Ook al zal de Tuin der lusten niet op de tentoonstelling ‘Jheronimus Bosch, visioenen van een genie’ in het Noord-Brabants Museum te zien zijn en in het Prado in Madrid blijven, het zal de commentaren wel beheersen. Ook al valt er niets wellustigs op te zien, Bosch heeft wel op een discrete manier de aardse genoegens van het minnen in het schilderij verstopt. Was niet de Bijbel, maar Ovidius zijn voorbeeld?

De Tuin der lusten heeft het onderzoek naar het werk van Bosch altijd ‘als een tiran gedomineerd’ schrijft Henk Boom in De bezeten visionair, zijn boek over vijfhonderd jaar controverse over Bosch. (Zie de Literaire Kroniek van vorige week). Dat was vooral vanwege Het paradijs, het grote middendeel van het drieluik. Het is het meest aardse en idyllische onderdeel van de drieëntwintig vooral religieuze schilderijen die aan Bosch worden toegeschreven.

Het paradijs is vaak verdacht gemaakt door christelijke interpretatoren: het zou er wel paradijselijk uitzien, maar het is...