In een meerpartijenstelsel is het – zeker voor oppositiepartijen – hard werken om meerderheden te krijgen. Dat zorgt voor bijzondere samenwerkingen. ‘Als Partij voor de Dieren hebben we ook wel eens een motie samen met Caroline van der Plas (BBB) ingediend, waarom niet?’

Ze worden de ‘ruggengraat’ van de Tweede Kamer genoemd: commissievergaderingen. Hier worden politieke tegenstanders omgesmeed tot medestanders maar wordt ook onderhandeld over de kleinste details. Dieuwertje Kuijpers verdiepte zich in de dagelijkse gang van Haagse zaken. ‘Hier gebeurt de echte politiek.’

Vorige zomer dienden twee fracties, de SP en FvD, los van elkaar een initiatiefwet in: beiden voor een nieuwe referendumwet. Waarom twee keer een apart wetsvoorstel indienen voor hetzelfde doel, vroeg Dieuwertje Kuijpers aan Renske Leijten van de SP en Pepijn van Houwelingen van FvD.

444 hoorzittingen en rondetafelgesprekken werden er al gehouden sinds het aantreden van kabinet Rutte III in oktober 2017. Officieel ingesteld zodat Kamerleden zich door verschillende onafhankelijke experts kunnen laten informeren over belangrijke onderwerpen. Maar steeds meer overschaduwd door bedrijfsbelangen, mediagenieke plannetjes en politiek gehakketak.

Het aantal moties loopt de spuigaten uit. Werden er in 1987 nog 387 moties ingediend, in 2022 was dit opgelopen tot een recordaantal van 5.045. Met als gevolg dat de burger door de motie-bomen het politieke bos niet meer ziet, en de Kamer op deze manier bovendien haar tanden verliest.

Grondrechten beschermen de burger tegen de overheid, maar ze zijn niet absoluut. Een crisissituatie geeft de overheid niet alleen de mogelijkheid om vrijheden in te perken, het maakt burgers ook duidelijk hoe ver zij hierin wil gaan. ‘Er is binnen de kabinetten Rutte steeds minder gevoel voor rechtsstatelijke regels.’

Het standaardmenu van nieuws bestaat al enige tijd niet meer. In plaats daarvan voeren politieke partijen, soms vermomd als traditionele journalistieke producties – van het FvD-journaal en VVD Live! tot aan Studio SGP – ook tussen de verkiezingen door campagne. Hoe worden we wegwijs in deze multimediale mengelmoes?

De overheid is voortdurend druk met het aanleggen van plakbandjes, ziet Dieuwertje Kuijpers, in plaats van te zoeken naar structurele oplossingen. Dat versterkt het crisisgevoel. Drie voorbeelden van plakbandpolitiek.

De asielcrisis leest – net als de Schipholcrisis, de stikstofcrisis en de woningcrisis – als een aangekondigd fiasco. Degenen die ooit de beleidskeuzes maakten, geven de gevolgen van hun eigen handelen nu het stempel ‘crisis’.

De coronacrisis ging naadloos over in de asielcrisis, stikstofcrisis, energiecrisis, wooncrisis en koopkrachtcrisis. Kabinet Rutte IV houdt de boel gaande met pakketten vol tijdelijke regels, bestuursakkoorden, vrijgemaakte miljoenen en diverse overgangsregelingen. Hoog tijd om de politieke plakbandjes die Nederland bij elkaar houden te inventariseren en te kijken waar de lijm loslaat.

Cijfers krijgen de overhand in Den Haag. Steeds meer beleid is gebaseerd op de informatie van wetenschappers en rekenmeesters, en dat is niet zonder risico. ‘Het systeem is inmiddels zo ingewikkeld geworden dat niemand nog snapt hoe het werkt.’

De stroop van internationale hulpgelden voor wederopbouw trekt regelmatig opportunistische vliegen aan. Van Bosnië tot Burundi leert de ervaring dat het niet zozeer de vraag is of er miljoenen zullen verdampen, maar hoeveel. Toch liggen de ambities hoog voor Oekraïne: ‘Het gaat bij wederopbouw om zoveel meer dan gebouwen repareren.’

Het midden- en kleinbedrijf heeft het zwaar, maar vanuit Den Haag komt er weinig steun. Geen belangrijker moment dan nu voor een sterke belangenbehartiging, zou je zeggen. Maar komt de daarvoor aangewezen club, MKB-Nederland, daadwerkelijk op voor de gemiddelde ondernemer? 

Hoe je bepaalde gepolariseerde kwesties beziet, hangt af van je maatschappelijke stam. Dieuwertje Kuijpers kroop in het oog van een sociale-mediastorm en ging te rade bij onder andere sociaal psycholoog Jonathan Haidt. 

Met smeltende ijskappen komen niet alleen olie- en gasvelden binnen handbereik: ook gedumpt nucleair afval, chemische stoffen en bacteriën komen bovendrijven. Terwijl de klok tikt, ontbreekt het aan goede samenwerking in het Arctische gebied.

In Bosnië werd fotograaf Teun Voeten door een sluipschutter in zijn been geschoten, in Sierra Leone ontsnapte hij aan executie door kindsoldaten. Voor zijn nieuwe boek over crystal meth dompelde hij zich twee jaar onder in de drugswereld. ‘Het is heerlijk drugsgeld witwassen in Nederland!’