Het formatie-zoeklicht staat gericht op rechtse nieuwkomers BBB, NSC en establishment-mastodont VVD: het is aan hen of ze de PVV aan een meerderheid willen helpen. Vrij Nederland sprak de Belgische politicologe Laura Jacobs om chocola te maken van de formatiepuzzel.

Met een zege van 37 zetels voor de PVV ligt de bal voor het verkennen van een nieuwe regering bij partijleider Geert Wilders. Opvallend genoeg ging dit deels via sociale media: een nieuw fenomeen in Nederland, maar gebruikelijk in andere Europese landen.

De analyse van ‘een ruk naar rechts’ wordt na de monsterzege van Geert Wilders veel gemaakt. Maar van een ideologische verschuiving naar rechts is volgens Dieuwertje Kuijpers eigenlijk geen sprake: over immigratie en integratie denken kiezers al sinds 1994 min of meer hetzelfde.

Partijprogramma’s vormen vaak de basis van het regeerakkoord, en zijn daarom een uitgelezen kans voor lobbyisten om belangen erin te fietsen. Welke belangen krijgen er allemaal een plekje in het programma?

Het meest omstreden onderdeel van de nieuwe zedenwet is de ‘schuldverkrachting’. Seks hebben met iemand waarvan je had kúnnen weten dat de ander het niet vrijwillig deed, wordt strafbaar. Critici waarschuwen voor onnodige brandmerking: ‘Je kan beter veroordeeld worden voor inbraak, dan vrijgesproken voor verkrachting’.

In 2024 komt er een nieuwe zedenwet. Het wordt dan makkelijker om aangifte van seksueel geweld te doen. Een belangrijke ontwikkeling, vinden experts. Toch klinkt er ook kritiek: de nieuwe Nederlandse zedenwet zou te veel gewicht bij slachtoffers leggen, en ten koste gaan van verdachtenbescherming. ‘Je moet je als maatschappij afvragen of je dat ervoor over hebt.’ Deel 1 van een tweeluik.

Kamerleden gaan heel verschillend om met lobbyisten. Problematisch, vinden experts. ‘Lobbyisten spelen een rol in politieke beslissingen, daar moet verantwoording over worden afgelegd.’

Twintig jaar op dezelfde plek of flexibel jobhoppen door het landsbestuur? De Algemene Bestuursdienst, uitzendbureau voor overheidsmanagers, laveert tussen de twee uitersten als speelbal van een verhit debat. ‘Topambtenaren hebben een verantwoordelijkheid niet te veel in de spotlights te staan.’

Vlak voor het Tweede Kamerreces – en de zomervakanties – viel het kabinet Rutte IV. Nieuwe verkiezingen betekent ook nieuwe verkiezingsprogramma’s, maar hoe draai je die zo snel in elkaar? Vrij Nederland deed een ronde langs de partijen.

Hoe ziet tegenmacht in de Kamer eruit in de praktijk? Vrij Nederland vroeg het aan voormalig coalitie-Kamerlid en huidig oppositie-Kamerlid Pieter Omtzigt en coalitie-veteraan Ulysse Ellian (VVD). ‘Als Kamerlid moet je zelf aan de slag om geen papieren tijger te zijn.’

Voor leden van de coalitie in de Tweede Kamer loopt het Kamerwerk anders dan voor oppositieleden. Makkelijker? ‘Van oppositiepartijen staan veel minder wensen in het beleid, dus moet je zelf actiever wetten maken en ook die samenwerking opzoeken.’

Kamerlid Wybren van Haga (BVNL) nam voor een motietekst een-op-een de aangeleverde tekst over van een commerciële partij die de aanbesteding voor nieuwe legervoertuigen had verloren. In de motie wordt de staatssecretaris opgeroepen de Kamer zo uitgebreid mogelijk te informeren over testuitslagen van de concurrent.

Om de zoveel tijd verschijnt een lijst van de meest actieve Kamerleden. Maar wat zegt zo’n ranglijst eigenlijk? Dieuwertje Kuijpers sprak met de nummer 1, Pieter Grinwis, en de hekkensluiter, Harmen Krul, en zag een onverwacht verschil.

Het campagnevoeren begint bijna weer, en dus zullen partijen bij knallende debatten en theatrale televisieoptredens de kiezer laten zien waar ze staan. Toch blijken oppositiepartijen buiten campagnetijd niet de moeilijkste: een overgrote meerderheid van de wetsvoorstellen vanuit het kabinet wordt gewoon gesteund.

Kamerleden zouden alleen maar bezig zijn met scoren, hoofdpijndossiers worden niet voldoende gecontroleerd. Hoe vergaat het de Tweede Kamer in zijn controlerende rol? Dieuwertje Kuijpers onderwerpt de parlementaire waakhond aan een gebitscontrole.

De Tweede Kamer heeft twee hoofdtaken: de regering controleren en wetten maken. Dat laatste gebeurt in toenemende mate in stilte. Steeds meer aandacht gaat naar de actualiteit, steeds minder blijft over voor het controleren en bespreken van wetsvoorstellen.