Nieuws!
Waarom zijn het bijna altijd mannen die de grote literaire prijzen winnen? Doen mannelijke schrijvers beter hun best? Kijken ze intelligenter op de achterflap? Of is het veel eenvoudiger en kunnen vrouwen gewoon niet schrijven?
Dat laatste mag je natuurlijk nooit suggereren, maar schrijfster Pauline Slot lijkt er geen moeite mee te hebben. In een opiniestuk in de Volkskrant van vorige week schrijft ze: &#8216;Zelf wilde ik er ook niet aan. Maar nu de Librisprijs gisteravond opnieuw aan een man is uitgereikt, kan ik er niet meer omheen. Vrouwen kunnen gewoon niet schrijven &#8211; of in elk geval een stuk minder goed dan hun mannelijke collega&#8217;s. Het is de enige verklaring die hout snijdt, na decennia waarin er nauwelijks boeken van vrouwen op nominatielijsten van grote literaire prijzen staan.&#8217; En dat uit de mond van een vrouw!
Helaas valt &#8211; behalve de gedurfde stellingname &#8211; vooral de zwakte van haar argumentatie op: vrouwen winnen zelden prijzen, dus kunnen ze niet schrijven; nogal kort door de bocht. Maar Slot bezweert ons dat juryleden altijd integer zijn en schrijft: &#8216;Het is de hoogste tijd dat we collectief kleur bekennen: of de jury&#8217;s discrimineren, of vrouwen schrijven minder goed. Het kan niet allebei waar zijn. Zelf heb ik mijn keuze gemaakt.&#8217;
Maar&#8230; waarom kan dat eigenlijk niet allebei waar zijn? En dan nog: waar wil Slot nou eigenlijk naartoe? Wat vindt ze nou echt? De oplossing, misschien radt u het al, is simpel: ironie.
Echt waar: Slot bedoelt het omgekeerde van wat ze zegt. Vrouwen kunnen dus wél schrijven, en literaire juryleden zijn wél seksisten. Wat bij eerste lezing een gemankeerd maar origineel betoog lijkt, is niets dan onbewijsbaar geklaag over seksistische juryleden &#8211; misschien is dat wel waarom Slot naar het gevaarlijke wapen van de ironie grijpt.
Maar daar vertilt ze zich dus stevig aan, want functionele ironie is meer dan een slecht betoog in de verkeerde richting. Kennelijk rekent Slot erop dat lezers de stelling &#8216;mannen schrijven beter&#8217; zo absurd zullen vinden, dat ze vanzelf met haar mee zullen gaan in haar échte overtuiging, namelijk dat jury&#8217;s bevooroordeeld zijn.
IJdele hoop, zo blijkt uit de reacties op de site van de Volkskrant: Slot oogst woede over haar seksistische &#8216;standpunt&#8217;, maar, hilarisch genoeg, vooral ook veel steun. Iemand schrijft: &#8216;Verfrissend dat een vrouw/man erkent dat zij mogelijk minder goed presteert op een specifiek vlak dan het andere geslacht. Door te erkennen dat er nu eenmaal (genetische?) verschillen zijn tussen man en vrouw, zorgt Slot voor een relativerende toon in die eeuwige &#8220;wij zijn beter&#8221;-strijd. Helaas is haar formulering wat ongelukkig.&#8217;
Dat laatste ziet ook Slot op een gegeven moment in: na de zoveelste reactie waaruit blijkt dat bijna niemand haar stuk begrijp, besluit ze zich er zelf mee te bemoeien. &#8216;Ironie, mensen, ironie,&#8217; schrijft ze wanhopig. Maar het kwaad is al geschied; de verwarring is compleet. En zo, o ironie, illustreert Slot onbedoeld het punt dat zij juist niet wilde maken&#8230;

Gerelateerd