral richten op zaken waar we beter van zouden worden (alchemie, homeopathie) of juist van dood zouden gaan (mobiele telefoons), en dat we eventuele kosmische theepotten even laten rusten. Maar we moeten niet uit het oog verliezen dat de enige reden waarom de WHO juist hierover rapporteert, is dat &#8216;straling&#8217; altijd eng klinkt en dat de ramp enorm zou zijn als er toch iets aan de hand was. Uit voorzorg dus; niet omdat er serieuze aanwijzingen voor zijn.
Mocht u er, na dit alles, toch niet gerust op zijn, dan adviseert de WHO om handsfree te bellen, regelmatig tot alle bekende opperwezens te bidden, en driemaal daags te checken of de theepot er nog staat.

Paniek over mobiele telefoons

Nieuws!
Haalt de krant 2020? Geen idee, maar het lijkt erop dat de discussie over de toekomst van de papieren media voort zal woekeren tot de allerlaatste &#8216;dode boom&#8217; is omgehakt.
Bij De Wereld Draait Door ging het vorige week woensdag over de documentaire Page One: Inside the New York Times. Dat wil zeggen: het ging niet echt over die documentaire, er werden gewoon een paar fragmentjes getoond om de discussie over internet versus papier weer eens aan te zwengelen.
De gasten waren (uiteraard) voorspelbaar: Peter Vandermeersch, hoofdredacteur van NRC Handelsblad, Alexander Klöpping, internetspecialist van DWDD, en Bert Brussen, blogger van onder andere GeenStijl. De discussie kabbelde rustig voort, men kende elkaar duidelijk, en hoewel sommigen meer aandacht claimden dan anderen, kreeg iedereen de kans zijn vaste riedeltje af te draaien. Geen verrassingen dus.
Maar toch was het een buitengewoon leerzaam gesprek: meer dan ooit werd in deze tien minuten duidelijk hoe vreemd en kunstmatig het zogenaamde conflict tussen scherm en papier, tussen jong en oud, eigenlijk is. Dat er iets verandert is wel duidelijk; dat kranten iets anders zijn dan weblogs ook, maar dat er een soort fascinerende vete zou bestaan, zoals tijdens dit soort discussies steevast wordt gesuggereerd, dat is echt een beetje vreemd.
Om te beginnen hebben bloggers en kranten allang niet meer de schurft aan elkaar: hoofdredacteuren, en zeker ook Vandermeersch, zijn echt al jaren bezig het internet te omarmen, om te roepen dat zij totaal niet neerkijken op bloggers, dat ze zelf graag op Gawker of Twitter kijken, dat The Huffington Post zo geweldig is, et cetera. En succesvolle internetjongens zoals Klöpping en Brussen, die hebben inmiddels ook gewoon braaf een column in de papieren krant. En geef ze maar eens ongelijk allemaal. Waarom dan toch telkens weer dat theater?
En er is meer paradoxaals aan de discussie. Want volgens Klöpping en Brussen &#8216;wint&#8217; het internet: weblog The Huffington Post is voor driehonderd miljoen dollar verkocht, en de kranten verliezen abonnees, haha. &#8216;De krant was de enige vis in de kom, maar nu eten duizenden blogvissen al het voer op,&#8217; zo stellen zij tevreden vast. Arme kranten!
Maar zodra het gaat over kwaliteit, zodra het gaat over de middelen goed en langdurig journalistiek onderzoek te verrichten, is het opeens totaal andersom: dat kunnen kranten zich best veroorloven, aldus Brussen, maar weblogs natuurlijk niet: die hebben daar geen geld voor. Arme bloggers!
Zo schakelen beide partijen, bij gebrek aan een zinnig meningsverschil, geroutineerd heen en weer tussen totale superioriteit en een geweldige underdogpositie. Het is alsof je, jaar in jaar uit, iemand die toevallig bezems verkoopt en iemand die toevallig stofzuigers verkoopt naar de verschillen tussen hun producten vraagt. Goh, zijn stofzuigers echt duurder om te maken? En&#8230; zijn bezems daardoor werkelijk goedkoper? Maar wel weer stiller en energiezuiniger? Wauw, en zijn jullie ook nog allebei trots op je product? Zo, ga maar even bekvechten.
Jongens, we weten het nu wel.

Dood aan de dode bomen!

Nieuws!
Nog even over Máxima. Elma Drayer schreef vorige week al dat het voorstel van drie linkse partijen om Máxima straks geen koningin maar prinses te noemen buitengewoon ongelukkig was qua timing, en het werd door het kabinet dan ook vrij nonchalant terzijde geschoven. Maar de gedachtegang achter het voorstel is eigenlijk veel te interessant om zomaar af te doen als gezeur, en veel te wijdverbreid trouwens, blijkens de vele ingezonden brieven en internetreacties.
In het Nederlands Dagblad noemde Ineke van Gent (GroenLinks) het huidige systeem, waarbij de man van een koningin prins-gemaal heet en de vrouw van een koning gewoon koningin, &#8216;seksistisch en achterhaald&#8217;.
Pierre Heijnen (PvdA) zei: &#8216;Gelijke behandeling, ongeacht sekse, staat bij ons voorop. Daaraan moet je geen concessies doen.&#8217;
Nog helderder was Carolien van Grinsven, die een brief schreef aan Het Parool. Zij zou het &#8216;schandalig vinden als Máxima koningin werd: &#8216;[Zij] mag dan koninginnetje spelen, want in haar geval zal men heus niet denken dat zij een regerend persoon zou zijn naast de koning. Men stelt dus dat de vrouw minder waard is dan de man.&#8217;
Toch gek: Máxima mag iets wat Claus niet mocht, en dat is zielig voor de vrouw. En de man dan? Die moet nu al drie vorstinnen lang genoegen nemen met de titel &#8216;prins-gemaal&#8217;, en als straks een vrouw op die positie komt, heet ze opeens koningin!
Stel je eens voor dat het precies andersom was: Claus en Bernhard heetten gewoon koning, en straks zou Máxima juist prinses-gemaal moeten worden. Dat zou óók gemeen zijn voor de vrouw, nietwaar? Net als de huidige situatie dus, waar het tegenovergestelde gebeurt. Ieder verschil is altijd ten nadele van de vrouw &#8211; alsof de man per definitie hoger is!
Vroeger wás de man dat natuurlijk ook, in de ogen van veel mensen; daarom is die ouderwetse constructie van &#8216;prins-gemaal&#8217; ook bedacht. Niet elegant misschien, en jammer voor die mannen, maar kennelijk was het nodig om verwarring te voorkomen. Maar om nu, vandaag de dag, te eisen dat die maatregel ook de andere kant op wordt genomen, dat is echt absurd. De redenering is dan: vroeger kregen mannen een kleinere titel omdat men mannen hoger achtte dan vrouwen, en daarom hebben vrouwen nu ook recht op een kleinere titel. Emancipatie door te doen alsof het seksisme 180 graden is gedraaid&#8230;
Deze waanzin doet erg denken aan de onbegrijpelijke behoefte van sommige vrouwen om zich &#8216;schrijver&#8217; of &#8216;neerlandicus&#8217; te noemen. Omdat zij veronderstellen dat de boze buitenwereld een schrijfster minder hoog acht dan een schrijver, willen zij zelf de mannelijke vorm gebruiken &#8211; terwijl iedereen ziet dat ze een vrouw zijn. Net als Ineke van Gent zorgen zij voor veel verwarring door met volle kracht tegen een wind in te leunen die al bijna is gaan liggen, en houden zo zelf de allang achterhaalde minderwaardigheid van vrouwelijke beroepsnamen in stand.
Is het trouwens, als tussenoplossing, niet eerlijker als Máxima prins wordt?

Prins Máxima

Nieuws!
Waarom zijn het bijna altijd mannen die de grote literaire prijzen winnen? Doen mannelijke schrijvers beter hun best? Kijken ze intelligenter op de achterflap? Of is het veel eenvoudiger en kunnen vrouwen gewoon niet schrijven?
Dat laatste mag je natuurlijk nooit suggereren, maar schrijfster Pauline Slot lijkt er geen moeite mee te hebben. In een opiniestuk in de Volkskrant van vorige week schrijft ze: &#8216;Zelf wilde ik er ook niet aan. Maar nu de Librisprijs gisteravond opnieuw aan een man is uitgereikt, kan ik er niet meer omheen. Vrouwen kunnen gewoon niet schrijven &#8211; of in elk geval een stuk minder goed dan hun mannelijke collega&#8217;s. Het is de enige verklaring die hout snijdt, na decennia waarin er nauwelijks boeken van vrouwen op nominatielijsten van grote literaire prijzen staan.&#8217; En dat uit de mond van een vrouw!
Helaas valt &#8211; behalve de gedurfde stellingname &#8211; vooral de zwakte van haar argumentatie op: vrouwen winnen zelden prijzen, dus kunnen ze niet schrijven; nogal kort door de bocht. Maar Slot bezweert ons dat juryleden altijd integer zijn en schrijft: &#8216;Het is de hoogste tijd dat we collectief kleur bekennen: of de jury&#8217;s discrimineren, of vrouwen schrijven minder goed. Het kan niet allebei waar zijn. Zelf heb ik mijn keuze gemaakt.&#8217;
Maar&#8230; waarom kan dat eigenlijk niet allebei waar zijn? En dan nog: waar wil Slot nou eigenlijk naartoe? Wat vindt ze nou echt? De oplossing, misschien radt u het al, is simpel: ironie.
Echt waar: Slot bedoelt het omgekeerde van wat ze zegt. Vrouwen kunnen dus wél schrijven, en literaire juryleden zijn wél seksisten. Wat bij eerste lezing een gemankeerd maar origineel betoog lijkt, is niets dan onbewijsbaar geklaag over seksistische juryleden &#8211; misschien is dat wel waarom Slot naar het gevaarlijke wapen van de ironie grijpt.
Maar daar vertilt ze zich dus stevig aan, want functionele ironie is meer dan een slecht betoog in de verkeerde richting. Kennelijk rekent Slot erop dat lezers de stelling &#8216;mannen schrijven beter&#8217; zo absurd zullen vinden, dat ze vanzelf met haar mee zullen gaan in haar échte overtuiging, namelijk dat jury&#8217;s bevooroordeeld zijn.
IJdele hoop, zo blijkt uit de reacties op de site van de Volkskrant: Slot oogst woede over haar seksistische &#8216;standpunt&#8217;, maar, hilarisch genoeg, vooral ook veel steun. Iemand schrijft: &#8216;Verfrissend dat een vrouw/man erkent dat zij mogelijk minder goed presteert op een specifiek vlak dan het andere geslacht. Door te erkennen dat er nu eenmaal (genetische?) verschillen zijn tussen man en vrouw, zorgt Slot voor een relativerende toon in die eeuwige &#8220;wij zijn beter&#8221;-strijd. Helaas is haar formulering wat ongelukkig.&#8217;
Dat laatste ziet ook Slot op een gegeven moment in: na de zoveelste reactie waaruit blijkt dat bijna niemand haar stuk begrijp, besluit ze zich er zelf mee te bemoeien. &#8216;Ironie, mensen, ironie,&#8217; schrijft ze wanhopig. Maar het kwaad is al geschied; de verwarring is compleet. En zo, o ironie, illustreert Slot onbedoeld het punt dat zij juist niet wilde maken&#8230;

Het ironische van de ironie

Nieuws!
Is een verbod op de rituele, onverdoofde slacht van vee nou redelijk of niet? Nu de hausse aan ingezonden brieven en debatten over zijn hoogtepunt heen lijkt, kunnen we voorzichtig de balans opmaken. Zijn er nieuwe, doorslaggevende argumenten gebruikt? Is er op logische gronden een winnaar aan te wijzen?
Helaas. Uiteindelijk hebben de partijen ieder maar één echt argument, en daar is de afgelopen weken niets zinnigs aan toegevoegd. Dierenvrienden vinden onverdoofd slachten zielig voor de dieren, religieuzen (en hun sympathisanten) vinden een verbod zielig voor de mensen. Het ene argument is niet beter dan het andere: welk van de twee kwaden erger is, geestelijk leed bij mensen of fysiek leed bij dieren, kan iedereen alleen maar voor zichzelf bepalen. Een kwestie van smaak, als je wilt.
Er worden natuurlijk wel meer argumenten gebruikt, maar erg waardevol zijn die niet. Zo is er de kwestie van de contra-expertise: volgens bepaalde onderzoeken schijnt onverdoofd slachten helemaal niet zo veel erger te zijn dan verdoofd slachten. Het probleem daarmee is dat het andere kamp met een veel dikkere stapel onderzoeken staat te zwaaien, zodat het toch gewoon &#8216;welles-nietes&#8217; wordt. Voor leken is dat argument dus onbruikbaar.
Ook de onvermijdelijke drogredenen vliegen over tafel: &#8216;dit verbod is alleen maar om moslims en joden te pesten&#8217;, &#8216;ze halen het vlees toch wel in het buitenland&#8217;, &#8216;de bio-industrie is veel erger&#8217;, &#8216;het gaat al eeuwen zo&#8217;, &#8216;Nederland stond altijd bekend om zijn tolerantie&#8217;, &#8216;Adolf Hitler was ook tegen ritueel slachten&#8217;. Kan allemaal best waar zijn, maar doet het er echt toe? Het zou onbeleefd zijn, maar op al die beweringen kun je redelijkerwijs antwoorden met: &#8216;nou en?&#8217;
Dan is het kwantitatieve argument interessanter: het gaat, vergeleken met de totale slacht in Nederland, maar om een relatief kleine groep dieren. Met name de joodse tegenstanders van een verbod brengen dat ter sprake. &#8216;Laat ons toch&#8217;, zeggen zij voortdurend, &#8216;Het gaat maar om een paar duizend dieren!&#8217; Klinkt redelijk. Ook in dat andere onmogelijke tolerantiedilemma, het boerkaverbod, hoor je het argument vaak: het gaat maar om zo weinig vrouwen, waarom zou je het verbieden?
Toch klopt er iets niet. Ten eerste is het vreemd om te denken dat de zeldzaamheid van een misstand een goede reden is om hem toe te staan. Hoeveel manschappen de politie op preventie en controle zet kan door de grootte van het probleem worden bepaald, maar de fundamentele vraag of iets mag of niet, staat er los van: er zijn wel meer dingen strafbaar die bijna nooit voorkomen.
Maar misschien nog wel belangrijker is dat je het kwantitatieve argument perfect kunt omdraaien: er zijn maar heel weinig mensen die kosjer willen eten of in een boerka willen lopen, dus een verbod veroorzaakt maar weinig persoonlijk leed, als er meer waren was een verbod veel ingrijpender.
Dat klinkt ook redelijk, nietwaar? Tenzij je fysiek dierenleed minder erg vindt dan geestelijk leed bij mensen, dan weer niet&#8230;

Onverdoofd slachten: de balans

Nieuws!
Wat zijn de grootste problemen van Nederland? De Groene Amsterdammer heeft het onderzocht. Vorige week publiceerde het blad een toptien op basis van een onderzoek onder vijfenzeventig alfa- en gammageleerden, met speciale aandacht voor de meest onder- en overschatte problemen van dit moment.
Doordat het onderzoek zich (bewust) op &#8216;sociale wetenschappers&#8217; richt, blijven populaire problemen als klimaatverandering en atoomrampen buiten beschouwing, maar desondanks staat er veel interessants in de lijst. De meest opvallende conclusie was zelfs aanleiding voor een stuk in de Volkskrant.
In dat stuk, maar ook al in het onderzoek zelf, staat dat het respect voor (sociaal-)wetenschappelijke feiten sterk is afgenomen, en dan vooral in de politiek. De geleerden klagen &#8216;dat hun bijdragen niet of nauwelijks meer meewegen in het maatschappelijk debat. De politiek en het publiek gaan liever af op hun eigen gevoelens en beleving. (&#8230;) Wetenschap is het patent op de waarheid kwijt geraakt.&#8217;
Vooral op het gebied van integratie luistert niemand meer naar de geleerden. &#8216;Er is een middenklasse ontstaan, de tweede generatie schittert in het hoger onderwijs, het etnisch ondernemerschap bloeit. Maar in de beleving en in de politiek vormen allochtonen een levensgroot probleem.&#8217; Volgens de geleerden is integratie het meest overschatte probleem van onze tijd, en over het populisme van Wilders wordt verzucht: &#8216;Of iets wel of niet &#8220;waar is&#8221; of &#8220;bestaat&#8221;, doet er in zijn politieke logica niet zoveel toe.&#8217;
Maar klopt dat wel? Is het echt waar dat &#8216;de feiten&#8217; er tegenwoordig niet meer toe doen? Als iemand op Wilders stemt omdat hij van zijn zuster in Rotterdam over vrouwen met boerka&#8217;s hoort, of omdat hij vreest voor een tweede Mohammed Bouyeri, welke feiten negeert hij dan? Ja, statistieken over een allochtone middenklasse en het lage aantal terroristen &#8211; maar wanneer heeft &#8216;het volk&#8217; ooit op basis van cijfertjes gestemd?
Wanneer was de wetenschap ooit koning in het debat? Het CDA en zijn voorgangers waren decennialang het machtigste blok in de politiek, en die halen hun grondslagen toch echt uit de Bijbel. Kiezers baseren hun standpunt nu eenmaal primair op ervaringen in hun eigen omgeving, inclusief de kerk en de tv. Dat is niet nieuw.
De enige periode waarin sociale wetenschappen echt invloed hadden in de politiek, was tijdens het decennialange gedweep met Marx en Lenin. De vraag is of het na die periode heel raar is dat ze geen &#8216;patent&#8217; meer hebben op de politieke waarheid.
Trouwens: al zou men wel willen luisteren, wat beweren ze dan precies? Wat zijn hun bruikbare voorspellingen? Het belangrijkste punt dat ze naar voren willen brengen, zo blijkt uit De Groene, is dat de integratie eigenlijk best een succes is. Statistisch gezien.
In elk geval lijkt het dedain dat deze sociale wetenschappers voor Wilders en de zijnen tentoonspreiden, hoe terecht misschien ook, niet de handigste manier om het respect van Henk en Ingrid terug te winnen. Gelukkig maar dat die geen abonnement op De Groene hebben.

Schijt aan de feiten

Nieuws!
Na de verhoren van Hans Jansen en Tom Schalken waren vriend en vijand het erover eens dat advocaat Bram Moszkowicz in bloedvorm stak. Maar toen hij twee dagen later, tijdens het verhoor van Bertus Hendriks, aan de rechtbank vroeg om proces-verbaal tegen Hendriks op te maken wegens meineed en vervolgens, omdat men dit weigerde, ten derde male een verzoek tot wraking deed, werden er al wat wenkbrauwen gefronst. En toen kwam ook nog eens die gênante &#8216;inbelactie&#8217; bij Pauw &#038; Witteman, waarna massale hoon zijn deel was.
Nu had dat inbellen inderdaad iets potsierlijks &#8211; laat die Hendriks even met rust, zou je zeggen &#8211; en de uitspraak van Moszkowicz over Hendriks&#8217; sympathie voor Hamas deed bijna vermoeden dat Moszkowicz een borreltje ophad. Maar het Grote Punt waarmee Pauw, Witteman en Hendriks hem triomfantelijk om de oren probeerden te slaan, namelijk de inconsequentie in de verklaringen van Hans Jansen, was een drogreden waartegen Moszkowicz zich onmogelijk kon verdedigen.
Op zichzelf is het reuze interessant: Jansen heeft vorig jaar in een boek, en ook voor een NOS-camera, ontkend dat Schalken hem op het Vertigo-etentje probeerde te beïnvloeden, maar tijdens zijn verhoren door de rijksrecherche en Moszkowicz liet hij juist optekenen van wel. Was die eerdere uitspraak dan een vergissing? Had Jansen zich onder ede opeens herinnerd dat er wél sprake was van een poging tot beïnvloeden? Het klinkt niet waarschijnlijk.
Deze inconsequentie werd op vrijdagochtend in De Pers blootgelegd door Kustaw Bessems, en nog dezelfde avond ging advocaat Gerard Spong er bij De Wereld Draait Door al mee aan de haal: als een trotse goochelaar toverde Spong het citaat van Jansen te voorschijn, waarna hij suggereerde dat als er iemand in aanmerking kwam voor een proces-verbaal wegens meineed, het Jansen wel was.
Het lijkt er inderdaad sterk op dat de inconsequentie van Jansen groter is dan die van Hendriks, en bovendien belangrijker voor het proces. Maar om Moszkowicz daar verwijten over te maken, zoals tijdens Pauw &#038; Witteman gebeurde, is echt onzinnig.
Want wat verwachten ze nou van hem? Dat hij tegen Jansen ook aangifte van meineed gaat doen? Natuurlijk doet hij dat niet: zijn taak is om Geert Wilders te verdedigen, en het is niet in het belang van Wilders om Hans Jansen uit te schakelen. Het was natuurlijk heel leuk om Moszkowicz zo te confronteren met de leugens van &#8216;zijn&#8217; getuige, maar meer dan een smakelijke jij-bak was het niet.
Moszkowicz kon zich dan ook niet verdedigen: het zou zijn zaak kunnen schaden als hij naar waarheid zou vertellen dat zijn cliënt juist belang heeft bij de leugens van Jansen. In zijn warrige overmoed riep hij dus maar dat het grote verschil erin lag dat Hendriks vandaag onder ede stond en Jansen in oktober niet. Dat slaat natuurlijk nergens op, en toen Hendriks dat duidelijk maakte, begon Moszkowicz in arren moede over diens sympathie voor Palestijnse terroristen, waarna het gesprek snel voorbij was.
Een jij-bak dus, maar buitengewoon effectief en vermakelijk.

Een effectieve jij-bak

Nieuws!
De column van Nazmiye Oral in de Volkskrant gaat deze week over kinderverkrachters. Zij pleit onder meer voor chemische castratie, en moedigt haar lezers bovendien aan om een online petitie te tekenen die eist dat pedoseksuelen achttien jaar gevangenisstraf kunnen krijgen en &#8216;dat de penetratie van een kind onder de twaalf altijd als verkrachting wordt aangemerkt&#8217;.
&#8216;Meer straf voor pedo&#8217;s&#8217; is altijd makkelijk scoren: lekker simpel, en wie kan daar nu tegen zijn? Maar het tweede gedeelte van de stelling, dat het &#8216;seksueel binnendringen&#8217; van kleine kinderen altijd verkrachting moet heten, is een stuk gecompliceerder.
De aanleiding voor deze eis is een gesprek bij Pauw &#038; Witteman vorige maand met Tjalling van der Goot, de advocaat van Robert M. In dat gesprek zei Van der Goot dat Robert M. voorlopig niet van verkrachting (Art. 242) wordt verdacht, maar van seks met kleine kinderen (Art. 244).
De verontwaardiging aan tafel was groot (&#8216;dat is toch óók verkrachting?!&#8217;), de aanwezige CDA-politicus riep dat hij ernaar zou kijken, en al snel stond die petitie online.
Maar waar gaat het nou eigenlijk om? De oplossing is nogal makkelijk te vinden in het Wetboek van Strafrecht. Daarin wordt seks met volwassenen strafbaar gesteld als sprake is van dwang, en dan heet het verkrachting (Art. 242). Seks met kleine kinderen is altijd strafbaar (Art. 244), zodat dwang of geweld niet hoeven te worden aangetoond: het feit dat het kind zo jong is, is voldoende voor een veroordeling &#8211; en anders dan bij een volwassene is het dus zinloos om te claimen dat het slachtoffer er zelf mee instemde.
Het idee dat seks met een klein kind &#8216;per definitie&#8217; verkrachting is, zit dus in feite al ingebakken in de wet. De strafmaat van beide delicten is gelijk.
De wet zit dus best slim in elkaar, en de huidige constructie maakt het makkelijker om pedoseksuelen te veroordelen. Maar voor velen is het woord &#8216;verkrachting&#8217; kennelijk heilig, want al meer dan honderdzeventigduizend mensen vinden dat de wet moet worden aangepast. En Madeleine van Toorenburg, van het CDA, heeft intussen een wetsvoorstel ingediend. Zij schrijft: &#8216;Er zijn allemaal juridische argumenten waarom het seksueel binnendringen bij jonge kinderen geen verkrachting wordt genoemd. Maar heel Nederland denkt: hoe kan dit?! En als niemand op straat het nog begrijpt, moeten we de wet aanpassen.&#8217;
Het zou tamelijk spectaculair zijn om die redenering op alle wetten los te laten: als een artikel niet direct voor iedereen bevredigend en begrijpelijk is, moet het door een woedende meute worden herschreven.
Misschien begrijpt Nazmiye Oral best waar het om gaat, maar of al haar honderdzeventigduizend mede-ondertekenaars dat doen, moet sterk worden betwijfeld.
Op het forum van Trouw is de oproep om de petitie te tekenen bijvoorbeeld zo geformuleerd: &#8216;Wetswijziging strafbaar stellen verkrachting, TEKEN!!! Want je dacht dat verkrachten strafbaar was&#8230;.niet dus&#8230;omdat blijkbaar penetratie niet onder het begrip verkrachten valt.&#8217;

Is de wet te subtiel?

Nieuws!
Kamerlid Jeanine Hen-nis-Plasschaert (VVD) wil ambtenaren verbieden hoofddoekjes en keppeltjes te dragen. Daarnaast ziet zij artikel 6 van de grondwet, over het recht op godsdienstvrijheid, als overbodig: de rechten van gelovigen worden volgens haar al voldoende beschermd door de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van vergadering, et cetera.
Conservatief denker en publicist Bart Jan Spruyt is het met beide standpunten oneens. In de Volkskrant heeft hij vorige week geprobeerd uit te leggen waarom, maar zijn betoog lijkt een paar vreemde tegenstrijdigheden te bevatten.
Veel mensen, schrijft Spruyt, denken dat een neutrale overheid per definitie seculier moet zijn. Dat is volgens hem een vergissing, want: &#8216;Het seculiere standpunt is niet neutraal, maar evengoed een levensbeschouwelijke keuze.&#8217; Op dezelfde grond verwerpt hij het idee dat de scheiding van kerk en staat impliceert dat politici zich niet door hun geloof zouden mogen laten leiden: &#8216;Wie zich vóór abortus en euthanasie uitspreekt, creëert evengoed een maatschappelijke werkelijkheid die gebaseerd is op levensbeschouwelijke keuzes.&#8217;
Het is de klassieke reli-jijbak: Niet geloven is ook een geloof!
Een belangrijk probleem met dat standpunt, behalve dat het alle zuigelingen en huisdieren die niet in Jezus Christus geloven een &#8216;levensbeschouwing&#8217; toedicht, is dat niet-gelovigen geen onredelijke heilige regels hebben, en ze die dus ook niet kunnen gebruiken om andere mensen iets te verbieden.
Euthanasie en abortus en koopzondagen worden door seculieren niet opgelegd aan gelovigen: niemand wordt ertoe gedwongen van die mogelijkheden gebruik te maken, iedereen heeft een vrije keus. Heel anders is het als je die dingen verbiedt: dan dwing je mensen die niks met jouw opperwezen te maken hebben een ongewenst kind te baren, jarenlang uitzichtloos te lijden of op zaterdag inkopen te doen. Toestaan is toch echt neutraler dan verbieden. En zij die rituele dieren- of kindermishandeling willen verbieden &#8211; inderdaad een niet-neutraal standpunt &#8211; die willen dat niet omdat het ergens geschreven staat.
Ook tamelijk absurd is het idee van Spruyt dat de weerstand tegen het streng christelijke seksisme bij de SGP alleen maar voortkomt &#8216;uit de zorg dat een (veel grotere) islamitische partij vergelijkbare standpunten zal gaan huldigen&#8217;. Maar het allergekste bewaart hij toch voor het laatst. Zijn uitsmijter: &#8216;Wanneer je artikel 6 schrapt, kun je het geloof gaan zien als ook maar een mening. En dat is het niet.&#8217;
Dus nadat hij uitgebreid heeft betoogd dat levensbeschouwelijke neutraliteit niet bestaat omdat ook niet-geloven een soort geloof is, blijkt helemaal op het eind dat sommige levensbeschouwelijke overtuigingen toch wat gelijker zijn dan andere: elke mening is een soort geloof, maar het geloof is niet ook maar een mening. Een onderbouwing van deze spectaculaire slotstelling geeft Spruyt helaas niet, vermoedelijk omdat hij daarmee alle verdere discussie overbodig zou maken.

Het eeuwige gelijk van de gelovige

Nieuws!
Het nieuwe KRO-programma De Rekenkamer ging vorige week over de prijs van drinkwater. Het programma doet qua opzet en tempo heel erg denken aan de Keuringsdienst van Waarde, maar er is een groot verschil: waar de Keuringsdienst een vraag stelt die je zelf ook had kunnen stellen maar die verduveld lastig te beantwoorden blijkt, besteedt De Rekenkamer bijna drie kwartier aan een kwestie die je met tien minuten Wikipedia en vijf minuten krabbelen op de achterkant van een envelop ook zelf had kunnen tackelen. De aflevering over de prijs van drinkwater was geen uitzondering, en werd bovendien overheerst door een paar hardnekkige denk- en rekenfouten.
De eerste denkfout van De Rekenkamer: dat rekenen iets heel moeilijks en exotisch is. In een verduisterde kamer zit een ernstig kijkende man geweldig te ploeteren met een rekenmachine, terwijl hij niet veel meer doet dan een paar getallen optellen en kubieke meters omrekenen naar liters. En dan gaat het nog mis ook: in beeld verschijnt uiteindelijk rustig dat kraanwater € 1,25 per liter kost &#8211; een factor duizend ernaast, dus.
De tweede denkfout is dat het áltijd verhelderend en interessant is om hoeveelheden met iets anders te vergelijken. Een voetbalveldje of een badkuip kan soms helpen, maar bij De Rekenkamer vertellen ze liever hoeveel topambtenaren je voor vierhonderd miljoen euro kunt betalen, of hoeveel rondborstige badmeesters je kunt inhuren voor vierduizend. Geinig bedoeld natuurlijk, maar als je ervan uitgaat dat je kijkers heel erg dom zijn, en dat doen ze kennelijk, is het misschien verstandiger om niet al te veel verwarring te zaaien.
Nog veel erger wordt het als de vergelijking niet eens klopt: de leeftijd van een aardlaag van twee miljoen jaar geleden illustreert men door te melden dat hier toen dinosauriërs en Neanderthalers rondliepen &#8211; terwijl een kind van twaalf weet dat die destijds respectievelijk al drieënzestig miljoen jaar waren uitgestorven en nog anderhalf miljoen jaar op zich zouden laten wachten. En met honderd biljoen liter water kun je de zeespiegel volgens De Rekenkamer met achtentwintig centimeter doen stijgen, wat ook onzin is: het moet 0,28 millimeter zijn &#8211; een factor duizend minder, dus.
Maar de allergrootste denkfout zit hem toch in de moraal van de uitzending. Want hoewel allerlei specialisten aan het woord komen die benadrukken dat er in Nederland meer dan genoeg drinkwater voorhanden is, en terwijl De Rekenkamer zelf heeft vastgesteld dat alleen het transport geld kost, wordt toch weer de klassieke waterschuld-denkfout gemaakt: wij spoelen liters drinkwater door de wc, terwijl ze in Afrika (komt de vergelijking:) &#8216;net zo weinig water als geld&#8217; hebben &#8211; alsof dat ook maar iets met onze stortbakken te maken heeft.
Als het aan De Rekenkamer ligt, zal er wederom een generatie opgroeien die denkt dat mensen met dinosauriërs hebben gevochten, dat het beter is voor Afrika om de plee met regenwater te spoelen en vooral dat rekenen iets heel, heel ingewikkelds is.

De Rekenkamer kan niet rekenen

Nieuws!
Nieuws gaat altijd over veranderingen. Een situatie kan een paar dagen onverminderd ernstig zijn, maar als er daarna niet snel iets verandert, is het geen nieuws meer. Dan moet er iets anders op de voorpagina, ook al is dat misschien minder erg. Nieuwigheid weegt al vrij snel zwaarder dan ernst; je kunt niet elke dag met kanker openen.
Wat de tsunami in Japan betreft, bestaat het belangrijkste nieuws al een aantal dagen uit het omhoog bijstellen van het geschatte aantal doden. Vijftienduizend, zeventienduizend, twintigduizend&#8230; Die stijgende lijn verandert &#8211; hoe wrang dat ook klinkt &#8211; weinig aan de ernst van de ramp, maar vormt een welkom excuus om Japan een beetje vooraan in het nieuws te houden. Met de kerncentrale ligt het gecompliceerder: daar zijn we overgeleverd aan het oordeel van onze experts, die op hun beurt weer afhankelijk zijn van de berichten van hun Japanse collega&#8217;s. De grote vraag is hoe wij als leken met die wisselende berichten moeten omgaan.
Als de Japanse overheid bijvoorbeeld eerst zegt dat het wel meevalt met de straling, daarna dat het toch best ernstig is, en vervolgens dat het toch nóg ietsje ernstiger is, registreren onze experts die stijgende lijn. Nogal wiedes. Maar zodra die lijn benoemd wordt in de media, en dat wordt hij voortdurend, is het voor de toekijkende leek wel heel moeilijk om niet te concluderen dat het waarschijnlijk nóg erger wordt, terwijl daar misschien helemaal geen echte (natuurkundige) aanwijzing voor is.
Is dat dom van de leek? Of slecht van de media? Nee. Geen van beide. Het is een onvermijdelijk gevolg van de onvermijdelijke berichtgeving over het onvermijdelijke voortschrijden der inzichten. Zo gaat het nu eenmaal. In het geval van deze kernramp is er zelfs wel iets te zeggen voor zo&#8217;n tendensredenering: de Japanse overheid heeft er belang bij om niet te veel paniek te zaaien, en zal dus, zo blijkt ook uit de berichtgeving tot nu toe, geneigd zijn om aan de geruststellende kant van de waarheid te gaan zitten.
Maar het gebeurt op elk terrein: vroeger waren melk en kaas bijvoorbeeld gezond, nu opeens niet meer. Nu blijken koffie en wijn weer goed te zijn, wordt je dik van vruchtensap, en bevat chocolade opeens belangrijke antioxidanten. En de olie dan. Die zou vijftig jaar geleden over vijftig jaar op zijn, maar nu, vijftig jaar later, hebben we nog steeds voor vijftig jaar olie. Is enige scepsis dan niet op zijn plaats?
De laatste wetenschappelijke inzichten zijn het beste wat we hebben, en het blijft borrelpraat om als leek te denken dat je op basis van de oordelen van experts een lijn kunt doortrekken. Waarom zou jij het beter weten dan een Japanse kernfysicus? Maar aan de andere kant: als je altijd volledig vertrouwt op de allerlaatste inzichten, dan blijk je het bijna elke volgende dag weer mis te hebben gehad, en dat is ook behoorlijk vermoeiend. Het blijft zoeken naar een gulden middenweg. En hopen dat het meevalt.

Gooi maar in m’n pet

Nieuws!
Omdat 139 kilometer per uur opeens wel heel erg hard klinkt, zullen de foutmarges bij het flitsen worden verlaagd. Gelukkig maar: zolang ook populistische pretwetten netjes worden bijgeschaafd, is er nog hoop voor Nederland.
Maar er speelt nog een ander schitterend snelheidsschandaal, en het zou zonde zijn als dat zou ondersneeuwen: de trajectcontrole op de A4 bij Hoofddorp. Het blijkt namelijk dat die trajectcontrole vanwege werkzaamheden al een tijdje staat uitgeschakeld, en dat de politie daar stiekem met conventionele &#8216;flitsteams&#8217; heeft gecontroleerd. En dat is, zo claimt de verkeersinformatiedienst (VID) althans, misleiding.
Bij trajectcontroles wordt de snelheid niet op één bepaald punt gemeten, maar over een langer stuk snelweg. Zo wordt voorkomen dat automobilisten bij het zien van een flitspaal kortstondig remmen om daarna weer gas te geven. Een interessante bijkomstigheid van deze techniek is dat de automobilist het traject zelf kan indelen: als je eerst een stukje langzaam rijdt, kun je later wat harder. Zelfs Koos Spee, de landelijke verkeersofficier van justitie, heeft dat ooit toegegeven.
Toen onlangs bleek dat de trajecten vaak in kleinere stukjes zijn opgedeeld, soms van maar negenhonderd meter lang, was de verontwaardiging al groot: zo werkt het trucje niet meer! Maar nu, nu er zomaar geflitst wordt op een plek waar een trajectcontrole was beloofd, is voor de VID echt een grens overschreden: &#8216;Het is op deze manier geen faire wedstrijd.&#8217;
De politie mag geen camera&#8217;s in je huis installeren om te kijken of je je afval wel scheidt, en ze mogen je ook niet zomaar overal fouilleren of afluisteren. Als ze dat wel doen, is het bewijsmateriaal onrechtmatig verkregen en volgt vrijspraak. Elk beschaafd land heeft zulke regels, die dienen om de burger te beschermen tegen invasieve opsporingsmethoden van de politie.
Een trajectcontrole aankondigen en vervolgens gewoon flitsen is niet netjes, maar om nou, zoals de VID voorstelt, al die boetes kwijt te schelden? Een snelheidscontrole is de normaalste zaak van de wereld; er staan wel vaker flitswagens en -palen verdekt opgesteld. Waarom zou een boete ongeldig zijn omdat de overtreder dacht dat hij de boel te slim af was? Zijn trajectcontroletrajecten dan de enige plekken waar de politie je niet mag pakken op te hard rijden?
Stel: de politie komt klagen over harde muziek en ze zeggen dat ze over een uur weer terugkomen. Na vijf minuten zet je de versterker weer op tien, maar ze blijken nog op de hoek van de straat te staan en ze horen het. Mogen ze dan geen boete uitschrijven?
Trouwens: wat als de trajectcontrole wel had gewerkt, maar er ook nog een flitsteam had gestaan om kortstondige snelheidspieken te controleren, had dat wel gemogen? En als we toch bezig zijn, zouden de getroffen automobilisten misschien recht hebben op een vergoeding voor de tijd die ze hebben verloren door langzaam te rijden vanwege de beloofde trajectcontrole?
Het wordt tijd om dit land terug te geven aan de gewone, hardrijdende Nederlander.

Het recht om te hard te rijden

Nieuws!
Zijn wij ons brein? Het boek van Dick Swaab waarin hij dat beweert, is in elk geval een bestseller, en ook het boek De vrije wil bestaat niet van Victor Lamme is een groot succes. Maar doordat de conclusies van geleerden als Swaab en Lamme vaak botsen met de manier waarop wij zelf geloven (of zouden willen) dat onze hersenen werken, roepen zij tegelijkertijd ook veel weerstand op: wij hebben toch sterk het gevoel dat wij &#8216;zelf&#8217; keuzes maken, en wat moeten we met het idee dat in de baarmoeder al grotendeels wordt bepaald of onze kinderen zullen deugen?
Er zijn natuurlijk ook &#8216;professionals&#8217; die twijfels uitspreken over het nut van de biochemische benadering, zoals psychiater Jim van Os onlangs nog in Vrij Nederland, maar het is toch vooral interessant om te zien hoe sommige leken zich tegen deze &#8216;akelige&#8217; theorieën verzetten.
Een mooi voorbeeld van zo&#8217;n tirade is het stuk dat schrijfster Marian Donner vorige week in NRC Handelsblad publiceerde en dat afgelopen maandag in nrc.next werd opgenomen. De weerzin van Donner (ook onlangs geïnterviewd in Vrij Nederland) jegens de ideeën van Swaab en de zijnen is zeker niet uniek, maar de voorbeelden en argumenten die zij erbij haalt om haar punt te maken, zijn wel heel bijzonder.
Zij begint met het verhaal van de man die in 1848 een staaf door zijn hoofd kreeg en dat overleefde, maar plots een heel ander karakter had. Daar is het allemaal mee begonnen, schrijft Donner, maar &#8216;sindsdien is er veel veranderd&#8217;: bij Oprah gaat het nu al over de chemische balans in de hersenen en bij Pauw &#038; Witteman beweert Victor Lamme dat een grote amygdala tot rechtser stemgedrag leidt. Bovendien verkoopt Swaab veel boeken.
&#8216;Wat is er aan de hand?&#8217; schrijft Donner. &#8216;Waarom accepteren we zo klakkeloos het idee dat we slechts een autonoom opererende kluwen zenuwcellen zijn? Welnu, we leven in een cultuur waarin de mens voortdurend tot zijn lichaam wordt gereduceerd.&#8217; Kijk maar naar series als House en CSI: daar &#8216;is een mens weinig meer dan bloed, cellen en speeksel&#8217;.
Zou Swaab daar zijn ideeën vandaan halen?
Vervolgens haalt ze zelfs plastische chirurgie en de dieetindustrie erbij, en vertelt ze dat in Nederland meer dan een miljoen mensen antidepressiva slikken, &#8216;omdat zij, of hun dokters, vinden dat het brein niet werkt zoals het hoort&#8217;.
Zij noemt sociobiologie een &#8216;ideologie&#8217; die beweert dat &#8216;het denken volstrekt irrelevant is&#8217; en dat &#8216;ideeën er niet toe doen&#8217;. Een schitterende drogreden, want dat heeft uiteraard nooit iemand beweerd. &#8216;Maar,&#8217; schrijft Donner, en nu komt het: &#8216;de werkelijkheid vertelt een ander verhaal. In het Midden-Oosten gaan momenteel honderdduizenden de straat op om hun zelfbenoemde rechten af te dwingen. Ze zijn bereid te sterven voor abstracte idealen als vrijheid en democratie. Als er ooit een bewijs was voor de kracht van ideeën, is het nu.&#8217;
Zo. Die kan Swaab in zijn zak steken.

Hersens in opstand

Nieuws!
Er wordt wat afgespeculeerd over de opstanden in Noord-Afrika. Niemand weet precies wat er allemaal gebeurt, laat staan wat er nog staat te gebeuren, maar de overheersende opinie lijkt voorlopig te zijn dat al die (pogingen tot) revoluties een positief verschijnsel zijn. We wisten allang dat het Westen uit eigenbelang allerlei rustgevende dictators in het zadel hield, maar nu er dagelijks mensen die om democratie roepen worden doodgeschoten met wapens die &#8216;wij&#8217; hebben geleverd, kunnen we toch niet anders dan de kant van de demonstranten kiezen.
Toch zijn er verschillen: linkse commentatoren en politici lijken in het algemeen wat optimistischer te zijn over de &#8216;Arabische lente&#8217; dan rechtse. Dat is niet onbegrijpelijk, want volksopstanden en internationale solidariteit passen nu eenmaal beter in het straatje van links, terwijl aardolie, Israël en algemene islamvrees over het algemeen eerder rechtse issues zijn. Ook is het niet zo gek dat links dat een beetje flauw vindt van rechts, en die afwachtende houding zelfs publiekelijk bekritiseert. Maar wat wél raar is, en toch zie je dat de laatste weken regelmatig gebeuren, is dat sommige linkse denkers in de Arabische onrusten een soort bevestiging zien van hun eigen tolerante gelijk &#8211; en dus het ongelijk van islamofoob rechts.
In Trouw verscheen vorige week een artikel van historicus Geert Somsen met die strekking, waarin hij schreef: &#8216;In Libië en Egypte wordt internet platgelegd, maar ook op de websites van islamcritici in het Westen is het oorverdovend stil. Terwijl massa&#8217;s mensen in het Midden-Oosten opstaan voor vrijheid en democratie houdt zelfverklaard freedom fighter Wilders zich op de vlakte &#8211; net als Ayaan Hirsi Ali, Henryk Broder, Alain Finkielkraut en vele anderen die doorgaans niet om een mening over de moslimwereld verlegen zitten. […] De verwarring is totaal, omdat de tweedeling van 11 september simpelweg niet meer opgaat. Moslims blijken democraten, het Westen blijkt terreur te steunen.&#8217;
Op weblog Sargasso verwoordde Arno Uijlenhoet het zo: &#8216;Het is een groteske situatie. Terwijl burgers in verschillende Arabische landen de moed hebben om met gevaar voor eigen leven te strijden voor vrijheid en democratie, blijft Wilders verkondigen dat de islam een ideologie is die een gevaar vormt voor onze westerse waarden en normen.&#8217;
Het idiote van deze stellingname is dat (ten onrechte) wordt gedaan alsof het standpunt van Wilders en zijn geestverwanten is dat vanwege de islam alle Arabieren per definitie dom en laf zijn en het liefst onderdrukt willen worden door een wrede dictator &#8211; daarvan tonen de huidige opstanden immers het tegendeel aan. Bovendien is het nogal zot om die opstanden als positieve punten op het conto van de islam bij te schrijven: de islam lijkt er niet zo heel veel mee te maken te hebben, zoals, opvallend genoeg, juist de linkse optimisten steeds roepen als iemand zijn vrees voor de Moslimbroeders uitspreekt. Was het niet juist links om te roepen dat je de islam niet overal de schuld van mag geven?
Wilders heeft op veel punten ongelijk, maar te beweren dat zijn islamstandpunt weersproken wordt door de onrust in Noord-Afrika, dat slaat nergens op.