Wie binnen de reguliere ggz geen behandeling kan vinden, of eindeloos op een wachtlijst moet staan, neemt vaak zijn toevlucht tot ongecontracteerde zorg. Die vorm van zorg is voor de patiënt alleen betaalbaar via een restitutiepolis, maar deze week werd bekend dat dat type verzekeringspolis vanaf 2025 verdwijnt. Dat betekent het einde van de vrije artsenkeuze, schrijft Tom Grosfeld – en een uitzichtloze situatie voor patiënten met complexe psychische problemen.

Ze zijn te dik, gestrest, hebben een te hoge dunk van zichzelf en tegelijkertijd een te laag zelfbeeld. Op onze jongeren is van alles aan te merken. Maar voor we gaan roepen dat dit allemaal aan de jeugd-van-tegenwoordig ligt, aan hun socialmediaverslaving en hun fatbikes, moeten we misschien eerst eens kijken in wat voor wereld ze opgroeien, betoogt Tom Grosfeld.

De zorgpremie wordt weer fors duurder. DSW verhoogt de premie tot bijna 160 euro per maand. Steeds meer mensen hebben moeite om de zorgkosten op te brengen. Wat als het ook anders kan? Hoogleraar Evelien Tonkens pleit voor een radicaal andere aanpak.

De wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg worden elk jaar langer. Dit voorjaar waren er bijna 100.000 wachtenden. Te weinig personeel, te veel specialistische instellingen die sluiten, te weinig geld, allemaal waar, maar de belangrijkste oorzaak van de wachtlijsten is dat de wijze van financiering van de ggz niet deugt, betoogt Tom Grosfeld.

In zijn boek Regulating the Synthetic Society beschrijft Bart van der Sloot hoe de creaties van generatieve kunstmatige intelligentie straks nauwelijks te onderscheiden zullen zijn van menselijke uitingen. ‘AI is in potentie destructiever dan het internet.’

In haar nieuwe boek koppelt schrijfster Doortje Smithuijsen kapitalisme expliciet aan seksisme. Ze had die verwevenheid altijd al wel aangevoeld, maar deed alsof het er niet was. Want ze was toch one of the guys? ‘We zitten vast in dit systeem.’

‘Vroeger was er eerst een verdenking en dan volgde de surveillance, nu is er eerst surveillance en volgen pas daarna de verdenkingen,’ zegt bijzonder hoogleraar Digital Surveillance Marc Schuilenburg.

Door kamers te vinden bij particulieren probeert het project Onder de Pannen economisch daklozen weer op de rails te zetten. ‘Meestal gaat het zo: een man van eind veertig kijkt me aan, radeloos, verdrietig, bang, en zegt dat als je hem vijf jaar geleden had verteld dat hij hier zou zitten, hopend op een kamertje bij iemand thuis, hij je niet geloofd zou hebben.’

Als het aan de Nederlandse zorgautoriteit ligt, die toezicht houdt op de ‘zorgmarkt’, belanden intieme, medische gegevens van 800.000 ggz-patiënten bij de overheid om de zorg te kunnen verbeteren. De actiegroep ‘Vertrouwen in de ggz’ stapte naar de rechter om deze in hun ogen onrechtmatige en ook nog eens zinloze datahonger aan te vechten.

Positieve psychologie is de wetenschappelijke rechtvaardiging van de neoliberale veronderstelling dat we ons succes in eigen hand hebben. Ook pijn wordt daarmee aan de prestatielogica onderworpen. ‘Al het lijden moet leiden tot meer succes en geluk.’

Tilburg is drie jaar geleden begonnen met een project dat het hardnekkige patroon moet doorbreken van criminaliteit binnen gezinnen dat van de ene op de andere generatie wordt doorgegeven. Kansengelijkheid staat daarbij centraal: kinderen – vooral jongens – die opgroeien in zo’n gezin zijn eigenlijk bij voorbaat vrijwel kansloos om op een fatsoenlijke, legale manier hun plek te verwerven in de maatschappij.

Ze doet al jaren onderzoek naar de invloed van digitalisering op onze fysieke wereld. Voor kunstenares Julia Janssen staat er veel op het spel. ‘Het uitbuiten van kwetsbaarheden is een miljardenbusiness.’

Deze maand verschijnt een nieuwe vertaling van Herbert Marcuses De eendimensionale mens uit 1964. Marcuse stelt dat de moderne mens in de kapitalistische samenleving van de jaren zestig eendimensionaal is geworden. Mensen dromen niet meer van een nieuwe wereld, maar van een nieuwe koelkast. Tom Grosfeld legt Marcuses moderne mens naast die van nu.

De Amerikaanse productiviteitsgoeroe Tiago Forte spoort ons in zijn boek Building a Second Brain aan om een tweede geheugen aan te leggen door alles wat je interessant vindt, digitaal te noteren. Geen goed idee, vindt Tom Grosfeld.

Voor de programmeurs en techondernemers die streven naar efficiëntie en optimalisatie is ons lichaam vooral een hinderlijk omhulsel dat vertraging en weerstand veroorzaakt. Terwijl ze ons van onze lichamelijkheid proberen te bevrijden, raken we steeds meer opgesloten in ons hoofd, betoogt Tom Grosfeld.

Kunstmatige intelligentie ontneemt ons datgene wat ons een vrij en autonoom gevoel geeft, zegt Tom Grosfeld: handelen, scheppen, creatief bezig zijn en ons capabel voelen. ‘Het heeft een amputerende werking.’