Het complot aan de macht

Columns van de week

Teun van de Keuken en Amber Wiznitzer

VN 80

<div class="info-box">
Deze column markeerde het begin van de Eerste Buikhuisense Oorlog, zoals Brandt Corstius zijn guerrilla tegen Wouter Buikhuisen zelf noemde. Corstius&#8217; columns hebben grote invloed gehad op de carrière en het leven van de hoogleraar criminologie: ze betekenden het einde van zijn loopbaan.
VN-redacteur Mischa Cohen reconstrueerde <a href="https://www.vn.nl/vrij-nederland-piet-grijs-en-buikhuisen/" target="_blank" rel="noopener">de affaire</a> in 2005. Ook sprak Cohen in 2010 diepgaand met Wouter Buikhuisen over de gebeurtenissen. <a href="https://www.vn.nl/wouter-buikhuisen-mischa-cohen/" target="_blank" rel="noopener">‘Ik wist: ooit krijg ik gelijk&#8217;.</a>
</div>
&nbsp;
De rel rond Buikhuisen begon op vrijdag 21 april en was op vrijdag 28 april al weer bedaard. Ik vond de berichten over Buikhuisens plannen ook heilloos, maar ik dacht: daar hoef ik niets over te schrijven, want dat zal mijn collega-columnist in dit blad, Charles, die in het dagelijks leven de voorganger van Buikhuisen is, wel doen. Hij deed het niet. In de Tweede Kamer werden sussende geluiden ten gehore gebracht. In De Tijd en de Volkskrant probeerde een Amsterdamse psycholoog zich aan de ellebogen van Buikhuisen op te trekken. In de Haagse Post verscheen een infaam stuk van J.J.M. van Dijk. Onder Heerma van Voss kon je ook geregeld je tenen bij elkaar knijpen over wat hij dolgedraaide psychiaters nu weer liet zeggen, maar het stuk van J.J.M. van Dijk overtreft alles op het gebied der geestelijke volksgezondheid.
J.J.M. van Dijk verkreeg in zeer kleine kring enige bekendheid toen hij in 1973 twee verwarde artikelen schreef in het Hollands Maandblad. Hij was toen in dienst bij de Nijmeegse criminologe professor Dessaur, en schreef dus over het feminisme. Met veel omhaal van onbegrijpelijke woorden kwam hij tot de conclusie dat er een biologisch verschil is tussen mannen en vrouwen.
Van Dijk blijkt nu van werkgever, en daarmee van obsessie veranderd te zijn. Hij ging op het departement van Van Agt werken bij professor Buikhuisen, de man die het prototype is van het ‘statistisch onderzoek’, waar professor Dessaur zo welsprekend tegen getuigd heeft. Er is een andere minister van Justitie gekomen, die secretaris-generaal Mulder – die onze gevangenissen tot de slechtste van West-Europa maakte –  wegpromoveerde; en nu gaat Buikhuisen ook liever weg.
Van Dijk wil kennelijk graag met hem mee, want hij smeert hem in de Haagse Post een emmer stroop op het kale hoofd. Maar hij moet wel oppassen, want terwijl Buikhuisen zich overal heel voorzichtig uitlaat, galoppeert Van Dijk flink door. Hij is niet alleen een overtuigd voorstander van de bio-criminologie (wat denk je? Hij leeft ervan), maar hij weet ook al wat er uit Buikhuisens onderzoek zal komen, en hij maakt zich alvast kwaad op de mensen die er straks tegen zullen zijn om gevangenen met hormonen te behandelen.
Maar voor het tot behandelen komt, zal er toch eerst onderzocht moeten worden. Wat is er tegen dat Buikhuisen verbanden probeert te vinden tussen enerzijds biologische kenmerken en anderzijds misdadig gedrag?
<blockquote>Nog vóór er iets is onderzocht, heeft de onderzoeker zich al schuldig gemaakt aan discriminatie, en aan opzetten tot discriminatie.</blockquote>
Daar is dit tegen: er zijn honderd miljoen biologische kenmerken. De bio-criminoloog moet dus kiezen. De voorganger van de voorganger van Buikhuisen was bovenmate geïnteresseerd in de misdadigheid van joden. Buikhuisen zal het bij Surinamers gaan zoeken. Zijn opvolger Van Dijk mag dan de vrouwen nemen.
Nog vóór er iets is onderzocht, heeft de onderzoeker zich al schuldig gemaakt aan discriminatie, en aan opzetten tot discriminatie. Dat het zwarte IQ in Amerika één punt lager ligt dan het blanke IQ, is minder interessant dan het feit dat de publiciteit over zo’n onderzoek al aanleiding geeft tot: ‘Negers zijn dom’; in een land waar Afrika en Europa zich zo gemengd hebben dat de vraag of iemand neger is, meer wordt bepaald door familietraditie dan door biologische kenmerken.
Is de keus tussen de biologische kenmerken de eerste valkuil, de keus tussen de misdadige gedragingen is nog onmogelijker. Elke menselijke gedraging, van naar de Engelse radio luisteren tot een bond van patiënten oprichten, is al eens ergens ooit strafbaar gesteld. De biologische ‘genezing’ van homoseksualiteit is gebaseerd op precies de zelfde domme onderzoekingen als Buikhuisen en Van Dijk nu willen gaan doen.
<blockquote>Er is natuurlijk voor veel misdadig gedrag een biologische oorzaak. Zo is de oorzaak van de diefstal van brood een lege maag.</blockquote>
De bio-criminoloog onderzoekt dus de relatie tussen twee aalgladde verschijnselen. Dat is in de ‘zachte wetenschappen’ niet ongebruikelijk. Maar de bio-criminoloog is gevaarlijk omdat hij, als hij zo’n relatie heeft gevonden, er ook een ‘biologische therapie’ op baseert, zoals Van Dijk in de Haagse Post duidelijk schrijft. Hij twijfelt kennelijk niet aan het succes van Buikhuisens onderzoek. En terecht, want er is natuurlijk voor veel misdadig gedrag een biologische oorzaak. Zo is de oorzaak van de diefstal van brood een lege maag. Professor Charles Dickens heeft daar op gewezen en ten onzent heeft professor Johan Cruijff het geformuleerd als: ‘Ik moet veel geld verdienen, want ik kan niet naar de bakker gaan en zeggen: “Ik ben Cruijff, geef mij een brood.”’
De vraag is: wat doen we met de brooddief? In Arabië hakken ze zijn hand af. Hier sluiten we hem op. Dat er weinig brood wordt gestolen, komt niet door de wijsheid van criminologen, maar door de vooruitgang van de techniek. Buikhuisen zou de brooddief willen inspuiten met hormonen, die verhinderen dat de boodschap van de lege maag de hersenen bereikt. Wie zich daartegen verzet vindt J.J.M. van Dijk op zijn weg, die over zulke tegenstanders schrijft: ‘Met deze inwoners van Nieuw-Staphorst valt even moeilijk te discussiëren als met de vroegere tegenstanders van de polio-prik.’
Je moet maar durven! Buikhuisen kan met zo’n uitlating moeilijk blij zijn. Want iedereen zal de denkfout van J. J. M. van Dijk zien, maar het is de taak van de columnist het nog eens op te schrijven: polio is een echte, ernstige ziekte. Dat vinden óók de inwoners van Staphorst, die overigens het recht hebben inenting van hun kinderen te weigeren. Van polio weet ik wat het is, en ik wil het niet hebben. Maar in een land waar een malloot minister van Justitie kon worden die het misdadig verklaart om met vijftig personen naar een pornofilm te kijken, laat ik geen bio-criminoloog aan mijn lijf komen.
<blockquote>Ze denken misschien dat het relletje in één week is afgelopen, maar ze vergissen zich.</blockquote>
Van Dijk begon zijn artikel natuurlijk met de opmerking dat niemand er iets van af weet, en dat niemand de opinie van Buikhuisen vraagt. Gelul, want al in de eerste krantenberichten stond het commentaar van Buikhuisen erbij. Hij was teleurgesteld in de maatschappelijke aanpak, en wilde daarom maar eens biologisch beginnen. Waarom is de maatschappelijke aanpak op niets uitgelopen? Omdat het ministerie van Justitie zich van alle maatschappelijke onderzoekingen naar misdadigheid niets aantrekt.
Buikhuisen was daar een hoge adviseur. Je hoeft niet zo lang te onderzoeken: wie in een Nederlandse gevangenis zit, verdiende minder dan de modale arbeider. Misschien is er dus aan misdadigheid wat te doen door de inkomensongelijkheid op te heffen. Dat gebeurt echter niet, en dus gaan Buikhuisen en Van Dijk het maar met hormonen proberen.
Ze denken misschien dat het relletje in één week is afgelopen, maar ze vergissen zich.
PIET GRIJS
<div class="info-box">
Meer verhalen uit ons tachtigjarig bestaan vind je hier: <a href="https://www.vn.nl/tachtig/" target="_blank" rel="noopener">vn.nl/80</a>.
</div>

Piet Grijs

Piet Grijs en het begin van de Buikhuisen-affaire

<div class="lead">Hugo Brandt Corstius (1935 &#8211; 2014) schreef onder het pseudoniem Piet Grijs ruim vijftig jaar lang columns in Vrij Nederland. Deze column schreef hij op 28 januari 1984, tijdens de geruchtmakende &#8216;affaire Buikhuisen&#8217;.</div>
<div class="wpg-element paragraph">
1: De aanval is het beste begin. Val een erkende columnist aan, hoe hoger het doelwit hoe beter. Val hem aan op iets dat hij schreef, niet bijvoorbeeld op zijn afschuw voor de methoden van het blad waarin je zelf een column schrijft. De lezer is slimmer dan je denkt. Hij zal denken: deze columnist vereenzelvigt zich met de belangen van het blad waarin hij schrijft. Die gedachte is dodelijk. Er is maar één dienst die een columnist het blad waarin hij schrijft, kan bewijzen: goed te schrijven.
</div>

2: Citeer je tegenstander niet al te lang, en citeer vooral niet al te welsprekende passages. Dan dreigt immers het gevaar dat de lezer denkt: de aangevallen columnist schrijft waarachtig beter dan de aanvallende columnist. Bob Polak en Hein Donner hebben dit probleem eens opgelost door eenvoudig om citaten uit mijn columns géén aanhalingstekens te zetten! Dat eist een durf die een beginnend columnist meestal niet bezit. 
<div class="figure--right">
<figure id="post-25033 media-25033" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2014/02/b7508c9b-37dc-4618-9e07-cdfab161e4b0_VN_VN_Brandt-Corstius_01_preview.jpg" alt="Piet Grijs" /><figcaption>Piet Grijs</figcaption></figure>
</div>
3: Lieg gerust, maar doe het zo dat er niet onmiddellijk een vinger op gelegd kan worden. Schrijf dus niet: ‘Hij zei mij op een receptie bezwaren te hebben tegen een interview met Buikhuisen’, maar eerlijk zoals het was: ‘Hij verpletterde mij in Vrij Nederland naar aanleiding van mijn interview met Buikhuisen.’ Natuurlijk: de gemiddelde lezer is vergeten dat het betreffende interview geschreven werd door dezelfde persoon die nu columnist is geworden. Maar er hoeft maar één lezer het bedrog in de gaten te krijgen en je hangt. Je kunt wel denken: als die slimme lezer een ingezonden brief schrijft, dan druk ik dat ingezonden stuk niet af. Maar het gevaar bestaat dat de slimme lezer in een andere weekblad jouw liegen aan de kaak stelt. 
4: Schrijf nooit over pseudoniemen alsof dat iets ergs is. Voltaire, Tucholsky, Carmiggelt, pseudoniemen hadden ze allemaal. Neem liever zelf een pseudoniem. Een heel domme indruk maakt op mij iemand die eenvoudig het lijstje pseudoniemen overneemt uit het pseudoniemenboekje, inclusief de drukfout die daar in staat. 
5: Pas op uw beelden. Willem Frederik Hermans zette mandarijnen op zwavelzuur. In de Nederlandse literatuur kan je sindsdien niet mandarijnen met zwavelzuur laten gooien.
6: Overschat de kennis van je lezer niet. Stel er is een psychiater die door mijn onvermoeibaar geschrijf de naam ‘Van Poolse Havenstad’ heeft gekregen. Terecht gebruikt D. Dijksman in zijn bijdrage aan het Stan-Huygens-Journaal in De Telegraaf die door mij geschonken naam. Geen enkele lezer weet waar het over gaat als u de man ineens ‘Van Dantzig’ noemt. Dat interview met Van Dantzig is toch al weer vele jaren oud? 
7: Concentreer je op de eigenlijke kwestie zoals die door je slachtoffer is vastgelegd. Stel, je tegenstander maakt bezwaren tegen de methoden van jouw weekblad. Schrijf dan niet dat hij het afkeurt dat er over hem wordt geschreven. En schrijf helemaal niet dat er best positief over hem zou kunnen worden geschreven! Het is misschien moeilijk om je voor te stellen, maar sommige mensen interesseert het niet zozeer of en wat er over ze wordt geschreven, maar welke methodes opinieweekbladen gebruiken tegen personen die weigeren om geïnterviewd te worden. 
8: Noem je tegenstander niet ‘gek’ of ‘paranoïde’. Dit zijn geen scheldwoorden meer. Schelden is in het algemeen iets dat beter overgelaten kan worden aan meer ervaren columnisten, en dan liefst nog op de radio. 
9: Indien je toevallig in het bezit bent van een vrouwelijk geslachtsorgaan, maak van die omstandigheid geen gebruik. In de politiek, de televisie, en allerlei andere werkterreinen heeft een vrouw inderdaad een klein beginvoordeel. Maar in de columnistiek is dit niet zo. Er bestaan briljante vrouwelijke columnisten, maar die briljantheid werd verkregen zonder gebruik van hun vrouw-zijn. 
10: De bedoeling van je stuk is natuurlijk om de aangevallen columnist te dwingen tot een antwoord. Als een beginnend columnist zich niet houdt aan de Tien Gouden Regels, dan kan ik hem helaas niet het genoegen en de eer doen om een zogenaamde ‘polemiek’ te beginnen.

Tien gouden regels voor de beginnende columnist

<div class="lead">Hugo Brandt Corstius (1935 &#8211; 2014) schreef onder het pseudoniem Piet Grijs ruim vijftig jaar lang columns in Vrij Nederland. Dit was zijn laatste bijdrage, gepubliceerd in het kerstnummer van 2008</div>
Tien cent per regel betaalde De Telegraaf in 1955. Een dubbeltje! Dat was ongelooflijk veel voor zo&#39;n smal regeltje. Ik schreef onophoudelijk artikelen, natuurlijk zonder ze te ondertekenen want De Telegraaf was in die tijd een verachtelijke krant. Eigenlijk was de afspraak dat ik over het Amsterdamse studentenleven zou berichten, maar omdat ik elke maand duizend dubbeltjes wilde verdienen, bracht ik ze ook stukken over sport, beroemdheden, dieren, wetenschap, nozems, politie, waaronder ook nieuwsberichten die ik zelf verzon. Daar leerde ik om veel korte alinea&#39;s te schrijven want ze betaalden niet per woord, zoals bijvoorbeeld de San Francisco Chronicle en de Minneapolis Tribune dat later deden, maar per regel, ook als die regel halfvol was.
<div class="figure--right">
<figure id="post-25041 media-25041" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2014/02/1738f0e6-3926-4fbb-9e8f-c150f2219776_442px-Hugo-brandt-corstius.jpg" alt="Foto: Haags Uitburo via CC" /><figcaption>Foto: Haags Uitburo via CC</figcaption></figure>
</div>
Ik had De Telegraaf leren kennen door de Wiardi Beckman Stichting die mij had opgedragen om die rotkrant elke dag te lezen en elke week een rapportje over hun inhoud en hun commentaren te schrijven. Of ik daarbij ook kritiek leverde op mijn eigen stukken kan ik mij niet herinneren. Ik gaf mijn rapporten altijd aan Jan Eijkelboom, die steeds zei: &#39;maak het korter!&#39;
Ik was in die tijd Asperge &#8211; erger bestond toen nog niet. Ik stotterde en kreeg met iedereen ruzie. De meisjes waar ik verliefd op werd, vonden mijn brieven lekker, maar zagen mij liever niet. Ik had mijn ouders wijsgemaakt dat je in Utrecht geen wiskunde kon studeren en verhuisde daarom naar Amsterdam-Oost, dat toen nog een echt arme buurt was. Om de elf cent voor een tramkaartje uit te sparen, liep ik van de Pythagorasstraat naar het Mathematisch Instituut bij Artis. In 1956 deed ik kandidaatsexamen en werd ik kandidaat-assistent, hetgeen het vorstelijke salaris van 199 gulden per maand opleverde. Toen ik voor mijn AOW dat salaris, waar ik vier jaar luxueus van had geleefd, opgaf, wilden ze het niet geloven en zeiden ze dat de Amsterdamse Universiteit er niets van wist. Ik had die papieren tot het jaar 2000 moeten bewaren.
<div class="wpg-element streamer">
<blockquote>
De leukste inleverplek was de zetterij van Vrij Nederland aan de Kloveniersburgwal, op kruipafstand van de Koninklijke Akademie, zodat ik voor het eerst van mijn leven met mijn vader in een kroeg in de hoerenbuurt kon gaan zitten
</blockquote>
</div>
Toen ik voor Vrij Nederland ging schrijven &#8211; natuurlijk niet onder mijn eigen naam &#8211; leverde ik mijn handgeschreven artikeltjes om twaalf uur &#39;s nachts in bij de achteringang van Het Vrije Volk. Er was daar een zetter die mij, voor hij aan het werk ging, vroeg om mijn stuk voor te lezen. Ik voelde dat hij, als hij het niet met mij eens was, mijn tekst zou veranderen. Later werd het inleverpunt Het Parool, en een tijdje moest ik zelfs naar Hoofddorp fietsen met mijn column. Daarnet hoorde ik op de televisie een professor (niet in de psychiatrie maar in het Frans) zeggen dat fietsen een uitstekend middel tegen depressie is en dat hij daarom elke dag tachtig kilometer om zijn woonplaats Utrecht fietst. Utrecht! Die stad maakte mij nu juist depressief. Dus zestig jaar fietsen heeft mij behoed voor de pressie van het ongeluk.
De leukste inleverplek was de zetterij van Vrij Nederland aan de Kloveniersburgwal, op kruipafstand van de Koninklijke Akademie, zodat ik voor het eerst van mijn leven met mijn vader in een kroeg in de hoerenbuurt kon gaan zitten. Mathieu Smedts, de toenmalige hoofdredacteur van het weekblad dat u nu in handen heeft, zat altijd in een kroeg in de Staalstraat. Daar bood hij Rinus Ferdinandusse en mij aan om redacteur bij Vrij Nederland te worden. Ik zei nee. Rinus zei ja en werd kort daarna mijn hoofdredacteur. Heel goed herinner ik mij hoe Joop van Tijn mijn stuk las waarin ik Ed van Thijn beval om ontslag te nemen als minister van Binnenlandse Zaken, en naar de zetterij rende om zijn eigen artikel waarin hij precies hetzelfde beweerde aan mij voor te lezen.
Nee, ik zal nooit een boek of zelfs maar een verhaal schrijven over mijn tijd bij Vrij Nederland. Van alle kanten worden deze maand aanvallen gedaan op mijn collega-columnist Renate Rubinstein. Nooit zal ik opschrijven hoe wij op een zondag in Arnhem een toneelstuk van Von Kleist gezien hadden en in mijn eend naar huis reden. Zij klaagde: &#39;Ik moet nog mijn stuk schrijven, maar waarover?&#39; Ik gaf haar mijn bloknoot en pen en dicteerde een column over onze ervaring. Ik waarschuw hierbij iedereen die wel eens mijn column heeft geschreven: hou je mond daarover!

Dit was de laatste column van Piet Grijs

<div class="wpg-element paragraph">
27-12-2008 Door Piet Grijs
Tien cent per regel betaalde De Telegraaf in 1955. Een dubbeltje! Dat was ongelooflijk veel voor zo’n smal regeltje. Ik schreef onophoudelijk artikelen, natuurlijk zonder ze te ondertekenen want De Telegraaf was in die tijd een verachtelijke krant. Eigenlijk was de afspraak dat ik over het Amsterdamse studentenleven zou berichten, maar omdat ik elke maand duizend dubbeltjes wilde verdienen, bracht ik ze ook stukken over sport, beroemdheden, dieren, wetenschap, nozems, politie, waaronder ook nieuwsberichten die ik zelf verzon. Daar leerde ik om veel korte alinea’s te schrijven want ze betaalden niet per woord, zoals bijvoorbeeld de San Francisco Chronicle en de Minneapolis Tribune dat later deden, maar per regel, ook als die regel halfvol was.
Ik had De Telegraaf leren kennen door de Wiardi Beckman Stichting die mij had opgedragen om die rotkrant elke dag te lezen en elke week een rapportje over hun inhoud en hun commentaren te schrijven. Of ik daarbij ook kritiek leverde op mijn eigen stukken kan ik mij niet herinneren. Ik gaf mijn rapporten altijd aan Jan Eijkelboom, die steeds zei: ‘maak het korter!’
Ik was in die tijd Asperge – erger bestond toen nog niet. Ik stotterde en kreeg met iedereen ruzie. De meisjes waar ik verliefd op werd, vonden mijn brieven lekker, maar zagen mij liever niet. Ik had mijn ouders wijsgemaakt dat je in Utrecht geen wiskunde kon studeren en verhuisde daarom naar Amsterdam-Oost, dat toen nog een echt arme buurt was. Om de elf cent voor een tramkaartje uit te sparen, liep ik van de Pythagorasstraat naar het Mathematisch Instituut bij Artis. In 1956 deed ik kandidaatsexamen en werd ik kandidaat-assistent, hetgeen het vorstelijke salaris van 199 gulden per maand opleverde. Toen ik voor mijn AOW dat salaris, waar ik vier jaar luxueus van had geleefd, opgaf, wilden ze het niet geloven en zeiden ze dat de Amsterdamse Universiteit er niets van wist. Ik had die papieren tot het jaar 2000 moeten bewaren.
Toen ik voor Vrij Nederland ging schrijven – natuurlijk niet onder mijn eigen naam – leverde ik mijn handgeschreven artikeltjes om twaalf uur ’s nachts in bij de achteringang van Het Vrije Volk. Er was daar een zetter die mij, voor hij aan het werk ging, vroeg om mijn stuk voor te lezen. Ik voelde dat hij, als hij het niet met mij eens was, mijn tekst zou veranderen. Later werd het inleverpunt Het Parool, en een tijdje moest ik zelfs naar Hoofddorp fietsen met mijn column. Daarnet hoorde ik op de televisie een professor (niet in de psychiatrie maar in het Frans) zeggen dat fietsen een uitstekend middel tegen depressie is en dat hij daarom elke dag tachtig kilometer om zijn woonplaats Utrecht fietst. Utrecht! Die stad maakte mij nu juist depressief. Dus zestig jaar fietsen heeft mij behoed voor de pressie van het ongeluk.
De leukste inleverplek was de zetterij van Vrij Nederland aan de Kloveniersburgwal, op kruipafstand van de Koninklijke Akademie, zodat ik voor het eerst van mijn leven met mijn vader in een kroeg in de hoerenbuurt kon gaan zitten. Mathieu Smedts, de toenmalige hoofdredacteur van het weekblad dat u nu in handen heeft, zat altijd in een kroeg in de Staalstraat. Daar bood hij Rinus Ferdinandusse en mij aan om redacteur bij Vrij Nederland te worden. Ik zei nee. Rinus zei ja en werd kort daarna mijn hoofdredacteur. Heel goed herinner ik mij hoe Joop van Tijn mijn stuk las waarin ik Ed van Thijn beval om ontslag te nemen als minister van Binnenlandse Zaken, en naar de zetterij rende om zijn eigen artikel waarin hij precies hetzelfde beweerde aan mij voor te lezen.
Nee, ik zal nooit een boek of zelfs maar een verhaal schrijven over mijn tijd bij Vrij Nederland. Van alle kanten worden deze maand aanvallen gedaan op mijn collega-columnist Renate Rubinstein. Nooit zal ik opschrijven hoe wij op een zondag in Arnhem een toneelstuk van Von Kleist gezien hadden en in mijn eend naar huis reden. Zij klaagde: ‘Ik moet nog mijn stuk schrijven, maar waarover?’ Ik gaf haar mijn bloknoot en pen en dicteerde een column over onze ervaring. Ik waarschuw hierbij iedereen die wel eens mijn column heeft geschreven: hou je mond daarover!
Dit is de laatste column van Piet Grijs. 
</div>

Leven van schrijven

<div class="wpg-element paragraph">
13-12-2008 Door Piet Grijs
steenklaver navelstreek stekelvaren steenarend artseneden snatereend steendrager grasetender etensdrager steenporie eierenstop poëtiseren steenvalk vlasketen vleeskant steendruk redekunst ertskunde steenkoperij stierenkopje toespijkeren steenvloed ontvleesde dovenetels steenkalk etskalken tekenklas steenbarmen amberstenen steenbramen steenkind stinkende dektennis steenkruid duinstreek dierenstuk steenlinde innestelde leendienst steenplein peilstenen insleepten steenvogel oventegels nestgevoel steenweg gewenste gewetens steenblad steelband nabesteld steenbrak bekranste snaterbek steenkrab bekrasten beterkans steenkorst ontstekers rotsketens steenwerk rekwesten etswerken steenbalk bleskante netkabels steendrop optredens opstreden steenkram samentrek meskanter steenpoel toespelen speelnote steentijd dentistje etenstijd steenkopers openstekers perskoetsen steenrol losrente entresol steenboor boetsnoer ersosboten steenbrok bekorsten snertboek steenbord beendorst etensbord steenborden eendenborst onbestreden steenkas neerstak streaken steenrij insertje sniertje steenwaar weerstaan etenswaar steenijs nissetje seintjes steengat nageëtst tegensta steenrijk sinkertje rijsketen steenkot koetsten ontsteek steenkrijt stinkertje striknetje steenolm losneemt molesten steenval levantse vleesnat steenvlieg veelenigst leegvisten steenvloer stoelveren veersloten steenslagen lengteassen netelgassen steenachtig ingeschatte schietgaten steenvanger Gravensteen vastregenen leesgenot steelogen legosteen etensbak bestaken baksteen disputeren streepduin druipsteen optredens opstreden dropsteen toespreken opensteker kopersteen lengteas tegensla galsteen genieters steigeren giersteen warentest artsenwet wartsteen stuiteren uitersten ruitsteen lentebodes bestoelden bloedsteen aanstelden etsnaalden naaldsteen kleintjes steeklijn lijksteen leegvisten veelenigst vliegsteen straalsteen aanstelster staalertsen besluiten nebuliste builsteen tenniste inetsten tinsteen ereposten seponeert roepsteen stoepten poetsten potsteen deklasten stakelden kladsteen geneest geesten gesteen sleeptank pentakels plaksteen oosteren steenoor oorsteen bretonse nestboer strobeen stekender kerstende dreksteen streeknet tenstreek treksteen aansleept aalspeten paalsteen sneuvelt veulenst vulsteen bestalen stalbeen balsteen neerstaken steenanker ankersteen glasetsen steenslag glassteen setpunten putstenen puntsteen teleskiën kleisteen keilsteen samentrek kamsteren marksteen ingeroeste noesterige groeisteen opsteken steenpok kopsteen trimsalonnetje matronestijlen tormalijnsteen mensentaal nastamelen maalstenen lekenstand landtekens kladstenen dreknesten kernsteden drekstenen paalnesten septennaal paalstenen S-elementen stenenleem meelstenen insleepten steenplein peilstenen kunstleren strunkelen krulstenen steenkenner steenkernen rekenstenen setpunten steenpunt putstenen leenvorsten resolventen vloerstenen knisteren instreken kristenen
</div>

Spijtiger tijgerpis

<div class="wpg-element paragraph">
06-12-2008 Door Piet Grijs
Enigszins ontdaan verliet ik de bioscoop waar ik de Franse versie van de Duitse film over de Rote Armee Fraktion had gezien. In mijn café staat de televisie altijd zonder geluid iets stompzinnigs te vertonen. Maar dit keer stond de luidspreker aan en zag ik, met alle verbijsterde cafébezoekers, het Taj Mahal Hotel in Bombay, waar ik nooit geslapen, maar wel heerlijk gegeten heb. Daar bleek een massale terreurtroep aan de gang te zijn die iedereen die in zicht was doodschoot. Het was onduidelijk wie die lui waren. Natuurlijk dacht je direct: het zullen wel mohammedanen zijn, het zullen wel Pakistanen zijn, het zullen wel Afghanen zijn, maar nergens lieten de moordenaars zien waar ze vandaan kwamen en waarom ze Bombay binnenvielen. Ze waren met bootjes gekomen. Maar ze hadden geen enkele eis. Ze hielden wel eerst een paar mensen vast, maar schoten ze toch maar dood.
In het begin van RAF-film zagen de West-Duitse terroristen er niet onsympathiek uit. Radicale studenten leken het. Ik meen dat ze behalve in Duitsland, ook in Neder­land niet direct door iedereen veroordeeld werden. Ze werden gezien als een Duitse versie van onze provo’s, krakers en andere anti-autoritaire groepen. Maar hun eisen waren niet erg duidelijk. Ze overvielen banken. En later kwam er een RAF-lid naar Nederland en pleegde hier een moord, alsof moorden de dagelijkse plicht van elk RAF-lid was. In de film was dat zo’n onbelangrijk incidentje dat het niet vertoond werd. De aanvankelijke sympathie verbleekte.
Het verschijnsel van uit overtuiging terroristische moorden plegen, dus zonder goed op te letten wie je precies vermoordt, is zo oud als de menselijke beschaving met zijn staten, wetten, legers. Bijna alle staten hebben hun huidige omvang en grondwet te danken aan onwettige acties waarbij blindelings mensen om het leven gebracht werden. Ne­der­land is trots op zijn Tachtigjarige Oorlog en In­do­ne­sië is trots op zijn tweejarige oorlog, die wij een politieoptreden noemden omdat Indonesië immers in onze ogen een stukje Ne­der­land was. Tja, Ne­der­land was ook een stukje Spanje. 
Wie een gewapend conflict wint, noemt die strijd een terechte oorlog, en tegenwoordig worden de verliezers zelfs voor een gerechtshof gesleept. Grappig dat dit In­ter­na­ti­o­naa­l Hof in Den Haag is gevestigd. Drees had dus vanuit zijn huis naar het gerechtshof kunnen lopen waar hij gestraft zou zijn vanwege de door hem georganiseerde massamoorden in Indonesië. Als Hitler met een atoombom de Twee­de We­reld­oor­log had gewonnen, dan was Chur­chill in Neu­ren­berg tot de strop veroordeeld, omdat er door zijn ophitsing zo veel Duit­se soldaten bij de verovering van En­ge­land gemeen door Brit­se burgers vermoord waren. In de Ver­e­nig­de Sta­ten zijn ze al zo verstandig geweest om aan het Amerikaanse leger de vrijheid te geven om Den Haag en Sche­ve­nin­gen te veroveren als er ooit een Ame­ri­kaan­se militair voor het Internationaal Straf­hof zou komen te staan. Ik denk dat Obama die eigenaardige wet niet snel gaat veranderen. Hij wil immers nog in Af­gha­ni­stan blijven vechten, omdat Osama daar misschien woont.
Hoe is het mogelijk dat een groep goedbewapende jongens Bom­bay binnenvalt, meer dan honderd mensen vermoordt en zelf ook grotendeels omkomt, terwijl wij op deze maandag 1 december (die datum tikt mijn nieuwe computertje nu ongevraagd in mijn tekst, dat is de computerterreur) nog niet weten wie het waren, en wat ze wilden? Bij de treinbommen in Spanje zei de regering eerst dat het een aanslag van de ETA was, maar al gauw bleek het een islamistische aanslag te zijn, die tot onbedoeld gevolg had dat de socialisten de Spaanse verkiezingen wonnen. Ik geloof niet dat die treinbommen ooit door een specifieke organisatie werden opgeëist, maar de daders werden wel gevonden.
Een Nederlandse soldaat schoot in Afghanistan iemand dood. De hele wereld lachte zich slap toen hij in de boeien werd geslagen, naar Nederland werd getransporteerd en hier voor de rechter moest verschijnen. De zaak bleef onduidelijk en hij is vrijgesproken. Maar stel je voor dat de doodgeschoten man een goede, onschuldige, tot het christendom bekeerde Afghaanse of Indiase vakantieganger was gebleken. Hadden we die soldaat dan in de gevangenis gezet?
</div>

Terrorisme als sport?

<div class="wpg-element paragraph">
29-11-2008 Door Piet Grijs
President Obama is nu al mislukt. Zowel in de binnenlandse, dus economie, politiek als in de buitenlandse, dus oorlog, politiek neemt hij fatale beslissingen, die tot rampen zullen leiden, niet alleen in de Verenigde Staten maar in de hele wereld.
Natuurlijk zou ik als Amerikaan op Obama gestemd hebben, want een president van drieënzeventig jaar is te gevaarlijk en in het geval van McCain bovendien te dom. Maar de vier jaren onder Obama worden niet beter dan de acht jaren onder Bush. Dat kunnen we nu al voorspellen.
Dat de Amerikaanse regering miljarden dollars gaat geven aan de banken die door hun eigen schuld failliet gaan, is idioot. Het Amerikaanse geldsysteem hebben de particuliere banken totaal verziekt, dus laat ze failliet gaan. Maak een Nationale Bank die niet tegen andere banken hoeft te concurreren. Verklaar alle huizen met huizenhoge hypotheken tot nationaal eigendom, waar de bewoners een normale huur voor moeten betalen. Maak een wet dat geen enkele Amerikaan meer dan honderd miljoen dollar mag bezitten.
Die banken vormen een technische kwestie die niet moeilijk is op te lossen. Maar nu blijkt Obama te overwegen om de Ameri­kaanse autoindustrie, die al jaren verliezen lijdt, overeind te gaan helpen. Nee! Dit is het juiste moment om in de Verenig­de Sta­ten, net als een eeuw geleden, de spoorwegen tot het ideale verkeerssysteem te maken. Het land is veel te groot, de afstanden tussen de steden zijn veel te groot, om in die ouderwetse autootjes te gaan rijden. Het station van Los Ange­les werd een paar jaar geleden gekocht door General Motors. Sindsdien kan geen inwoner van Californië meer met de trein reizen. Je gaat toch niet het verkeer stremmen door subsidie te geven aan een verouderde industrie van speelgoedautootjes op ware grootte?
Obama doet net alsof hij de koning van Noord-Amerika is geworden. In Nederland en België en nog een paar democratische koninkrijkjes worden er om de vier jaar verkiezingen gehouden, waarna een winnende coalitie van politieke partijen een regering gaat vormen, waar het staatshoofd niets over te vertellen heeft. Een koning is net als een vlag – hij of zij wappert met alle winden mee.
Nadat Obama op het nippertje een spannende en miljarden kostende verkiezingsstrijd heeft gewonnen, gaat hij de zittende minister van Oorlog vragen om te blijven zitten. Ik ken de man niet, maar hij is een Republikein en de Republikeinen verloren de verkiezingen en de oorlog. Er moet een Democraat te vinden zijn die op Oorlog valt te benoemen. Die man – een vrouw lijkt mij onwaarschijnlijk – zal de krankzinnige opdracht krijgen die Obama in de verkiezingsstrijd heeft beloofd: de Amerikaanse soldaten uit Irak naar Afghanistan te brengen om daar in het wilde weg te gaan moorden en martelen. 
Zeker: de Afghanen zijn zwakker dan de Irakezen. Maar zoals er geen goede reden was om Irak binnen te vallen (en de leugenaars zoals Bush en Blair en Balkenende zijn daar nog niet voor gestraft) zo is er ook geen goede reden om op Afghanen te gaan schieten. Ik zou niet graag in Afghanistan willen wonen, maar dat is geen reden om het land plat te bombarderen. Waar moeten de Amerikanen dan hun heerlijke opium vandaan halen? Bombardeer dan liever Saoedi-Arabië. Maar dat maakt zich geliefd door de Amerikaanse wapenindustrie aan vette orders te helpen. De enige reden die Obama kan verzinnen om oorlog in Afghanistan te voeren, is dat Osama er een tijdje heeft gewoond. Met die redenering hadden de geallieerden in 1918 ook Nederland, in het bijzonder de plaats Doorn, moeten gaan bombarderen omdat de Duitse keizer daar naar toe was gevlucht toen hij zijn schandalige Eerste Wereldoorlog had verloren.
Mevrouw Clinton staat op het punt om minister van Buitenlandse Zaken te worden in de regering van de man die zij het meest haat in heel Amerika, omdat hij haar het presidentschap heeft afgepikt. Zij heeft groot gelijk, want nu kan ze Obama laten mislukken. Dat zal trouwens zonder haar ook gaan gebeuren, unless Obama reads this column en mij dus gelijk geeft. Die kans lijkt mij klein.
</div>

Weg met Obama

<div class="wpg-element paragraph">
22-11-2008 Door Piet Grijs
Ik ken hem al ruim vijftig jaar. In de tijd dat we wel wisten dat er homoseksuelen bestonden, maar niet dat een van ons ook een homo was. We verloren elkaar uit het oog. Hij werd hoogleraar in Parijs. Ik werd hoogleraar in Rotterdam. 
Een kwart eeuw geleden kwamen we elkaar weer tegen bij het schrijven van een boek met de titel Het Tweede Ka­bi­net Den Uyl, een fantasie-roman over hoe Joop den Uyl weer een kabinet ging leiden. We beschreven een spannende ministerraad, waar Aad Kosto en Marcel van Dam elkaar dronken voerden, en waar Hedy d’Ancona en Jo­ke Kool-Smit onder de tafel vochten. Allerlei hoge PvdA-figuren leverden verhalen in, maar Joop van Tijn en ik moesten alles herschrijven want politici kunnen niet schrijven. 
Een ex-kabinetsformateur, van wie ik mij alleen de voornaam Victor herinner, stapte onze werkkamer binnen en riep naar Ed van Thijn, toen burgemeester van Am­ster­dam: ‘Ik heb die twee huizen in de Van Breestraat gekocht!’ Ed vroeg: ‘En de vergunning?’ Waarop de ex-kabinetsformateur en ongepromoveerde professor zei: ‘Ja, daarvoor kom ik overmorgen eventjes op het stadhuis langs.’
Ik hoorde dit, wist niet waar het over ging, en barstte uit: ‘Stelletje smeerlappen, sluwe slampampers, socialistische slimmerikken,’ waarop ik het huis verliet. 
Op het Centraal Station stapte ik om zes uur in de trein naar Rotterdam en zag net mijn oude vriend, nu vreselijk hoog bij de Raad van State, ook instappen, in de Tweede Klasse. Ik had een Eerste-Klas-kaartje maar ging naast hem staan in de volle treincoupé. ‘Wat doe je daar eigenlijk in Den Haag?’ vroeg ik. 
‘De Raad van State voorzitten, maar ik mag vanavond niet bij de echte voorzitster thuis gaan dineren, want ik trouw met een man.’ Trouwen met een man? Daar had ik nog nooit van gehoord. Maar hij legde me uit dat een volgend kabinet zulke trouwerij mogelijk zou gaan maken.
‘En hoe zit het met je idee om van de Nederlandse staat een deelstaat van Duitsland te maken?’ vroeg ik. 
Hij verijsde en zei: ‘Daar moet je je kop over houden. Ik beloof je, in ruil voor je stilzwijgen, dat wanneer het huidige staatshoofd mij vertelt dat ze gaat aftreden ik je daar direct over zal informeren zodat Vrij Nederland een mooie primeur heeft.’
In Parijs zag ik afgelopen vrijdag in Hotel Lutetia een massa hoge Fransen en Nederlanders in een plechtige bijeenkomst plechtige gesprekken voeren. Dat Bolkestein tegen de Marokkanen tekeerging, werd zowel door de Fransen als door de Nederlanders afgekeurd. Daar zag ik ook mijn oude vriend weer. Hij nam mij apart en zei: ‘Nog bedankt dat je niets hebt gezegd over mijn plan met die Duitse deelstaat.’
Ik zei: ‘Welk geheim heb je als beloning voor me?’
Hij zei: ‘De koningin, mijn bazin, jouw heerseres, ons staatshoofd, zij gaat op 1 januari 2009 aftreden. Hoe vind je dat?’ 
Ik loog: ‘O, dat heb ik al eens eerder van iemand gehoord. Maar het is dus echt waar. Op 1 januari 2009! Zeventig jaar oud. Is dat nog steeds geheim te houden?’
‘Ja,’ zei mijn vriend, ‘zij moet helemaal in haar eentje die beslissing nemen en bekend maken. Dan houdt dat gezeur over haar vader op. Ze had Fasseur bezworen dat hij zijn boek over de hofschandalen vlak voor het jaar 2009 zou publiceren en dat heeft-ie gedaan. Ik vermoed dat ze het aftreden in haar kersttoespraak gaat aankondigen.’ 
‘Hoe weet jij het dan nu al?’ vroeg ik.
‘Ik moet alle voorbereidingen treffen. Waaronder vooral: de kroonprins er op voorbereiden. Je houdt je mond toch wel, hè?’ 
Ik bezwoer hem dat ik het aan niemand zou vertellen. Maar het geheim hier opschrijven kan ik dus wel. Ik ga het opschrijven alsof ik in het Luxemburg-park in de zon zat en achter mij twee Hollandse heren, Victor en Tjeenk, over de ING, Balkenende, Bos, en de komende abdicatie zaten te kletsen. U gelooft mij niet? Let dan op de donderdagen 25 december en 1 januari aanstaande goed op het nieuws. Geen nieuws om te juichen of te huilen, maar toch nieuws.
</div>

Koningin treedt af

<div class="wpg-element paragraph">
15-11-2008 Door Piet Grijs
Woensdag was ik even in New York. Ik ging naar een telefoonwinkel. Een onwaarschijnlijk jong kereltje hielp me. Hij had een totaal nieuw model telefoon voor me, dat net die ochtend gearriveerd was en waar ik niets over gehoord had. Het is een staafje met een lengte van 2,54 centimeter (‘een inch,’ zei het jochie) dat je in je oor moet stoppen met het rubberen eind naar binnen zodat het er niet uit valt. 
Een telefoon bestaat al meer dan een eeuw uit een keel en een oor, die verbonden zijn door een stangetje met de lengte van een wang. Een wang is langer dan je vuist breed is, dus je kan het ding tegen je wang klemmen. De keel van de telefoon zit tegen je oor, het oor van de telefoon zit tegen je lippen. Je praat in het oor en je luistert naar de keel. Prachtuitvinding, maar dit kokertje is nog handiger. 
De jongeman legde uit: ‘U moet met uzelf iets afspreken dat u hardop zegt, waarop het ding in uw oor weet dat u wilt gaan opbellen. Uw naam bijvoorbeeld.’ Ik sprak: ‘Pete Grice.’
‘En daarna zegt u het nummer dat u wilt bellen, of de naam van de persoon die u wilt bellen, maar dan moet u de eerste keer wel zijn hele nummer even zeggen, want er zijn veel mensen die dezelfde naam hebben.’ Ik betaalde honderdtachtig dollar voor het kokertje en ging de straat op. Op de stoep probeerde ik mijn dochter te bellen. Maar op haar nummer hoorde ik de boodschap: ‘Ik kan niet opnemen want ik zit op school. Probeer het na vieren.’
Wie zou ik nu bellen? Ik kende in Amerika maar één persoon die een naam had die niemand anders had. En dat was ook nog iemand die vast nooit zelf de telefoon oppakte. Dus ik sprak: ‘Pete Grice’ en hoorde een klikje. Daarop sprak ik: ‘Barak Obama’ en ik hoorde zijn stem. Hij zei: ‘Hou op met die felicitaties.’ Ik zei: ‘Nee, ik wilde graag uw hoofdprobleem oplossen. Luister.
Waarom doen de banken niet meer wat ze moeten doen? Waarom gaan ze allemaal failliet omdat ze niet meer kunnen doen wat ze moeten doen? Omdat ze geen enkele andere bank meer vertrouwen. Waarom vertrouwen ze geen enkele andere bank? Omdat de bankiers zelf allemaal totaal onbetrouwbaar zijn. Ze sjoemelen met hypotheken. Ze liegen de hele dag. Ze steken miljoenen in hun eigen zak. Hun voornaamste doel is om andere banken te belazeren. Dat weten ze nu allemaal en daarom gaan ze failliet, tenzij de regering ze miljarden toeschuift. Dat moet u niet gaan doen. Wat is de fout van het Amerikaanse bankenstelsel? Dat er méér dan één bank is. 
Alsof je meer dan één president kan hebben, of meer dan één grondwet, of méér dan één geldsoort. U moet een simpele wet laten aannemen: het is verboden om een bank te beginnen. Alle bestaande banken worden kantoortjes van de Nationale Amerikaanse Bank, de NAB. Dan is het uitgesloten dat de ene bank de andere kan beduvelen.’
‘Dus ik moet doen wat Lenin in 1917 in Rusland deed?’
‘Een miljoen Russen vermoorden en de rest in werkkampen opsluiten? Nee, u hoeft alleen maar honderd bankdirecteuren te ontslaan en te verbieden dat er nieuwe banken worden opgericht. Je mag toch ook niet zomaar een ziekenhuis of een ministerie beginnen? Wie geld wil lenen of bewaren, die moet naar de NAB. Die houdt alles keurig bij, net zoals de telefoon dat doet, en de waterleiding, en het internet.’
‘Mijnheer Grice, dank voor uw advies. Ik zie net de nieuwe minister van Financiën op de stoep staan en ik zal het hem voorstellen.’
Hij legde neer. Het winkeljongetje kwam met zijn baas op mij afrennen. ‘Mijnheer, we mogen dat ding pas op 1 december gaan verkopen. Ik heb een fout gemaakt, sorry. Het nieuwe model is nog niet bekend gemaakt. Verkoop uw telefoon aan ons terug, duizend dollar en u krijgt een oud model.’
Ik zei: ‘Tweeduizend dollar,’ en dat gaven ze mij. U ziet het: ik ben geen communist. Maar ik heb wel het bankenprobleem van Amerika opgelost. 
</div>

Bankoplossing

<div class="wpg-element paragraph">
08-11-2008 Door Piet Grijs
Vrij Nederland bericht mij dat het eerste stuk van mijn hand vijftig jaar geleden in dit weekblad verscheen. 
Ik kan mij niet herinneren dat ik vijftig jaar geleden al leefde. Mijn doos met uitgeknipte zelfgeschreven stukjes werd goddank veertig jaar geleden door een mijnheer Van Poolse Havenstad gestolen, dus die jeugdproducten hoef ik nooit meer te lezen. Maar nu kreeg ik van een bijna té vriendelijke mijnheer in Den Haag een knipsel uit Vrij Nederland toegestuurd uit het jaar 1957, 19 oktober 1957 om precies te zijn. Dus dat is vandaag meer dan een-en-vijftig jaar geleden. 
Het is mogelijk dat Vrij Nederland me voor dat artikel niet betaald heeft, en dat het daarom in hun boekhouding ontbreekt. Ze hadden het integraal overgenomen uit een Amsterdams studentenblaadje, dat ik in dat jaar onder talloze pseudoniemen vulde, omdat ik niet wou afstuderen want dan moest ik in militaire dienst. Schrijven vond ik leuker dan schieten.
Het ging om een zogenaamd interview met Bibeb, toen de beroemdste interviewster, ja zelfs van heel Nederland, niet alleen van Vrij Nederland. Ik ging naar de Fahrenheitstraat in Amsterdam-Oost om haar te spreken. In de Fahrenheitstraat zag ik kinderen verstoppertje spelen: &#8216;Een jongen stond te pruilen: hij mocht niet meedoen. Ik streek hem door de stugge haren: vrolijk ging hij zich verstoppen.&#8217; Ik vermoed dat dit door mij verzonnen interview een soort parodie op Bibeb was, die kennelijk naar mijn smaak te veel details opschreef die niet van belang waren.
Waarom zou Vrij Nederland dat stuk in zijn geheel gekopieerd hebben? Het was vast Jan Eijkelboom die dat deed. Hij vroeg later namens de hoofdredacteur, die heel revolutionair katholiek was terwijl Vrij Nederland toen een saaie protestantse adem had, aan Rinus Ferdinandusse en mij of we niet op de Raamgracht wilden komen werken. Ik zei nee, Rinus zei ja, en dat was van ons allebei heel verstandig. Wel maakten wij met Peter Vos elke week een halve bladzij Vrijblijvend die bij de oudere lezers niet geliefd werd. Dat was eigenlijk een na-aperij van de Kleine Krant die de Groene Amsterdammer toen elke week had.
In 1957 was ik geen communist. Dat was toen namelijk de staatsgodsdienst van Rusland. In de oorlog waren we heel blij met Stalin. Maar alles wat wij over het communistische stelsel in Stalin-land hoorden, was walgelijk. Ik had vrienden die wel op de Communistische Partij Nederland stemden. Die verdedigden zich door net als Sartre te zeggen dat Rusland als achtergebleven land niet de juiste keus was geweest om een communistisch regime in te beginnen. Uit woede en afschuw over de Russische slavernij las ik Karl Marx niet, terwijl die aan de Russische toestanden toch even weinig schuld had als Jezus aan de achterlijke Amerikaanse conservatieve protestanten die McCain nog te links vinden.
Het voordeel van het kapitalistische stelsel dat nu overal ter wereld geldt, is dat het nooit door één denker is begonnen, waardoor het de normale manier van leven voor mensen lijkt te zijn. Het geld was een handige uitvinding om het ruilen te vergemakkelijken. Een bank was een handige uitvinding om op verre reizen geen goud mee te hoeven dragen. Erasmus werd toen hij uit Engeland vertrok door de douane beroofd van een goudklomp, die hij verdiend had. Had hij zijn salaris maar bij een bank neergezet, dan had hij dat in Frankrijk bij de bank kunnen halen.
Geld en bank waren goede uitvindingen, maar in deze dagen blijken ze ook voor rampen te kunnen zorgen. Dat IJsland een oorlog tussen Noord-Holland en Den Haag kan veroorzaken, dat is toch te gek voor woorden, en voor gedachten. De oplossing van het geld-probleem werd al door Karl Marx aangedragen, en heeft mijn warme instemming. We hoeven het communisme alleen maar een andere naam te geven en via het internet goed uit te leggen. Geld lenen, rente, banken, dat wordt allemaal afgeschaft. Wie toch stiekem in zijn eigen huis een bankje begint, die wordt door de politie van al zijn geld beroofd, zoals iemand die in zijn eigen huis een ziekenhuisje of een politieburootje begint terecht gestraft wordt.
</div>

Nieuw communisme

<div class="wpg-element paragraph">
01-11-2008 Door Piet Grijs
Een roman schrijven over een romanschrijver? Lijkt stom. Een romanschrijver heeft een saai leven. Een romanschrijver schrijft al vaak over zichzelf. Niet dat een mens veel van zichzelf begrijpt. Maar een romanschrijver is iemand die denkt dat hij ieder mens begrijpt, dus ook zichzelf. In 2004 verschenen er tegelijkertijd twee boeken met de Amerikaanse schrijver Henry James als hoofdpersoon. Het boek van David Lodge Author, Author is heel anders dan dat van Colm Tóibíns The Master. De recensenten konden ze niet vergelijken omdat ze tegelijk verschenen. De Booker-prijs van dat jaar ging naar The Line of Beauty van Allan Hollinghurst, waarvan de hoofdpersoon een roman wil schrijven over Henry James.
Over de beste Nederlandse romanschrijver van de twintigste eeuw, Simon Vestdijk, is veel geschreven. De beste biografie verscheen in 2005, geschreven door Wim Hazeu. Een betere biografie zie ik niet komen. Nu is er een roman verschenen, waarvan de hoofdpersoon Simon heet. Simon is afgestudeerd als arts, doet aan astrologie, schrijft gedichten, wil misschien psychiater worden, lijdt aan lastige depressies, en wordt aan de lopende band verliefd op meisjes en vrouwen die waarachtig ook op hem vallen. Het boek speelt rond het jaar 1928 en Simon is rond de dertig. Dat moet dus Simon Vestdijk zijn.
Ik heb Vestdijk één keer in mijn leven gezien toen ik met mijn vader naar Doorn was gefietst. Zijn vrouw deed open, de schrijver stond op de trap, mijn vader liep naar boven, en ik ging met de hond spelen, terwijl zijn vrouw mij limonade inschonk. Ik had toen nog geen roman van Vestdijk gelezen, maar kort daarna las ik ze allemaal en nu, zestig jaar later, doe ik dat nog steeds. Ik weet dat u denkt dat Wolkers of Reve of Hermans de beste romanschrijvers waren van de twintigste eeuw, maar u vergist zich, en in de komende eeuwen zal men dat gaan inzien. In 1928 was de beroemdste inwoner van Doorn niet een Nederlandse schrijver maar een Duitse keizer, die net op tijd nadat hij de Wereldoorlog had verloren met een trein vol schatten naar Holland was gevlucht en in Doorn een kasteel had betrokken, waar zijn personeel hem nog steeds &#8216;Keizer&#8217; noemde.
Misschien was die woonplaats Doorn de reden dat Kees &#8216;t Hart in zijn net verschenen roman De keizer en de astroloog de jonge Simon in contact bracht met Wilhelm II. Simon denkt dat de keizer hem om astrologisch advies gaat vragen. Op het kasteel ziet hij een Duits dienstmeisje op wie hij prompt verliefd wordt. We lezen een paar Duitse zinnen. In 1928 was dat heel normaal in een Nederlands boek, zoals we in 1848 niet schrokken van een paar Franse zinnen en in 2008 niet schrikken van een paar Engelse zinnen. Ik ga de ontknoping in het laatste hoofdstuk natuurlijk niet verklappen, maar ik hoor graag of u die had zien aankomen.
Lijkt de stijl van Kees &#8216;t Hart op de stijl van Simon Vestdijk? Ik vond van wel, maar ik liet mij misschien benevelen door zijn hoofdpersoon. De nauwkeurige afwegingen, de curieuze raadsels, de frappante beschrijvingen en de lange zinnen deden mij aan de Doornse meester denken. Tegenwoordig wil geen schrijver meer een lange zin opschrijven &#8211; of hij kán het niet. De Nobelprijs ontging Vestdijk omdat een stomme adviseuse van het Nobelcomité klaagde dat hij te lange zinnen schreef. Bij Kees &#8216;t Hart zag ik ook mooie zinnen van meer dan zeventig woorden.
Een Duitse jongen valt Simon aan, vanwege dat Duitse meisje. Simon &#8216;grabbelde naar zijn bril, vond hem, wilde hem opzetten, maar kreeg een schop tegen zijn gezicht, niet al te hard, misschien was hij niet helemaal raak, dacht hij neerbuigend, waarschijnlijk was de jongen niet een geoefend schopper. De jongen kon niet eens goed schoppen, dacht hij steeds opnieuw, schoppen kan hij niet, schoppen kan hij niet, dansen daar is hij veel beter in. Goede zinnen, dacht hij, bruikbaar.&#8217; Hoezo bruikbaar? Hoewel het verhaal voor Simon desastreus lijkt af te lopen, beseft de hoofdpersoon ineens blij wat hij moet gaan doen: &#8216;Romans schrijven, niet een maar vele.&#8217; Simon wordt Simon Vestdijk. Lees dat boek van Kees &#8216;t Hart en u begrijpt het.
</div>

Hoe Simon Vestdijk werd

<div class="wpg-element paragraph">
25-10-2008 Piet Grijs
Nog nooit heb ik zoveel reacties gehad op een Grijs-kolom als deze week. Ik geef toe: iedereen heeft het over die bankencrisis. Mijn verwijt aan de socialistische minister van Financiën Wouter Bos was dat hij aan vijfhonderdduizend rijke lui ieder honderdduizend euro ging betalen, omdat ze hun geld op een omgevallen bank in IJsland of Amerika of Engeland hadden gezet en dus kwijt waren. Die vijftigduizend miljoen euro moet betaald worden door de vijf miljoen gezinnen die niet zo rijk waren, en daarom nu ieder tienduizend euro moeten inleveren.
De meeste reacties waren positief. Sinds mijn naam en adres onder mijn stukje staat, ben ik dat gewend. Kwaaie reacties gaan nu eenmaal niet meer naar dit weekblad, maar staan in de Haagse Post of op Geenstijl. Mijnheer W. schreef mij dat hij een pensioen wilde hebben zonder bemoeienis van de overheid en dat hij daarom geld op die IJslandse bank had gestort. Maar, mijnheer W., de Nederlandse overheid wil u dat geld gaan teruggeven! Als u het niet hebben wilt, stort het dan op de rekening van een goed doel.
Mevrouw M. schreef dat er meer dan vijf miljoen onfortuinlijke Nederlanders zijn die voor de royaliteit van Wouter Bos moeten opdraaien. Zij heeft gelijk, maar daarom schreef ik ook: &#8216;vijf miljoen gezinnen&#8217;. Mijn getallen van vijfhonderdduizend rijken en vijf miljoen armen kwamen natuurlijk uit een-tiende van mijn vingers, namelijk: mijn duim. Zelfs minister Bos heeft nog geen idee hoeveel welgestelde Nederlanders hem om een ton komen vragen.
Enkele lezers vielen over mijn gebruik van het woord &#8216;cadeau&#8217;. Dat had ik nu juist geschreven bij de honderdduizend euro voor de rijken, terwijl ik voor tienduizend euro het woord &#8216;kado&#8217; had gebruikt. Om de redactie van dit weekblad duidelijk te maken dat ik expres die dure en die goedkope spelling van hetzelfde woord, qua uitspraak en qua betekenis, had opgeschreven, had ik aan mijn kopij de waarschuwing toegevoegd: &#8216;Ik schreef expres cadeau en kado&#8217;. En wat blijkt? Dat het hele woord kado uit mijn stuk verwijderd is.
Mijn portemonnee ligt bij de Postbank. Vaag herinner ik mij dat de Postbank het plan heeft om op te gaan in de ING-bank. Vanochtend lees ik dat de ING-Bank negen miljard euro krijgt van de schatkist. O jee, dus die gaat failliet. Ik ren naar de straat om mijn totale bezit daar uit de muur te halen. Wat krijg ik te lezen? &#8216;Uw kaart is ongeldig verklaard. Bel dit of dat nummer&#8217;.
Wat te doen? De oplossing is simpel: stelen. Ik wilde naar de nieuwe film van Woody Allen, waarin Javier Bardem, die smeerlap uit No Country for Old Men, als Spaanse kunstschilder twee Amerikaanse vrouwen en een Spaanse vrouw tegelijk in zijn bed krijgt. Ik ga naar de bioscoop, loop naar het rijtje van zaal 2 en ga zonder te betalen naar binnen. Voor straf krijg ik de versie waarin het Spaans-Amerikaanse dameskoppel wel zegt te gaan vrijen, en ook zegt dat ze het gedaan hebben, maar ik het ze niet mag zien doen.
Lees toch Elsevier! Die had een leuke omslag: &#8216;Jagen, Bont, Roken!&#8217; Dat moeten we gaan doen met die ton van Bos. Ik hou niet van rook, jacht en bont, dus ik hoop dat Bos mij die ton niet geeft. Zal ik weer uit Amsterdam naar Frankrijk verhuizen? Nee, daar blijken alle spaarbanken rare dingen uit te halen. Daar blijkt de socialistische bankier die zich door Sarkozy naar Washington heeft laten sturen om de Wereldbank te leiden, iets gedaan te hebben waar ik niets tegen heb, en de Fransen ook niet, maar wat in Washington verboden is, namelijk: seks hebben met een vrouw die bij de Wereldbank werkt als je daar directeur bent.
&#8216;Dames Jagen, je Bont gedragen, Roken wagen&#8217;, dat moet Vrij Nederland op zijn omslag zetten.
</div>

Ongeldig

<div class="wpg-element paragraph">
18-10-2008 Door Piet Grijs
Het is een godverdomd schandaal dat onze socialistische Minister van Financiën aan het halve miljoen rijke Nederlanders dat honderdduizend euro op een omgevallen bank had gedeponeerd omdat die bank meer dan vijf procent rente beloofde, die honderdduizend euro gaat cadeau doen. 
Dat geld moet worden opgebracht door de vijf miljoen arme Nederlandse gezinnen die een klein spaargeldje op een spaarbank hadden gezet. Het gaat niet alleen om die IJslandse banken, maar ook om een aantal banken in Amerika, Engeland, Zwitserland, Azië, waar geen verstandig mens geld neerzet, tenzij ze een extreme rente beloven. En tenzij je zo rijk bent dat je makkelijk honderdduizend euro op een speculatieve rekening zet.
PvdA-minister Bos geeft straks 50.000.000.000 euro aan die 500.000 rijke speculanten. Niet uit eigen zak, maar uit de staatskas die altijd leeg is en waar dus alle belastingbetalers voor gaan opdraaien. Mensen die geen geld hebben om te speculeren gaan betalen aan mensen die wel geld hebben om te speculeren.Nederland is geen kapitalistisch land. Wie in Nederland niets verdient en honger heeft, kan eten halen bij de voedselbank en geld halen bij Sociale Zaken. Als iemand hier van de honger sterft dan moet dat een heel dom mens zijn. Wij zijn daar trots op.
Nederland is geen socialistisch land. Wie in Nederland heel veel verdient, verhuist naar een ander land of verhuist zijn geld naar het buitenland. Lubbers heeft nooit belasting hoeven betalen over zijn salaris als eerste minister. Van de trucjes waarmee hij rijk werd haalden er wel een paar de krant (de koop van drie broers, de bruggen in Indonesië, de hangar in Koeweit) maar andere wist hij geheim te houden. Zo’n stoere kapitalist, daar zijn wij trots op. In de rest van de wereld mocht men hem niet, maar dat kwam door zijn wellustige handtastelijkheden bij dames, iets dat ik hem nu juist helemaal niet kwalijk neem.
De Nederlandse grondwet laat zich er niet over uit of wij een kapitalistische of een socialistische natie zijn. Dat mogen de kiezers uitmaken. Maar die begrijpen niets van democratie. Ze stemden een eeuw lang op een katholieke partij als ze katholiek waren en op een protestantse partij als ze protestants waren. Dat had tot akelig gevolg dat de kleine aantallen stemmers op de kapitalistische VVD of de socialistische PvdA ook denken dat ze met hun familie tot een soort religie behoren: de kapitalistische of de socialistische. Al die stomme familiepartijen liggen nu op hun gat.
De enige nieuwe idealisten zijn de mensen die bezwaar maken tegen mensen die uit andere landen komen of die andere godsdiensten aanhangen. Ik ben daar geen aanhanger van, maar ik ben ook niet bang voor Wilders of Verdonk. In Nederland veranderen de gehate nieuwkomers en de andersgelovigen in een paar generaties in normale opscheppers en ongelovigen.
De wereld om ons heen is anders. In Amerika is het heel gewoon als iemand zijn huis en geld kwijtraakt. Zo iemand zorgt ervoor dat hij binnen tien jaar weer geld en huis heeft. Je kunt in een andere staat gaan wonen en een andere naam aannemen. Het is een puur kapitalistisch land, maar met het grote voordeel boven ons dat rijkdom en armoe niet voor eeuwig in dezelfde families blijft zitten. Alle Amerikanen die mij vertellen dat ze door de beurscrash hun geld kwijt zijn, vertellen mij er direct bij welke plannen ze hebben om de volgende keer aan de winnende kant te staan. 
Nederlandse pechhebbers eisen de honderdduizend euro, die ze op een verdachte bank stalden, terug van minister Bos, die niet tegen ze zegt: ‘Maar u kon dat geld kennelijk gemakkelijk missen, dus waarom zou ik tien arme Nederlanders dwingen om ieder tienduizend euro aan jou te geven?’.
Elke avond leggen dozijnen rijke mensen op de televisie de Amerikaanse situatie uit. Andere dozijnen leggen elke avond uit dat de Nederlandse regering er goed voor zorgt dat iedereen zijn gestolen geld terug krijgt. Maar nooit roept een gewone, niet-rijke, landgenoot: ‘Ik verdom het om tienduizend euro te betalen aan een rijke stinkerd die zegt dat hij honderdduizend euro heeft verloren.’
</div>

Cadeaus voor de rijken

<div class="wpg-element paragraph">
11-10-2008 Door Piet Grijs
Nee, ik ga niet zeuren over kapitalisme en communisme. Dat zijn twee al heel lang vergeten ideeën, die niet bleken te werken.
In 1929 gingen de banken in Amerika failliet en sprongen de bankiers uit het raam. In 1979 ging het communisme in Rusland failliet en sprongen de bankiers door de ramen naar binnen. Het zuivere kapitalisme werd uitgevonden toen de westerse landen koloniën ontdekten en die lieten uitzuigen door gewetenloze graaiers die later bankiers werden genoemd. Het zuivere communisme kon in Rusland ingevoerd worden omdat de boeren en andere pas vrijgelaten slaven zich niet konden voorstellen dat Lenin ze nog harder zou gaan behandelen dan de tsaar.
Officieel hebben wij nu in de hele wereld, behalve misschien in Noord-Korea, het kapitalisme. Maar de laatste dagen blijkt dat, nadat Amerika een bespottelijke wet aannam die alle burgers aansprakelijk stelt voor alle fouten van alle banken, ook in het ene Europese land na het andere de regering zijn burgers op niks af belooft dat, waar ze hun spaargeld ook wilden bewaren, de staat ervoor zal zorgen dat ze het tot de laatste cent terugkrijgen. Ik heb daar niets aan, want ik heb op geen enkele bank spaarcenten staan. Ik moet dus via de belasting gaan betalen aan alle landgenoten die wel zo rijk en stom waren om hun euro’s aan een bank toe te vertrouwen. 
Het gekke is dat je in de kranten kunt lezen op welke banken de rijke en de arme Hollanders hun geld hebben gezet. Zo vertelde mevrouw Kroes zondag dat haar geld lag in de kluizen van de ING-bank en de RABO-bank. Ze had dus op tijd haar geld weggehaald bij de ABN AMRO-bank . Maar de televisiekijkers dachten: o, dus zij weet dat ook bij die twee banken de Nederlandse regering er voor zal zorgen dat, hoe failliet ze ook gaan, iedereen zijn geld terugkrijgt. Terwijl Kroes toch net Europese veldwachters naar Ierland had gestuurd om daar de regering te waarschuwen dat die niet aan de Ieren mocht beloven dat ze alles wat ze op een bank gezet hadden, terug zouden krijgen. De dag daarop deed de Duitse conservatief Merkel dezelfde belofte aan de Duitse bankspaarders. Als alle Europese landen zich niet willen houden aan de Europese regels, dan zijn de Europese regels opgeheven. In Frankrijk, Nederland en Ierland hadden ze dat al in de gaten toen ze de Europese grondwet niet vertrouwden.
De wereldberoemde Nederlandse hypotheekaftrek betekent dat iedereen die een duur huis kan kopen daar niets voor hoeft te betalen. Wie een huis huurt, moet behalve de huur ook nog de volle belasting over zijn lage loon betalen. En binnenkort moet hij ook nog opdraaien voor de zielige rijkaards die dachten dat een bank ze rente zou betalen.
Waarom moeten arme mensen kleine huizen huren en mogen rijkere mensen voor niets in grotere huizen wonen? Dat is in Nederland een vraag waarop elke regering, of de PvdA of de SP er nou in zit of niet, antwoordt: ‘Daar gaan wij over nadenken, maar deze vier jaar houden we de huidige regeling in stand.’ Alleen in Japan verstaan ze dat goed: ‘Daar gaan wij over nadenken, maar deze vier jaar houden we de huidige regering in stand.’ Daar zei een Japan­se krant toch ook dat onze premier Rubbers zijn erectie had gewonnen?
Wat ik hier schrijf, is allesbehalve origineel. Iedereen weet het. Toch staan alle kranten van de eerste tot de laatste bladzij vol met steeds weer dezelfde artikelen, waarbij de schuld voor de geldcrisis eindeloos heen en weer wordt geschoven. Banken zijn kennelijk geen handige uitvindingen, maar dat weten we al lang. Als ze ineen dreigen te zakken, dan moeten alle autoriteiten alles doen om ze te redden. Waarom? Om ze weer de gelegenheid te geven hun klantjes loeren te draaien. In Frankrijk houdt miljardair Rothschild de linkse krant Libération overeind. Waarom? Omdat elke bankier beseft dat hij de mensen moet belazeren met de gedachte dat bankiers hard werken om het geld dat hij van ze bewaart steeds meer waard te maken.
Lezer, luister: koop pootaardappelen, groentezaad en bloemzaad, gooi het in uw tuintje, besproei de zaak, schoffel, pluk en eet. Zet er een lekkere bank in en geniet.
</div>

Door de bank genomen

<div class="wpg-element paragraph">
04-10-2008 Door Piet Grijs
Ik ben verhuisd. Naar Amsterdam. Verge­leken met Parijs een doodsaaie stad waar nooit iets opwindends gebeurt. Wie in Parijs een nachtelijk opstandje wil zien, moet een heel eind reizen naar het voorstadje, waar de nozems lawaai trappen en nu en dan door de politie worden doodgeschoten. Op de maandag nadat er zondag in zo’n voorstadje auto’s in de fik waren gestoken, stond er een grappig bericht in mijn Franse avondblad: er waren in Parijs minder auto’s in brand gestoken dan in een normaal weekend. Als je auto oud wordt, zorg je dat je verzekering betaald is en je steekt hem in de fik. Ik woon nu in Amsterdam-Zuid. Lege straten, zeker na zes uur in de avond. Vroeger hoorde je nog wel eens schieten als er een ondernemer of een advocaat voor zijn huis werd neergeknald, maar dat is voorbij. Het is zo stil dat je de kinderen uit de buurt op het schoolplein hoort schreeuwen en hun bromfietsen hoort knallen. Dat zijn geluiden die in mijn Parijse straatje de hele nacht overschreeuwd werden door dronkelappen, autotoeters en zingende groepen jongelui. 
Frits Abrahams schreef twee weken geleden op de achterpagina van NRC Handelsblad dat hij naar de wijk Geu­zen­veld in Amsterdam-West was gegaan om eens met eigen oren en ogen waar te nemen wat die rotjongens daar voor rotzooi trappen. Een halve eeuw geleden noemde je zulke jongens ‘nozems’. Buiten Amsterdam maakte iedereen zich toen zorgen over hun onbeleefde gedrag. Er waren toen nog geen Tweede Kamerleden die de minister van Oorlog verzochten om zijn militairen uit Nieuw-Guinea terug te laten varen om in Amsterdam-West met geweld de nozems te lijf te gaan. Die Nederlandse soldaten hadden inderdaad op Nieuw-Guinea geen enkel nut, maar het idee om ze op stoute jongens te laten schieten, kwam toen zelfs bij Boer Koekoek niet op. Abrahams wou eens met eigen ogen zien hoe het in die probleemwijk toeging. Hij ziet bejaarden rustig op bankjes zitten en kinderen in het gras spelen. Dat kan natuurlijk toeval zijn en daarom vroeg hij om informatie bij een man die de wijk goed kende. Die verklaarde dat er vijftig Marokkaanse rotjongens waren die verkeerde dingen deden. Het was een geruststellende reportage. 
Twee weken later schreef Joost Zwagerman in dezelfde krant een column waarin hij Frits Abrahams aanviel. ‘Hij had zijn kalasjnikov meegenomen, lolbroekte hij,’ zo begon Zwagerman, verzwijgende dat Abrahams die kalasjnikov natuurlijk noemde nadat Wilders de minister van Defensie had gesmeekt om onze militairen uit Afghani­stan naar Geuzenveld te sturen om daar hard op te treden. Zwagerman ging niet naar Geuzenveld, maar beschrijft de Amsterdamse wijk De Pijp. Altijd een lollige wijk geweest, waar veel studenten, armen en immigranten wonen. Ik ben er gisteravond even doorheengelopen en het was inderdaad iets lawaaiiger dan Amsterdam-Zuid. Zwagerman vindt De Pijp, waar hij een werkkamer heeft, een buitengewoon gevaarlijke wijk. De eigenaren van een wijnwinkel zijn met geweld door twee jongens beroofd. Op een straat reed een auto zo vlak langs een fietser met een kind achterop dat de vader een tik op het autodak gaf. Een jongen van een jaar of twintig – ‘en zal ik zijn etniciteit maar even weglaten?’ schrijft Zwagerman – sloeg fiets, vader en kind tegen de grond. Als derde feit noemt Zwa­ger­man dat twee jongens een man doodsloegen die had gevraagd of ze hun brommers niet voor zijn raam wilden zetten.
Drie ernstige dingen, maar in hoeveel maanden gebeurd? Misschien is De Pijp gevaarlijker dan Geuzenveld. Abra­hams was daar een halve dag en had niets gemerkt. Zwa­ger­man vertelt ons wat hij hoorde vertellen, maar zwijgt over het aantal incidenten per week. Hij concludeert: ‘Het drama is wel dat Abrahams ongetwijfeld van zichzelf vindt dat hij een nobel en de-escalerend geluid laat horen en een tegenwicht biedt aan de monomane Geert Wil­ders.’ Het is uit die conclusie niet helemaal duidelijk of dat ‘monomane’ een scheldwoord is van Abra­hams of van Zwa­ger­man. Hij schrijft dat Abrahams’ zelfgenoegzaamheid voor de Geu­zenvelders aanstootgevender is dan de agressie van de Marokkanen en de retoriek van Wil­ders. Dan valt het met die agressie en die retoriek dus nogal mee.
</div>

De geuzen waren tuig

<div class="wpg-element paragraph">
27-09-2008 Door Piet Grijs
Het was een klein berichtje in de krant: &#8216;Toen de mens begon had hij een mond die ook zijn anus was&#8217;. Ik ging in een andere krant zoeken en las: &#8216;Toen de mens begon had hij een anus die ook zijn mond was&#8217;.
Waarom niet? Wij ademen toch ook in door dezelfde opening als waardoor we uitademen? Trouwens: als je kotst, gebruik je toch ook je mond om etensresten te verwijderen? In de maag denken ze: eruit met die rommel, naar beneden is het makkelijkst, want het valt, maar naar boven kan ook.
Bij het woord Zwitserland denk je aan hoge bergen met witte toppen. Maar je zou net zo goed kunnen zeggen: &#8216;Zwitserland heeft diepe dalen met groene bodems&#8217;. Vroeger had ik net als iedereen een portemonnee. Die gebruikte ik om geld in te doen dat ik kreeg en om geld uit te halen dat ik moest betalen. Toen die portemonnee een keer gestolen werd, besloot ik om het geld gewoon in mijn broekzak te doen. Dat spaarde mij de moeite van de portemonnee te pakken en te openen. Het verminderde ook de kans dat een zakkenroller met één slimme beweging mijn beurs kon gappen.
Toen kwam de dag dat ik zo rijk was dat ik niet meer al mijn geld in mijn broekzak kon proppen. Ik nam een girorekening. Je betaalt door een handtekening te zetten op een stukje papier. Je wordt betaald doordat iemand anders een handtekening zet op een ander stukje papier. Reuze handig. Omdat je rekening meestal positief is, heeft de giro dus geld van jou in handen Daar moeten ze op passen. Maar zonder dat ze het tegen je zeggen, gaan ze dat geld, dat van jou is, uitgeven. Om die giropapiertjes te laten drukken en om de post te betalen voor het sturen van je giro-enveloppen. Dat is redelijk. Maar ze geven het ook uit aan andere zaken. Natuurlijk betalen ze zichzelf een mooi salaris omdat ze voor jou het geld in en uit je portemonnee doen.
Een bank is een portemonnee. Een bankier is een man die je portemonnee vasthoudt en daar geld in stopt en uit haalt als jij hem dat vraagt. Vroeger was een bankier ook handig om in een vreemd land vreemd geld aan je te geven, dat je via je eigen bankier in je eigen land terugbetaalde. 
Nu kan je overal ter wereld geld ‘uit de muur’ halen door vier cijfertjes in te tikken. Dus wanneer tienduizend dieven een zelfverzonnen nummer intikken, dan mag er eentje al je geld uit de muur halen. Vroeger ging er zo nu en dan een bankier de gevangenis in of sprong uit zijn wolkenkrabber omdat hij je geld stal. Dat is nu afgeschaft. Een bankier die geld van jou steelt, hoeft niet uit het raam te springen en hoeft de gevangenis niet in. Hij pakt zoveel geld als hij kan en daarna neemt de staat zijn bank over.
Er gaat meer de mond in dan de kont verlaat. Je stort meer in je bank dan er uit komt. Het verschil tussen mond en kont draagt bij aan je dikte en aan je gezondheid. Het verschil tussen wat je in de bank stopt en wat je uit de bank krijgt, draagt bij aan de dikte en de gezondheid van de bankier. Er is een logische oplossing voor deze onrechtvaardigheid, namelijk: word bankier. Neem een grote portemonnee.
Er is nog een oplossing: schaf het geld af. Er bestaan maatschappijen, in verre streken en in kloosters, waar geen geld bestaat. De Sovjet-Unie wou dat ook doen. Maar Rusland ligt te dichtbij, en de Russen waren aan geld gewend. Hun poging mislukte.
Dieren doen het zonder geld. Ze zoeken de hele dag naar eten. Dat lijkt vervelend. Maar u bent ook elke dag bezig met zoeken naar eten. U noemt dat: werken. Wij mensen doen al eeuwen alsof dat geldgedoe handig is. Een paar keer per eeuw merken we dat geld de eigenaardigheid heeft om in de zakken van een klein groepje mensen te belanden. Hang ze op, scheld ze uit, gooi ze in de gevangenis en wacht tot ze weer beginnen. Wie vijftig jaar oud wordt, zal die opschudding één keer meemaken, zich kwaad maken, en het weer vergeten.
</div>