Steeds meer mensen vragen zich af of het nog zin heeft om zich in te zetten tegen klimaatverandering. Hoe begrijpelijk ook, doemdenken over het klimaat gaat ons niet helpen. Maar wat dan wel? Hoop blijkt een goed medicijn te zijn, maar lang niet in al haar vormen.

Rechtvaardig klimaatbeleid is niet alleen rechtvaardig. Het blijkt ook dé manier te zijn om meer mensen achter ambitieuze maatregelen te scharen. Maar diezelfde rechtvaardigheid is ook een veelgebruikt argument om klimaatmaatregelen te vertragen. Wat is daaraan te doen?

Een land waarin duurzaam gedrag normaal is. Klinkt dat als een utopie? Hoogleraar Jan Willem Bolderdijk ziet steeds meer bewijs dat we toch echt zo’n ‘sociaal kantelpunt’ naderen.

Journalist Tim de Jong sprak hoogleraar systeemtransities en klimaatverandering Heleen de Conick over het Nederland van de toekomst.

Hoogleraar systeemtransities en klimaatverandering Heleen de Coninck legt uit waarom verduurzamen met kleine stapjes averechts werkt.

Nederland is geen eiland. Daarom zouden we met te streng klimaatbeleid onze industrie de grenzen over duwen, waar ze nóg meer gaan uitstoten. Het is een klimaatverhaal dat continu opduikt.

Kijk je de klimaatcrisis recht in de ogen? Of kijk je schuin de andere kant op? De verhalen die we horen, lezen en elkaar vertellen spelen daar een cruciale rol bij. Die kunnen namelijk perfect inspelen op een diepmenselijke behoefte: niet veranderen en vastklampen aan de status quo.

De Nederlandse energietransitie wordt voor een groot deel vormgegeven via de Regionale Energie Strategieën (RES). Wat gebeurt er in een RES-regio? En schiet het een beetje op? ‘Minder voor onszelf zorgen en meer voor het collectief is misschien wel de grootste transitie.’

Mocht je het gevoel hebben dat de ene milieucrisis over de ander heen buitelt: dat is ook zo. Ze hebben allemaal met elkaar te maken. Volgens econoom Paul Schenderling is er maar één serieuze oplossing: ons tomeloze geloof in economische groei temmen. In zijn boek Er is leven na de groei presenteert hij een concreet alternatief.

Nu pure klimaatontkenning wel erg uit de mode raakt, ontstaan er nieuwe tactieken om klimaatmaatregelen te vertragen. Verhalen die twijfel zaaien over hóe we moeten optreden of hoe snel dat moet gebeuren. Ze creëren precies genoeg verwarring om ons te verlammen. Daardoor blijven we onnodig lang hangen in een achterhaalde status quo.

‘Gelukkig hebben we het recht,’ zei Roger Cox in een TED Talk. Via dat recht dwong hij de Nederlandse staat en Shell om meer verantwoordelijkheid te nemen. Ondertussen neemt de fossiele uitstoot alleen maar toe. Kan het recht ons echt redden?

Hoe is het om op te groeien in een land dat niet voor jou gemaakt lijkt te zijn? Daarover schreef journaliste en correspondent Maral Noshad Sharifi haar autobiografische debuutroman Citroeninkt. Voor even was ze terug in Scheveningen, waar ze opgroeide toen haar ouders hun leven in Iran niet meer zeker waren.

Jesse van Schaik (18) maakte versneld haar VWO af om zich fulltime aan de klimaatstrijd te kunnen wijden. In januari, toen Extinction Rebellion de A12 blokkeerde, stond ze ook op de barricades. Journalist Tim de Jong ging met haar mee de snelweg op. ‘Ik denk dat we tot het laatst moeten blijven vechten.’ 

Dat we voor de wooncrisis, klimaatcrisis en fijne leefbare steden ruimte nodig hebben, is bekend. Dat die ruimte in Nederland schaars is ook. Wat betekent dat voor de toekomst? Leven we straks in de stad in krappe woontorens, tussen de windmolens? Dat hangt af van hoe ver we vooruit durven te kijken.

We zitten midden in een klimaatcrisis, maar toch vliegen we erop los en eten we regelmatig vlees. Het maakt journalist Tim de Jong soms wanhopig. Gedragswetenschapper Reint Jan Renes geeft hem hoop. Hij heeft er vertrouwen in dat we ons in 2030 al een stuk duurzamer zullen gedragen.

Hoe verplaatsen we ons in de stad van de toekomst? Het is verleidelijk om bij die vraag aan elektrische helikopters en drones te denken. Maar volgens mobiliteitsexpert Geert Kloppenburg zitten we daarbij totáál op het verkeerde spoor. Want hét mobiliteitsprobleem van de toekomst gaat niet over mobiliteit.