Voorstanders van technologische vooruitgang doen altijd alsof die uiteindelijk goed is voor iedereen. Maar dat is nog maar helemaal de vraag, laat Daron Acemoglu zien in zijn nieuwe boek ‘Power and Progress’. ‘Er zijn altijd ook verliezers.’

De export van hightechbedrijf ASML naar China is deze week opnieuw aan banden gelegd. Dankzij ASML bevindt Nederland zich in het middelpunt van een geopolitieke techoorlog. Eentje die al decennia woedt, concludeer je na het lezen van het prijswinnende boek Chip Wars van historicus Chris Miller. ‘China gaat het Westen niet meer kunnen inhalen.’

Princeton-hoogleraar en prijswinnend schrijver Matthew Desmond schreef negen jaar na zijn succes Evicted een nieuwe bestseller: Poverty, by America. Met daarin ook wat waarschuwingen voor Europa. ‘Armoede bestaat en blijft bestaan omdat de niet-armen er baat bij hebben.’

Ja, de stroperige vooruitgang is soms gekmakend, en nee, dat betekent niet dat hij zijn optimisme verliest. Econoom Gabriel Zucman (1986) bond met zijn boek The Hidden Wealth of Nations de strijd aan met mondiale ongelijkheid en schimmige belastingstructuren. Eindelijk was hij eens in Nederland, spil in de internationale belastingontwijking, waar de brievenbusfirma’s floreren.

Lea Ypi (1979) groeide op in het communistische Albanië van leider Enver Hoxha. Ze schrijft erover in haar boek Vrij, een internationale bestseller. ‘Als vrijheid echt alleen door instituties of de staat zou worden geregeld, dan ben je altijd overgeleverd aan ideologieën.’

Hij is de absolute literaire superster van Frankrijk: Édouard Louis. Hij debuteerde op 21-jarige leeftijd, won een scala aan prijzen en al zijn boeken werden internationale bestsellers. De wereld waarin hij zich nu begeeft, verschilt nogal van het arbeidersmilieu waarin hij opgroeide. ‘Ik dacht dat ik de pijn en de schaamte alleen kon overleven door iets te doen wat niemand deed.’

De waarde van een huis staat of valt met het land waarop het staat. Maar wat als dat land verdwijnt? Dan raakt klimaatverandering die ene constante van de Nederlandse economie: de almaar stijgende huizenprijzen. ‘Prima als ze zes meter onder NAP huizen gaan bouwen. Maar zeg er dan wel eerlijk bij dat die huizen maar vijftig jaar meegaan.’

De Britse financiële sector ligt onder vuur wegens betrokkenheid bij het slavernijverleden. Uit onderzoek van Vrij Nederland blijkt dat ook voorlopers van Nederlandse banken, en zelfs voormalig leden van de directie van De Nederlandsche Bank, bij de slavernij-economie betrokken waren.

Er liggen miljoenen en miljoenen euro’s in het verschiet voor de Oostenrijkse Marlene Engelhorn (29), nazaat van een steenrijke familie. In tegenstelling tot veel van haar fortuinlijke lotgenoten vindt Engelhorn dat de superrijken meer belasting moeten betalen. ‘Ook rijke mensen hebben belang bij publieke voorzieningen.’

Barones en LSE-directeur Minouche Shafik schreef Samen. Een nieuw sociaal contract voor de 21e eeuw, een boek met een hoopvol voorstel voor een ruimhartige en inclusieve samenleving. ‘De verliezers zijn in de steek gelaten. Dat is niet een gevoel, dat is een feit.’

Simon Winchester, de ‘Brits-Amerikaanse Geert Mak’, schreef een boek over land, en van wie dat is. De onteigening van land heeft geleid tot grove economische ongelijkheden en slepende conflicten over de hele wereld.

Econome Mariana Mazzucato pleitte al lang vóór de coronacrisis voor een ondernemende overheid. Ook in haar nieuwe boek Mission Economy. Een helder doel is daarbij essentieel: ‘Zonder duidelijke missie gaat er snel geld naar partijen die simpelweg het sterkst lobbyen. Daar moet je echt beducht voor zijn.’

In Barcelona was Francesca Bria ‘chief technology officer’ van de stad en heeft ze laten zien dat data kunnen bijdragen aan betere besluitvorming en een beter functionerende lokale democratie. Maar dat kan alleen als burgers de baas zijn over hun eigen data.

Van de VVD tot de SP: iedereen heeft het over een eerlijkere woningmarkt. Alle partijen komen met dezelfde oplossing op de proppen: bouwen, bouwen en nog eens bouwen. Maar daar lossen we de ongelijkheid op de woningmarkt niet mee op.

Midden in de eenzame coronatijd komt Noreena Hertz met het boek De eenzame eeuw. Nooit eerder waren we zo alleen, stelt de econome. En daar moet wat aan gebeuren – ook de economische consequenties liegen er niet om. ‘Eenzaamheid is duur.’

In hoeverre profiteren rijke landen als Nederland vandaag de dag nog van koloniale structuren? Lange tijd was dit moeilijk hard te maken, maar uit onderzoek van historici en economen rijst steeds meer bewijs op. ‘Had de slavernij niet plaatsgevonden, dan had een groot deel van de economische ongelijkheid niet bestaan.’