Waarom crystal meth terrein wint in de homoscene

We rijden over de ringweg A10 als Paul voor het eerst over Tina begint. We kennen elkaar een jaar of twintig en bespreken alles met elkaar, vaak tot in de intiemste details. Ik weet dat Paul een actief seksleven heeft. Hij vertelt me over ontmoetingen met mannen die hij leert kennen via datingapps als Grindr en Scruff. Soms een op een, soms met meerdere mannen tegelijk. Tijdens die ‘sessies’ wordt xtc en mdma gebruikt. Soms coke en het liefst wat ghb erbij, wat volgens Paul de ultieme seksdrug is. In zijn koelkast staat een flesje met het transparante goedje dat hij me een keer laat zien.

Chemsex wordt het genoemd, seks onder invloed van drugs. De liefhebbers vormen een scene binnen de homoscene, met vooraf georganiseerde feestjes thuis en, dankzij de opkomst van datingapps, mannen die elkaar online vinden. Binnen een paar minuten kan zo’n date geregeld zijn. Inclusief de afspraak welke drugs er gebruikt gaan worden.

Sinds Paul ontdekte hiv-positief te zijn en zijn grote liefde hun relatie beëindigde, is de chemsex in zijn leven gekomen. Ik ben bezorgd. In stilte, want ik doe zelf dan wel niet aan chemsex, ook ik geniet van het vrijgezellenbestaan. Grindr staat ook op mijn telefoon.
‘Ik heb laatst zoiets chills gebruikt. Het heet Tina,’ zegt Paul, terwijl we langs de randen van de stad rijden. ‘Tina? Ben je opeens van de vrouwen?’ grap ik, om te verbloemen dat ik niet precies weet wat Tina is. ‘Het wordt ook wel crystal meth genoemd,’ vervolgt Paul. ‘Weet je, ik heb nog nooit zulke goede seks gehad, alle remmen gingen los.’ Crystal meth ken ik dan weer wel. Een andere benaming voor methamfetamine, een zwaar verslavende drug die gerookt, gesnoven of zelfs geïnjecteerd wordt. Dit? In Nederland? Ik ken de Amerikaanse politiefoto’s die je op internet ziet van verslaafden met ingevallen wangen en holle ogen. En als trouwe kijker van de succesvolle dramaserie Breaking Bad weet ik dat crystal meth schadelijk en gevaarlijk is. ‘Nee joh, dat is een televisieserie,’ zegt Paul. ‘Je moet niet alles geloven wat je op televisie ziet.’ Hij kreeg het aangeboden van een seksdate, die op een avond bij hem langskwam. Ze hadden elkaar online ontmoet, foto’s uitgewisseld en afgesproken samen ghb te gebruiken. Eenmaal bij Paul thuis legde de jongen een zakje met kristalachtige korrels op tafel. Tina dus. ‘Pas je wel op?’ vraag ik. ‘Zou je het niet gewoon bij xtc houden?’

‘Misschien doe ik het nog een keer, maar daarna blijf ik ervanaf,’ antwoordt Paul. Ik ken hem als iemand die weet wat hij doet. Een dertiger met een baan en een huis en een auto. Die toevallig een bovengemiddeld actief seksleven heeft. Good for him. We nemen een afslag en de komende maanden zal het onderwerp Tina niet meer ter sprake komen.

Waarom doen deze mannen aan chemsex en gaan ze steeds zwaardere middelen gebruiken? Daar gaat het om. Geen taboe

Die autorit was in 2015. In 2016 zit ik in een Amsterdams café tegenover Leon Knoops, veldwerker en onderzoeker bij stichting Mainline, een kenniscentrum gericht op verantwoord drugsgebruik. Knoops doet sinds 2010 onderzoek naar nieuwe drugstrends in de Nederlandse gayscene en is goed ingevoerd in een wereld waarin drugsgebruik en seks hand in hand gaan. Hij heeft enige reserve om over het onderwerp te praten. ‘Maar al te vaak gaat het de sensationele kant op, wat slecht afstraalt op de homogemeenschap. We moeten ons realiseren dat het om een minderheid binnen de gaycommunity gaat die zich hiermee bezighoudt. Ondertussen blijft het “waarom” meestal onbeantwoord. Waarom doen deze mannen aan chemsex en gaan ze steeds zwaardere middelen, zoals crystal, gebruiken? Daar gaat het om.’

Dat is ook mijn vraag. Waarom? Ik probeer mijn jeugdvriend te begrijpen, maar wanneer ik het onderwerp aansnijd, kapt hij het gesprek af. En in de artikelen die ik lees, herken ik hem niet. Er worden voormalige escorts opgevoerd, outcasts die zichzelf compleet in de afgrond hebben gestort. Personen die niet lijken op mijn vriend. Dus besluit ik met deskundigen en gebruikers te praten. Om iets te begrijpen van wat er aan de hand is. Want Paul zie ik in rap tempo veranderen. Hij verliest gewicht, zijn ogen worden holler en wanneer hij een keer met ontbloot bovenlichaam de woonkamer binnenkomt, schrik ik. Zijn ribben zijn te tellen. Het contact begint te verwateren en als we elkaar al zien, wordt hij in de loop van de avond onrustig; lopen de gesprekken spaak en wil hij vroeg gaan slapen. Maar zodra ik thuis ben, zie ik hem online op Grindr.

Op dit populaire datingplatform is Paul niet de enige die naar chemsex zoekt. Vaak staat het duidelijk vermeld in de begeleidende profieltekst. Chemsfriendly, Party & Play of simpelweg het woordje chems. In de ‘echte’ wereld nou niet bepaald een onderwerp dat je direct met een vreemde bespreekt, maar online is chemsex al jaren geen taboe meer. Nieuwer zijn gebruikers van methamfetamine die zich openlijk manifesteren, te herkennen aan een hoofdletter T in hun profielnaam die verwijst naar Tina. ParTy. OuTdoors. Wat me opvalt, is de leeftijd en het voorkomen van de gebruikers. Jongens en mannen zoals ik. Zoals Paul. Ik stuur ze uitnodigingen voor een gesprek. Een aantal gaat op mijn verzoek in.

Recreatief gebruik

Zo ontmoet ik Diego. Een uit Zuid-Amerika geadopteerde late twintiger. De eerste drie afspraken zegt hij op het laatste moment af. Ik ben dan ook verbaasd wanneer we op een vrijdagavond via WhatsApp tot een afspraak komen. Een half uur later staat hij voor mijn deur. Het is tegen middernacht en hij heeft chocola meegenomen. Tegenover me zit een atletische jongen in merkkleding die in niks lijkt op het stereotype beeld dat ik ken. Na het overlijden van een vriend is hij tijdelijk ‘met pensioen’ en wordt hij door zijn ouders onderhouden. Ze weten van zijn drugsgebruik. Zijn reden om te praten, is dat hij andere jonge homo’s wil waarschuwen. ‘Ik vind mijzelf een recreatieve gebruiker, maar ik zou het anderen zeker afraden. Je weet vooraf nooit wat het met je doet.’

Diego kwam jaren terug in Duitsland in aanraking met crystal meth. ‘Ik was met wat vrienden in een gaysauna in Keulen. Zij rookten Tina en vroegen of ik ook wilde. Dat heb ik toen gedaan, gewoon in de rookruimte. Sindsdien ben ik het blijven gebruiken. Soms dagen achter elkaar, soms een tijdje niet. Het liefst combineer ik het met andere drugs zoals ghb.’

Drugsdeskundige Daan van der Gouwe van het Trimbos-instituut kijkt kritisch naar recreatief methamfetamine-gebruik: ‘Er zullen best mensen zijn die zeggen dat dit mogelijk is. En dat type gebruiker zal vast wel bestaan, zoals sommigen het bij één sigaret kunnen houden. Maar als je beseft dat dit een van de meest verslavende drugs is, dan lijkt recreatief gebruik mij eerder uitzondering dan regel.’

Methamefamine valt in de categorie uppers, opwekkende middelen waar ook speed en coke toe behoren. Leon Knoops maakt een duidelijk onderscheid tussen deze drugs. ‘Crystal is vele male sterker. De hoeveelheid dopamine, het geluksstofje, dat vrijkomt is bijna vier keer groter dan bij coke. Gebruikers krijgen een verhoogde bloeddruk en hartslag en hun lichaamstemperstuur stijgt. Ze ervaren een euforisch effect, het gevoel dat ze in een goddelijke seksmachine veranderen vol energie en zelfvertrouwen. Tijdsbesef en eetlust vallen weg. Focussen gaat makkelijk. Dus wanneer die focus op seks wordt gelegd, bestaat er niks anders meer dan dat. Afhankelijk van de hoeveelheid en de manier van gebruiken, kan het effect wel acht tot 24 uur aanhouden. Door de enorme kater is er de verleiding om opnieuw te gebruiken. Dat maakt deze drug zo verslavend.’

Daan van der Gouwe van Trimbos verwijst naar een rapport van het RIVM waarin verschillende drugs werden gerangschikt op verslaving. Op de eerste plaats prijkt heroïne, methamfetamine neemt de vierde plaats in. Nog voor cocaïne (5), ghb (9) en ruim voor xtc (13).

Ongelooflijk intens gevoel

Waar Diego zijn gebruik als recreatief omschrijft, ziet Julius dit juist als problematisch. Ook hem ontmoet ik bij mij thuis. Julius is een bedachtzame, knappe hbo-student die trefzeker formuleert. Er vallen lange stiltes, soms fluistert hij haast onverstaanbaar. Julius had zijn eerste ervaring met crystal in de Verenigde Staten, waar hij een tijdje woonde. ‘Ik had in Nederland weleens xtc gebruikt, sommige periodes overmatig. Voor mijn studie ging ik naar New York en daar ging het pas echt mis. Ik voelde me vrij, ontdekte de gayscene en kwam in aanraking met crystal meth. Aan de term Tina heb ik een enorme hekel. Het klinkt alsof het iets tofs is, terwijl het verschrikkelijk spul is. Daarom zit ik hier.’

De eerste keer dat Julius crystal meth gebruikte, was tijdens een seksafspraak. ‘Die jongen bood het me aan, waarna we samen gerookt hebben. Alles was goed, alles voelde goed. We hadden seks en uren erna hield dat ongelooflijk intense gevoel aan, het was duizend keer de ervaring van xtc. Wat methamfetamine was, wist ik niet precies. Ik was begin twintig en had er weleens vaag over gehoord. Dat het een drug is waar je kapot aan kunt gaan. De come down, de kater nadat de drug is uitgewerkt, was zo heftig. Ik kon nachten niet slapen, was misselijk en had hallucinaties. Maar tegelijkertijd wilde ik het weer. Dat is het dubbele. Het gevoel dat alles goed is, dat je even niet meer aan jezelf twijfelt, dat wilde ik terug. Dus ging ik weer gebruiken.’

Die onwetendheid komt terug in het verhaal van Youp, een supermarktmedewerker uit een provinciestad. Een twintiger, kaal, baard, energiek. Na het stranden van zijn huwelijk raakte Youp in financieel zwaar weer en begon te experimenteren met drugs. Eerst xtc, toen ghb en mephedrone (een amfetamineachtige stof). Nadat bij Youp op zijn 26ste hiv geconstateerd werd, stortte hij zich op chemsex. ‘Vooraf besprak ik met mijn dates welke drugs we gingen gebruiken, zodat we die alvast konden inslaan. Dan spraken we af, gebruikten en hadden seks. Soms werden we zo opgewonden dat we op Grindr gingen om nog meer mensen uit te nodigen om mee te doen. De langste orgie duurde drie dagen, zonder tussendoor te slapen.’ Pas na een aantal keer methamfetamine gerookt te hebben, kwam Youp erachter wat hij eigenlijk gebruikte. ‘Een date vroeg of ik zin had om samen crystal meth te roken. Dus ik zei nee, daar begin ik niet aan. Toen hij zijn pijpje aanstak, begreep ik dat ik al die tijd aan de crystal zat.’

Verontrustende stijging

Het is moeilijk de precieze omvang van crystal meth-gebruik in Nederland vast te stellen. Het ontbreekt aan deugdelijk onderzoek en de informatie die voor handen is, is met name kwalitatief.

Leon Knoops van Mainline stelt dat het middel in Nederland terrein wint. ‘In Londen en Berlijn is het gebruik in de homoscene al jarenlang een trend waarbij de groep gebruikers die de zelfcontrole kwijtraakt verontrustend stijgt. Dezelfde signalen hoor ik van professionals uit Barcelona, Brussel, Parijs en Keulen. Het is naïef om te denken dat Amsterdam aan deze trend kan ontkomen. De gayscene is internationaal, kijk alleen al naar zo’n evenement als de Europride.’ Knoops ziet genoeg reden tot bezorgdheid. ‘Ik verzamel gegevens van zo’n 75 contactpersonen in de homoscene die een oogje voor me in het zeil houden. Zij rapporteren een toename van methamfetaminegebruik op basis van wat zij om zich heen zien. Datzelfde hoor ik wekelijks van professionals uit de gezondheidszorg. Steeds meer hiv-consulenten en soa-verpleegkundigen spreken mannen die als gevolg van crystal meth-gebruik risico’s hebben genomen. Die berichten komen vanuit het hele land. Dat is de meest actuele informatie die we hebben.’

Daan van der Gouwe van het Trimbos-instituut is aanzienlijk terughoudender over de toename van crystalgebruik. ‘Wij zien die hype of trend niet terug in onze onderzoeken. Zo meten we op jaarbasis op dertig testlocaties, onder meer bij preventieafdelingen van de verslavingszorg. Gebruikers kunnen daar vrijwillig hun drugs laten testen. Dat levert in totaal zo’n 12.000 drugssamples op en daarin is het aandeel crystal meth te laag om er een analyse op los te kunnen laten. Tot nu toe gaat het vooral om anekdotisch bewijs, daar moet je heel voorzichtig mee zijn.’

Henry de Vries, hoogleraar huidinfecties bij het Academisch Medisch Centrum en onderzoeker bij de soa-polikliniek van de GGD Amsterdam, is stelliger over de toename van crystalgebruik in de homogemeenschap. ‘Sinds twee jaar loopt er een onderzoek onder een specifieke risicogroep: homoseksuele mannen met hiv of bij wie meerdere soa’s zijn geconstateerd en gebruikers van PEP, een noodkuur tegen hiv. Van de tweehonderd mannen gaf 11 procent aan methamfetamine te hebben gebruikt in het laatste half jaar. Vanuit de Amsterdamse populatie bereiken ons eveneens meldingen van een toename van chemsex, met name onder mannen die seks hebben met mannen.’

De drempel is simpelweg lager geworden. De dealer levert thuis af en een date wordt online geregeld. Zo’n datingapp zit als een seksbom de hele dag in iemands zak.De Vries is kritisch over het onderzoek dat Trimbos baseert op testlocaties. ‘Mannen die crystal meth gebruiken, zullen niet zo snel naar een testpunt gaan van de traditionele drugshulpverlening omdat zij zichzelf niet zien als gebruiker. Dat kan leiden tot onderrapportage.’ Ook Knoops vermoedt dat gebruikers zich niet snel bij een van de testlocaties zullen melden. ‘Bijvoorbeeld door schaamte. Het is nogal een verschil of je met een xtc-pil voor een feestje naar binnenloopt of met een zakje crystal meth.’

Daarbij vertekent de relatief recente opkomst van de drug volgens De Vries de meetbaarheid. ‘We willen er nooit zo aan, maar Amsterdam loopt een beetje achter op het buitenland. Dit is nu aan de hand, maar ik vermoed dat er nog wel wat tijd overheen kan gaan voordat een toename naar boven komt in de cijfers van de verslavingszorg.’

Uitzonderlijke gezondheidsrisico’s

Zowel Knoops als De Vries zien een duidelijke relatie tussen de opkomst van dating apps en chemsex, waarbij mannen elkaar eenvoudig kunnen ontmoeten en vooraf selecteren op medegebruikers. Waar mannen in het pre-internet tijdperk voor gelijkgestemden naar clubs of feestjes in met name grote steden moesten, is die drempel nu stukken lager. GGD-onderzoeker De Vries: ‘Die online-ontwikkeling heeft veel veranderd. Eerst moesten mannen nog thuis achter hun computer kruipen om een date te vinden. Inmiddels zit zo’n datingapp als Grindr gewoon op de mobiele telefoon. Deze apps hebben voor veel homomannen positieve effecten, dat wil ik benadrukken. Alleen moet je tegelijkertijd constateren dat het chemsex toegankelijker heeft gemaakt.’

Deze grote toegankelijkheid heeft volgens Knoops tot gevolg dat de leeftijd van chemsex-deelnemers daalt. ‘Naast een stevige vertegenwoordiging van veertigplussers heb je het nu over jongens van een jaar of negentien, twintig. De drempel is simpelweg lager geworden. De dealer levert thuis af en een date wordt online geregeld. Zo’n datingapp zit als een seksbom de hele dag in iemands zak. Dit is een ontwikkeling die gaat over individualisering, het speelt zich niet af in het uitgaansleven maar bij mensen thuis. Tel daar de daling van de crystalprijs bij op en je hebt alle ingrediënten voor de opmars die we eerder in Londen en Berlijn zagen. Betaalde je eind 2014 nog 225 euro voor een gram, nu hoor je al bedragen van 150 tot zelfs 80 euro.’ Gebruiker Diego ziet hoe het taboe op crystalgebruik in zijn omgeving langzaam verdwijnt. ‘Vroeger werd het stiekem op de wc gedaan. Nu gebeurt het gewoon in de woonkamer, ik zie dat steeds vaker. En die pijpjes kun je gewoon bij de smartshop kopen.’

GGD-onderzoeker Henry de Vries is bezorgd dat de opkomst van crystal meth op termijn ook buiten de chemsex-subcultuur een gevaar voor de volksgezondheid oplevert. Want er staat geen muur omheen. ‘In het verleden zagen we dat ghb en ketamine eerst opkwamen in de homogemeenschap en daarna pas in bredere kring populair werden als partydrugs, los van seks. De gaycommunity is vooruitstrevend in bijvoorbeeld muziek en mode, maar ook in het gebruik van nieuwe soorten drugs.’

Knoops valt hem bij: ‘Ghb was eind jaren negentig een drug die met name onder homo’s werd gebruikt. Nu is het wijdverspreid, ongeacht geaardheid.’

De Vries waarschuwt voor de uitzonderlijke gezondheidsrisico’s van chemsexmiddelen als ghb, mephedrone en crystal. ‘Drugsgebruik is niks nieuws, maar deze middelen brengen veel meer risico’s met zich mee dan bijvoorbeeld xtc. Voor crystal geldt dit nog eens extra, doordat gebruikers uren tot dagen doorgaan, aangezien het gevoel van uitputting en verzadiging onderdrukt wordt. Daarbij kan schade ontstaan aan de geslachtsdelen en slijmvliezen, wat de overdracht van hiv en soa’s in de hand werkt. Uit het veld krijg ik door dat condoomgebruik door de roes nauwelijks voorkomt.’

Met de beste wil van de wereld zie ik hier geen jongens die tegen beter weten in het leven vieren. Wel mensen die tegen hun zin in worstelen met hun drugsgebruik.Net als drugsgebruik is ook chemsex op zichzelf geen nieuw verschijnsel. Maar juist de intrede van chrystal meth ziet Leon Knoops als zorgwekkend. ‘Chemsex gebeurt al decennia, en een meerderheid van de deelnemers ondervindt geen gezondheidsschade. Laten we niet doen alsof iedereen in de problemen raakt. Alleen gaat dit middel een stuk verder. Een kenmerk van deze drug is over de eigen grenzen heen gaan. Ik spreek mannen die zich voornamen veilige seks te hebben, maar onder invloed toch geen condoom gebruiken. Het gaat dan snel over hiv, maar vergeet ook niet de opkomst van de relatief nieuwe soa hepatitis c.’

Op de langere termijn kan overmatig gebruik leiden tot aanzienlijke schade voor zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid van de gebruiker. De Vries loopt de rij in rap tempo door. ‘Ernstige vermagering, verwaarlozing, niet goed eten, niet genoeg slapen en een enorme effecten op de psyche. De hormoonhuishouding in de hersenen raakt ontregeld, de serotoninehuishouding raakt uitgeput. Door de kater zijn gebruikers dagenlang down. Uiteindelijk kunnen zich psychiatrische beelden ontwikkelen zoals depressie en suïcidaliteit.’

Te makkelijk gegeneraliseerd

In de gesprekken die ik voer, blijkt de waaromvraag het moeilijkst te beantwoorden. Zoekend naar de reden van crystal meth-gebruik zie ik al snel de onmogelijkheid om met een eenduidige verklaring te komen. De antwoorden zijn even uiteenlopend als mijn gesprekspartners. Waar Paul vertelde over extatische seks als aantrekkingskracht, zoeken de jongens tegenover mij op de bank de verklaring van hun gebruik elders. Ik luister en laat mijn vooraf ingenomen stellingen over eigen verantwoordelijkheid en doorgeslagen hedonisme varen. Met de beste wil van de wereld zie ik hier geen jongens die tegen beter weten in het leven vieren. Wel mensen die tegen hun zin in worstelen met hun drugsgebruik.

Diego vindt dat er door buitenstaanders te makkelijk gegeneraliseerd wordt. ‘De ene gebruiker is de andere niet. Ik zie mezelf niet als een verslaafde, ik hoef mijn tv toch niet te verkopen? Ik ken mensen die zwaar in de problemen zijn gekomen. Hun baan kwijt, zo de afgrond in. Een aantal is opgenomen in een afkickkliniek. Maar ik ken ook gebruikers die het lukt om succesvol te zijn. Advocaten, zakenmensen. Die in het weekend high worden en dan op maandag zo doorgaan naar hun werk.’

Voor supermarktmedewerker Youp hangt zijn gebruik nauw samen met zijn seropositiviteit: ‘Ik schaamde me en door mijn scheiding raakte ik vrienden kwijt. Ik voelde me eenzaam, had het gevoel dat ik nergens terecht kon met mijn verhaal. Door chemsex kon ik makkelijk gezelschap om me heen verzamelen. Niet dat we heel diepe gesprekken hadden, maar op dat moment voelde ik me toch even niet alleen. Het gebruiken van Tina kwam er daarna vanzelf bij, dat was helemaal geen doel op zich.’

Samen gebruiken

Diego heeft een pragmatische reden om crystal te gebruiken. ‘Voor mij is het een van de weinige drugs die nog werken. Ik heb zoveel gebruikt in mijn leven dat xtc niks meer voor me doet. Van Tina word ik vlak. En het geeft mij geen kater. Ik weet dat anderen dat wel hebben, maar ik ervaar dat niet zo. Wat het mij brengt? Het vult voor heel even een leegte. Volgens mij zijn alle gebruikers gekneusde vogeltjes en ik ben daar geen uitzondering op. Toen ik in mijn Zuid-Amerikaanse geboortestad was om het kindertehuis te bezoeken waar ik ben afgestaan, voelde ik voor even een bodem. Toen ik terug in Nederland kwam, was die bodem weg. Ik ben meteen aan de Tina gegaan. Dat duurde drie dagen.’

Net als bij Youp speelt bij Diego het sociale aspect van samen gebruiken een rol. Hij ziet het als een van de positieve effecten van zijn drugsgebruik.
‘Door de drugs word je opener en kun je goede gesprekken hebben met anderen die net als jij beschadigd zijn. Het gaat echt niet alleen maar om seks. Laatst wilde een jongen van eenentwintig onbeschermde seks met me, terwijl hij wist dat ik hiv heb. Dat heb ik toen geweigerd. Daarna hebben we samen Tina gerookt en gewoon wat gepraat.’

Ook bij Julius vult de drug een gat. Hij worstelde al van jongs af aan met een gebrek aan zelfvertrouwen. Hij vond zichzelf dik en onaantrekkelijk. ‘Nog steeds is er die zelfhaat. Als ik high ben, kan ik dat kutgevoel vergeten. Doordat crystal zo krachtig is, voel ik me voor even sterk en aantrekkelijk.’

Zeg je drugs gedag, dan zeg je je oude seksnetwerk gedag. En dat zijn ook diegenen die informeren naar je verjaardag of hoe het consult bij de huisarts was.Ook zijn geaardheid ziet hij als een van de oorzaken. ‘Ik denk dat wij als homo’s gewend zijn te vluchten voor wie we zijn. De homo-emancipatie in Nederland is echt nog niet af. Ik ben me er altijd van bewust dat er anderen zijn die het afkeuren hoe ik ben. Als ik gebruik, kan ik ontsnappen aan het gevoel dat ik niet mag zijn wie ik ben.’

Leon Knoops ziet onder alle individuele verschillen een rode draad bij de groep voormalige crystalgebruikers: ‘Als je doorvraagt, gaat het toch vaak over lgbt-gerelateerde problemen, zoals je niet geaccepteerd voelen omdat je homo bent of niet kunt omgaan met het stigma rond hiv. Verder kunnen groepsdruk, eenzaamheid en seksuele onzekerheid ervoor zorgen dat sommige mannen afglijden. En heel simpel: mannen gebruiken nu eenmaal vaker drugs dan vrouwen.’

En de eigen verantwoordelijkheid van de gebruikers dan? Henry de Vries reageert scherp. ‘Het is te gemakkelijk om het te veroordelen als losbandig gedrag. Het is interessanter om te kijken wat daaronder zit.’

Knoops ziet het als noodzakelijk dat hulpverlenende instanties het fenomeen chemsex erkennen en hun kennis vergroten. ‘Daar is nog een hoop te winnen. Het gaat hier heel specifiek om een combinatie van seks en drugsgebruik, wat vraagt om een andere aanpak dan gebruik op dansfeestjes of een traditionele verslaving. Je moet bedenken dat voor deze groep gebruikers hun seksleven en drugs vaak compleet samenvallen. Ik spreek mensen die al jaren geen seks meer hebben gehad zonder te gebruiken.’ Wat Knoops betreft ligt de nadruk in de traditionele verslavingszorg te veel op het overmatige gebruik alleen. ‘Stoppen met gebruiken betekent dat een deel van het sociale netwerk wegvalt. Want zeg je drugs gedag, dan zeg je je oude seksnetwerk gedag. En dat zijn ook diegenen die informeren naar je verjaardag of hoe het consult bij de huisarts was.’

De Vries: ‘Op onze poli doen we inmiddels het aanbod om in gesprek te gaan. Wil je doorpraten met een peer, iemand die hetzelfde heeft doorgemaakt, dan bieden wij die mogelijkheid.’

Dagen ziek

Youp is gestopt met het gebruik van methamfetamine. Na een negatieve ervaring besloot hij dat het afgelopen moest zijn. ‘Ik had dingen bij me laten doen die ver over mijn eigen grenzen heen gingen. Toen wist ik, dit is niet voor mij. Nu gebruik ik af en toe nog ghb, ketamine en mdma. Of ik ooit een leven voor me zie zonder drugs? Zeker,’ zegt hij lachend. ‘Maar niet dit leven.’

Diego gebruikt nog steeds crystal, maar beperkt zich tot roken. ‘Ik heb weleens geslamd, geïnjecteerd, maar dat was te heftig. Iemand verwondde me tijdens het injecteren tot ik ging bloeden, wat op dat moment gek genoeg opwindend was. Maar toen de drug was uitgewerkt, wist ik: slammen doe ik nooit meer.’

Julius wil graag stoppen en heeft professionele hulp gezocht. De laatste keer dat hij crystal gebruikte, is drie weken geleden. ‘Als ik het al doe, dan rook ik. Slammen was niks voor mij. De drug werkte dan nog krachtiger, waardoor ik erna dagen ziek was.’ Toch verliep zijn zoektocht naar hulp niet vlekkeloos. Bij de Jellinek kliniek stuitte hij op onwetendheid. ‘Ik moest eerst uitleggen wat Tina was, dus daar ben ik meteen weggegaan. Ik heb nu een psycholoog die zegt dat ik best drugs mag gebruiken, als het maar recreatief is. Als extraatje, niet destructief.’

En dan Paul. Via een vriend hoorde ik dat hij in het ziekenhuis was opgenomen. Zijn schaamte was te groot om het mij persoonlijk te vertellen. Onze vriendschap is veranderd, over onze diepste geheimen praten we niet meer. Inmiddels heeft Paul professionele hulp gevonden. En me op het hart gedrukt dat Tina uit zijn leven is verdwenen.