22 juli is het tien jaar geleden dat Anders Breivik zijn gruwelijke aanslag pleegde op Utøya. Het Noorse eiland wordt nog steeds voor zomerkampen gebruikt en is bewust niet tot nationale herdenkingsplaats gemaakt. Maar de pijn blijft. ‘Veel van de mensen met wie ik hier in 2011 op zomerkamp was, doen niets meer met politiek.’

Op 20 mei verschijnt Maar dat mag je niet zeggen, de journalistieke versie van het promotieonderzoek dat Nikki Sterkenburg (1984) deed naar extreem rechts in Nederland, en waarop ze 19 mei promoveert aan de Universiteit Leiden. Vanaf 2015 volgde ze ruim veertig radicaal- en extreemrechtse activisten. Wie zijn ze, wat beweegt ze, en hoe gaan ze te werk? Een voorpublicatie.

De steun voor Erdogan onder Turkse Nederlanders is al jaren een grote zorg van politici en beleidsmakers. Maar de oorzaak ligt ook bij Nederland. ‘De Turkse Nederlander is een soort kind in een vechtscheiding, waarbij Nederland de strenge, afwijzende moeder is en Turkije de afwezige maar leuke vader.’

Het leek een klinkklare zaak. Maar na drie jaar is van de strafzaak tegen de voormalige Amsterdamse radicaliseringsambtenaar Saadia Ait-Taleb niets meer over. Vandaag is de uitspraak. Naast volledige rehabilitatie bieden, mogen Gemeente, OM en politie zich achter de oren krabben waarom ze deze zaak koste wat kost wilden doorzetten, schrijft Nikki Sterkenburg.

De Ierse David Kenning kreeg ongewild bekendheid als de radicaliseringsexpert van de gemeente Amsterdam. Al vijftien jaar adviseert hij overheden hoe ze kunnen voorkomen dat jongeren gerekruteerd worden door terroristen. ‘Ik ben zonder twijfel voor grijze campagnes – zeker als je kijkt naar wat het alternatief is.’

Afgelopen april trok het Landbouw Collectief de stekker uit het stikstofoverleg met landbouwminister Carola Schouten. De boeren voelen zich speelbal van de overheid. Valt daar iets voor te zeggen? Een inventarisatie vanuit het perspectief van de boeren.

Het geloof in complottheorieën is van alle tijden, maar steeds vaker worden er ook complotten-zonder-theorie gedeeld. Wat doe je wanneer bekenden ineens met wilde verhalen komen aanzetten? 

Rob Witte besteedde het grootste deel van zijn leven aan het agenderen van discriminatie, racisme en racistisch geweld. ‘De bestrijding van racisme heeft totaal geen prioriteit. Dat schept een ruimte waarin iedereen maar kan blijven roepen dat het slechts incidenten betreft.’

In opdracht van de gemeente Amsterdam speelde Saïd J. een vlogger die deradicaliseert. Toen beschuldigde de gemeente hem van het ene op het andere moment van fraude. Vorige maand werd hij vrijgesproken, nu spreekt hij voor het eerst over de zaak.

Toen de gemeente Amsterdam in 2017 radicaliseringsambtenaar Saadia Ait-Taleb valselijk van fraude en vriendjespolitiek betichtte, waren opeens ook andere ambtenaren met een Marokkaanse achtergrond verdacht. Ze werden afgeserveerd, met alle gevolgen van dien. ‘We waren het beste deradicaliseringsteam ter wereld. En dat is nu kapot.’

Vóór de rellen van afgelopen weekend keek journalist Nikki Sterkenburg rond in de beruchte Schilderswijk in Den Haag. Na de uitreisgolf naar het IS-kalifaat in 2013 en de rellen in 2015 is er hard gewerkt en veel gedaan om het leven in de wijk te verbeteren en radicalisering tegen te gaan. En met succes.

Ondanks alle discussie erover (‘stigmatisering!’, ‘theedrinken!’) is het Nederlandse radicaliseringsbeleid al vijftien jaar een voorbeeld voor andere landen, schrijft Nikki Sterkenburg. ‘We doen ergens iets goed.’

Vrienden Bram en Florian traden in hun tienerjaren toe tot extreemrechts. Onafhankelijk van elkaar stapten ze er jaren later ook weer uit. Nu blikken ze terug. ‘Het heeft me gemaakt tot wie ik ben en nieuwe inzichten gegeven.’

De recidive van terroristen is aanzienlijk lager dan die van reguliere gevangenen. Met én zonder programma’s om ze te helpen met een terugkeer naar de samenleving. Toch worden ze doorgaans beschouwd als mensen die een leven lang gevaarlijk blijven.

Echte experts in het onderzoek naar terrorisme moeten het veld delen met een heleboel pseudo-experts. En erg genoeg slagen die er al decennia regelmatig in om prominent in de media te komen of de overheid slecht onderbouwd advies te geven. Gelukkig is er eindelijk een kentering zichtbaar, schrijft Nikki Sterkenburg.

Wekenlang was Nederland dit jaar in de ban van de boer. Maar de mediagenieke protesten konden niet verhullen dat de boeren niet meer zo machtig zijn als ze ooit waren. Een reconstructie van hoe onderlinge verdeeldheid en oud zeer de boerenlobby nekten.