Het complot aan de macht

Columns van de week

Teun van de Keuken en Amber Wiznitzer

<div class="lead">
Iedere maand slaat Micha Wertheim een willekeurig boek open om te kijken wat er op pagina 127 staat.
</div>

Micha Wertheim

Micha leest bladzijde 127

<div class="lead">
De strijd tegen nepnieuws kan alleen gevochten worden als er ergens een vrijplaats over blijft waar nep geen zonde is, maar een deugd. Volgens Micha Wertheim moeten het theater, de roman en kunst in het algemeen die vrijplaats zijn. Maar de muren die het fort van de fictie bewaken staan onder druk.
</div>
Afgelopen week verscheen een filmpje online waarop we konden zien hoe twee activisten in New York <a href="http://www.newyorker.com/news/news-desk/behind-the-scenes-with-the-right-wing-activist-who-crashed-julius-caesar-laura-loomer?mbid=nl__daily&amp;CNDID=49000283&amp;mbid=nl_170620_Daily&amp;CNDID=49000283&amp;spMailingID=11303113&amp;spUserID=MTgyNTIwMTQ0ODM0S0&amp;spJobID=1181744895&amp;spReportId=MTE4MTc0NDg5NQS2">een voorstelling van Shakespears Julius Caesar verstoorden</a>. Onder toeziend oog van 1800 man publiek stormde een vrouw tijdens de eerste scène van de derde act, als Caesar een mes in zijn rug krijgt, het podium op. De acteur die Caesar speelde was uitgedost om zoveel mogelijk op president Trump te lijken, met bijvoorbeeld een te lange rode stropdas. &#8216;Jullie zijn ISIS!&#8217; schreeuwde de vrouw, een rechtse activiste, voor ze door de beveiliging van het podium af werd getrokken. Een andere activist filmde het tafereel terwijl hij schreeuwde: &#8216;Jullie zijn Joseph Goebbels.&#8217;
Het filmpje ging viral.
De verleiding is groot om dit incident te zien als het zoveelste bewijs dat rechts Amerika een meedogenloze oorlog voert tegen alles wat progressief is en tegen de kunsten in het bijzonder. Maar dat is te makkelijk. De route van deze rechtse activisten om de werkelijkheid die buiten de muren van het theater bestaat, naar binnen te brengen, werd uitgestippeld door progressieve activisten. En in veel gevallen is de deur waardoor ze naar binnen kwamen opengezet door de makers zelf. Wie dat toestaat, moet niet verbaasd zijn als de waanzin van binnen het theater naar buiten sijpelt. En de waanzinnigen van buiten het theater tijdens de voorstelling naar binnen rennen.
<h4>Culturele toe-eigening</h4>
Vorig jaar <a href="https://www.theguardian.com/commentisfree/2016/sep/13/lionel-shrivers-full-speech-i-hope-the-concept-of-cultural-appropriation-is-a-passing-fad">verweerde schrijver en journalist Lionel Shriver zich</a> tijdens het Brisbane Writers Festival tegen activisten die schrijvers aanspreken op personages en scènes in romans die gestoeld zouden zijn op cultural appropriation: culturele toe-eigening. De gedachte is dat (meestal) blanke schrijvers het recht niet hebben om te schrijven over culturen waartoe ze zelf niet behoren. Shriver had dat aan den lijve ondervonden toen ze in een roman een donkere vrouw opvoerde die op jonge leeftijd dementeerde. Activisten namen haar dat kwalijk, ze vonden dat ze daar geen recht toe had.
Politieke belangen worden zo door die activisten binnengesmokkeld in de laatste veste waar politiek er niet toe mag en kan doen. Het domein van de fictie.
Voor mij zijn de kunsten, en fictie in het bijzonder, een hermetisch gebied waar we onze fantasie de vrije loop kunnen laten. Een plek waar de maker en het publiek even vrij kunnen zijn van de morele krachten die ons in het dagelijks leven verhinderen om naar onze vaak immorele impulsen te handelen. Kunst is, buiten onze fantasie en onze dromen, de enige plek waar we onbezwaard mogen toegeven aan lusten en agressie. Kunst is – als ik als leek Freud er even bij mag halen – een domein waarin we ons collectieve id even kunnen ontspannen, zonder te worden teruggefloten door ons geweten. Een amoreel universum waarin de maker vrijuit onderzoek kan doen naar morele vragen, omdat hij of zij de zekerheid heeft dat dat geen consequenties zal hebben.
<q class="pull-left">Kunst is, buiten onze fantasie en onze dromen, de enige plek waar we onbezwaard mogen toegeven aan lusten en agressie.</q>In Mexico schijnen clowns te bestaan die een cirkel op de grond tekenen. Alles wat ze binnen die cirkel zeggen en doen is geoorloofd. Die cirkel is wat in het theater de muren zijn, en bij een roman de kaft is. Je zou die plekken ook safe spaces kunnen noemen, ware het niet dat die term gekaapt is door mensen die juist beschermd willen worden tegen de soms wrede en schokkende gedachten die binnen die cirkel worden onderzocht – zoals sommige studenten op Amerikaanse universiteiten die niet blootgesteld willen worden aan die gedachten, die ze als kwetsend zouden kunnen ervaren.
De ironie is natuurlijk dat fictie – en de universiteit waar over die fictie wordt onderwezen – nu net een ruimte zou moeten zijn waar je weerstand kunt opbouwen tegen die schokkende buitenwereld. Fictie is niet moreel en niet immoreel maar amoreel. Het is het domein van de fantasie.
<h4>Bergman, Mafaalani: geen boodschap aan de context</h4>
Ook in Nederland worden schrijvers en theatermakers aangevallen op de amorele gedachten die ze binnen de kaften van een roman hebben ontplooid. Documentairemaker Sunny Bergman nam het schrijver Robert Vuijsje ontzettend kwalijk dat hij een personage had bedacht dat er een wereldbeeld op nahoudt waaraan zij aanstoot neemt. Daarom maakte ze er op haar Facebookpagina bezwaar tegen dat Vuijsje zelf – dus niet het romanpersonage, maar de bedenker ervan – de Anton de Komlezing zou houden in het Verzetsmuseum.
Door voorbij te gaan aan de context waarbinnen Vuijsje zijn personage opvoerde, namelijk een roman, bewandelde Bergman precies dezelfde route als de pro-Trump-demonstranten die een Shakespeare-uitvoering ontwrichtten. Beide hebben ze geen boodschap aan de context. Ze hebben geen boodschap aan de afspraak dat het theater en de roman dienen als safe spaces waarin alle gedachten vrij zijn.
Wat de situatie nog pijnlijker maakt, is dat veel makers die deur zoals gezegd zelf openzetten.
Regisseur Ola Mafaalani nodigde, toen ze twee jaar geleden tijdens het Nederlands Theater Festival de <a href="http://tf.nl/wp-content/uploads/2015/09/De-staat-van-het-theater-2015.pdf" target="_blank">Staat van het Theater</a> uitsprak, honderd vluchtelingen uit om het podium van de Amsterdamse Stadsschouwburg met haar te delen. In haar toespraak riep ze makers op invloed uit te oefenen op de wereld, buiten de muren van het theater. Ze citeerde de scenarioschrijver van Borgen, Adam Price, die ooit tegen haar had gezegd: ‘De ellende is dat de mensen met visioenen, zoals kunstenaars, geen macht willen. Maar macht moet je willen, want zonder macht geen invloed.’
Theater wordt zo gereduceerd tot een politiek pressiemiddel. Wie begaan is met het lot van de honderd vluchtelingen die naast Mafaalani op het podium stonden, zal verleid worden te denken dat dat pressiemiddel hoog nodig is. In haar ijver iets goeds te doen voor de samenleving maakt ze van het podium, een ruimte die ik beschouw als een amoreel laboratorium, een morele arena waar politiek bedreven moet worden.
<h4>Kunst zou nutteloos moeten zijn</h4>
Mafaalani staat niet alleen. Het is een teken van deze tijd dat alles nut moet hebben. In haar toespraak hekelde ze terecht het feit dat kunst afgerekend wordt op bezoekersaantallen en verkoopcijfers. Maar in haar verzet tegen dat platte marketingdenken, maakt ze de fout politiek engagement voor te dragen als maatschappelijk nut.
Makers, programmeurs en producenten vallen over elkaar heen om te verklaren hoe geëngageerd en politiek relevant hun voorstellingen zijn. Terwijl het nut van kunst nu net is dat ze nutteloos is. Of laat ik zeggen: dat ze nutteloos zou moeten zijn. Wie dezer dagen door de brochure van het Holland Festival bladerde, zou haast tot een heel andere conclusie komen. Makers, programmeurs en producenten vallen over elkaar heen om te verklaren hoe geëngageerd en politiek relevant hun voorstellingen zijn. Ook recensenten voeren maatschappelijke relevantie op als maatstaf voor de kwaliteit van een theatervoorstellingen.
<q class="pull-right">Terwijl het nut van kunst nu net is dat ze nutteloos is. Of laat ik zeggen: dat ze nutteloos zou moeten zijn.</q>Ze komen daarmee tegemoet aan de eisen van subsidiegevers, die voortdurend op zoek zijn naar diversiteit en maatschappelijk nut, om het geld dat naar de kunsten gaat politiek te kunnen verantwoorden.
Als maker die zelf geen subsidie hoeft aan te vragen, weet ik hoe verleidelijk het is om ook in een interview te vertellen over je maatschappelijke betrokkenheid. Dat, of een autobiografische onthulling, zorgt er nu eenmaal voor dat journalisten een sappig verhaal kunnen opschrijven. Twee jaar geleden <a href="http://wintertuin.tumblr.com/post/122755829362/nieuwe-types-de-staat-van-het-verhaal" target="_blank">vertelde P.F. Thomése</a> op deze plaats al hoe moeilijk het is om als schrijver een roman onder de aandacht van het publiek te brengen zonder aan die druk toe te geven.
<h4>Desnoods via Twitter</h4>
Het laatste wat ik wil beweren, is dat schrijvers en theatermakers politiek geen stelling mogen nemen. Wie goed met woorden is, moet dat talent vooral aanwenden om de opiniepagina van de krant te vullen, of desnoods via Twitter van zich te laten horen. Ook zou ik nooit willen beweren dat makers zich niet mogen laten inspireren door wat zij ervaren als politiek relevante onderwerpen. Ik heb dat zelf vaak genoeg gedaan. Maar ik deed het nooit omdat ik de illusie of intentie had mijn publiek van iets te overtuigen. Ik deed het alleen omdat de actualiteit nu eenmaal een vruchtbare grondstof is voor mijn verhalen. Wie Caesar wil verkleden als Trump, Obama of Paulus de Boskabouter, moet zich vooral vrij voelen om dat binnen de muren van het theater te doen.
<h4>Vermenging van feit en fictie</h4>
Ondertussen lopen ook buiten de muren van het theater en de kaften van de roman, feit en fictie steeds meer door elkaar heen. Ik heb het niet alleen over de Amerikaanse politiek. Wie zijn of haar Facebook-tijdlijn opent komt terecht in een lawine van politieke meningen en grappige filmpjes die bijna allemaal uit hun context zijn losgerukt.
Hoe verwarrend die vermenging van feit en fictie is, werd duidelijk toen Karin Amatmoekrim in de NRC <a href="https://www.nrc.nl/nieuws/2016/10/21/denk-na-witte-schrijver-over-het-zwarte-personage-dat-je-opvoert-4922342-a1527821">een pleidooi hield</a> voor een debat over culturele toe-eigening. Ze hing dat op aan een foto die ze gezien had van een bordje in een Amerikaanse taxi. Daarop stonden vier kindjes, allemaal met een andere huidskleur. Eronder stond de tekst: &#8216;We zijn allemaal gelijk. Of je nu zwart, bruin, geel of normaal bent.&#8217; Wat Amatmoekrim niet wist, of vergat te vermelden, is dat dat bordje nooit in een taxi heeft gehangen. De foto was een grap, e<a href="http://www.cracked.com/photoplasty_140_17-counterproductive-public-service-announcements/">en gephotoshopte inzending</a> voor een prijsvraag van een satirische website. Een foto gemaakt door iemand die haar gevoeligheid over het onderwerp diversiteit deelde. Op internet is die foto, losgezongen van haar context, een eigen leven gaan leiden.
<q class="pull-left">Wat Amatmoekrim niet wist, of vergat te vermelden, is dat dat bordje nooit in een taxi heeft gehangen. De foto was een grap.</q>Die vermenging van feit en fictie zien we voortdurend overal terug. Deze week nog schreef Peter Zantingh in NRC een <a href="https://www.nrc.nl/nieuws/2017/06/23/de-al-bundy-uithangen-kan-je-nu-de-kop-kosten-11236918-a1564299">groot stuk</a> over het seksisme dat de baas van Uber zijn baan heeft gekost. Seksisme blijft niet langer onbestraft, schrijft Zantingh, om  vervolgens het gedrag van de weeggestuurde CEO gelijk te stellen aan dat van Al Bundy, een personage uit de sitcom Maried With Children. Dat de één echt bestaat en met zijn gedrag echt mensen beschadigd heeft, terwijl de andere een fictief personage is, doet er in het betoog van Zantingh niet toe.
Feit en fictie zijn in het stuk volledig inwisselbaar geworden. Zoals we dat ook terugzien bij een website als Geenstijl, die zichzelf profileert als ongefundeerd, maar tegelijkertijd serieus wil worden genomen in het politieke debat.
<h3>Nep als een deugd</h3>
Juist in dat verwarrende klimaat is het belangrijk dat er plekken zijn waar feit en fictie nog wel uit elkaar worden getrokken. Een gezonde samenleving zal onderscheid moeten blijven maken tussen feit en fictie. Journalisten voeren die strijd door nepnieuws te bestrijden. Volgens mij kan die strijd alleen gevoerd worden als er een plek is waar nep geen zonde is, maar een deugd. Een vrijstaat waar fictie ongestraft mag gedijen. Wie gevaarlijke gedachten en fantasieën geen eigen ruimte gunt, zal er vroeg of laat last van krijgen. Die ruimte bespelen, voeden en bewaken is de taak van de kunsten.
In mijn eigen theatervoorstellingen en columns voor VN beperk ik mij vaak tot autobiografische verhalen, en verwijs ik graag naar de actualiteit. Samen met Paulien Cornelisse heb ik acht jaar geleden Echt Gebeurd opgericht, een platform waar mensen uit het hoofd verhalen vertellen die ze zelf hebben meegemaakt. Maar hoezeer ik ook uitzie naar iedere aflevering van The Moth, het Amerikaanse storytelling-platform waar wij Echt Gebeurd van hebben afgekeken, en hoezeer ik ook geniet van iedere pagina die David Sedaris schrijft, dat is nooit omdat het waargebeurde verhalen zijn.
De schoonheid en de waarde van Echt Gebeurd zit hem niet in het waarheidsgehalte maar in hoe de verhalen verteld worden. We creëren voorwaarden waarin mensen nauwelijks na hoeven te denken over vorm en stijl. Op die manier ontstaat een heel eigen vorm die voor ons de verhalen extra kracht geeft. Voor Sedaris geldt hetzelfde. Dat het waar is wat hij schrijft is leuk, maar de kracht zit hem in zijn unieke stijl.
<q class="pull-left">Opgejaagd door het internet en politieke belangen zijn autobiografieën de veilige haven geworden voor wie de vrijheid wil voelen van kunst.</q>Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de populariteit van het autobiografische en van verwijzingen naar de actualiteit symptomen zijn van de benarde positie waarin echte fictie terecht is gekomen. Opgejaagd door het internet en politieke belangen zijn autobiografieën de veilige haven geworden voor wie de vrijheid wil voelen van kunst, zonder zich zorgen te maken over morele problemen die er helemaal niet zouden moeten zijn.
Niet voor niets merkte Lionel Shriver in Brisbane op dat als we gehoor geven aan de verwijten van culturele toe-eigening, er straks alleen nog maar plaats zal zijn voor autobiografische verhalen. Ik vrees dat ze gelijk heeft. Dat zou niet alleen een ongelofelijke verarming zijn voor ons allemaal. Het zou de opmaat beteken voor de gedachte dat we straks alleen nog verhalen mogen lezen over ons zelf.
Laat dat nu net zijn waar alle fictie altijd al over ging.
Kunst en fictie gaan altijd over onszelf.
<h4>Kunst is een zwembad</h4>
Nina Simone, zong en leefde in een wereld die mijlen ver van de mijne staat. En toch heb ik bij ieder liedje het gevoel dat ze over mijn leven zingt. Niet omdat ik mij verbeeld te hebben meegemaakt wat zij heeft meegemaakt. Maar omdat ze haar ervaring heeft gebruikt om iets te maken wat ook voor mij toegankelijk is.
Shakespeare schreef in Julius Ceasar over een beschaving die ver van de onze staat. Waar bovendien moreel veel op af te dingen was. Hij deed dat in een tijd die al even ver van de onze af staat, in een taal die niet de mijne is. En toch lijkt het alsof zijn verhalen over ons allemaal gaan.
<q class="pull-left">Wie het lek wil dichten door kunst politiek relevant te maken, trekt zelf de stop eruit.</q>Dat is nu net wat kunst tot zo iets bijzonders maakt. Kunst is een zwembad waarin we vrij en zonder gevolgen door onze gedachten, interesses, fantasieën, lusten en angsten kunnen zwemmen. Dat zwembad heeft altijd gelekt, maar de lekkage lijkt wel acuter dan ooit. Wie het lek wil dichten door kunst politiek relevant te maken, trekt zelf de stop eruit. Verhalenvertellers die zich in de periferie van de fictie bevinden, zullen er alles aan moeten doen om fictie te verdedigen.
Wie beweert dat kunst de wereld kan verbeteren onderschat wat kunst ons te bieden heeft. Kunst kan ons niet redden, kunst kán ons troosten, en ons verzoenen met het feit dat we niet te redden zijn.
<div class="info-box">
Dit is de tekst van de Staat van het Verhaal die Micha Wertheim <a href="http://airmail.calendar/2017-06-24%2012:00:00%20CEST">zaterdag 24 juni 2017</a> op uitnodiging van Wintertuin uitsprak tijdens het <a href="http://www.nieuwetypes.nl/">Nieuwe Types literaire festival</a> in Arnhem.
</div>
<div class="info-box">
Meer kunst en cultuur? Neem <a href="https://www.vn.nl/service/vrij-nederland-nieuwsbrief/" target="_blank">de nieuwsbrief van Vrij Nederland</a>.
</div>

Bescherm de kunst als safe space van de fantasie

<div class="lead">
De populistische revolutie zou zijn uitgebleven. Heb ik dan de afgelopen twee maanden gedroomd, vraagt Micha Wertheim zich af.
</div>
Goedemiddag. De verkiezingen zitten erop. De progressieve burger kan de komende vier jaar weer verder gaan met teleurgesteld raken in de partij waar hij of zij op gestemd heeft. Tenzij het die partij lukt geen deel uit maken van de coalitie die gesloten moet worden om het land te besturen. Want wie geen compromissen sluit, maar toekijkt, kan bij progressief Nederland rekenen op grote winst bij de volgende verkiezingen. Jesse Klaver is gewaarschuwd.
En ondertussen lees ik bij het wakker worden op nos.nl dat een populistische revolutie is uitgebleven. Heb ik dan zo lang geslapen? Waren de afgelopen twee maanden echt een droom? Droomde ik aan het begin van de campagne dat de best betaalde televisiepresentator van Nederland de vicepremier <a href="http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/369575" target="_blank">uitmaakte voor radicaal,</a> omdat hij de kiezer had opgeroepen een roman te lezen? Om vervolgens vijf minuten later te moeten zien hoe dezelfde presentator instemmend zat te knikken bij een twintigjarig fotomodel die YouTube-filmpjes maakte waarin hij complexe politieke vraagstukken <a href="http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/369576" target="_blank">reduceerde tot vulgaire tekenfilmpjes</a>?
Volgens het fotomodel, dat recht van spreken had omdat er op YouTube heel veel jongens en meisjes naar zijn filmpjes keken, waren het niet de kiezers die zich beter in moesten lezen in de complexiteit van de politieke werkelijkheid, maar de politici die hun verhalen nog meer moesten simplificeren. De presentator glunderde van oor tot oor.  Ook had het fotomodel nog een tip voor de lijsttrekker van GroenLinks: Hij moest voortaan al zijn tweets zelf schrijven.
Twitteren dus.
De verkiezingsdebatten op tv en radio leken ingericht om te voorkomen dat ze meer diepgang dan een twitterbericht zouden krijgen.
Het laatste debat leek nog het meeste op het Eurovisiesongfestival. Als gedresseerde hondjes moesten de lijsttrekkers zich in de greenroom laten filmen terwijl ze naar hun collega’s keken.  Zelfs de kandidaten van Idols worden met meer waardigheid behandeld. En de commentaren, die hadden het vooral over de toon en de houding.
Geen wonder dat de partij die de afgelopen jaren de meeste schandalen op haar naam schreef, de meeste stemmen kreeg. Onze minister-president begreep dat het alleen nog maar gaat om het gevoel dat je de kiezer geeft. Of misschien moet ik niet &#8216;onze&#8217; minister-president schrijven. Want in zijn brief aan de Nederlandse bevolking heeft hij heel duidelijk gemaakt dat hij met ‘ons’ lang niet iedereen bedoelt. Zijn eigen partijleden mogen dan wet na wet breken, iedereen die een gekke achternaam heeft moet zich van hem iedere dag extra netjes gedragen om te bewijzen dat ze mogen blijven wonen in het land waar ze geboren zijn.
Als Mark één ding geleerd heeft van zijn oud-partijgenoot, is het wel dat wie naar mensen met een gekke achternaam wijst overal mee wegkomt.
Wat dat betreft hebben Mark, Thierry en Geert goed aangevoeld wat NOS.nl nog niet snapt. Er is in dit land geen populistische revolutie nodig, het populisme is allang de norm.
Of zoals het intellectueel geweten van de VVD het zo visionair zei: &#8216;In dit land stenigen we elkaar niet, in dat land beledigen we elkaar op Twitter.&#8217;
Het is maar net hoe hoog je de lat voor jezelf wilt leggen.
Vanavond zullen we overal lezen horen en zien, dat de partij die de meeste zetels heeft verloren, voorlopig even niets te zeggen heeft. De Volkskrant schreef vandaag over dat verlies: &#8216;De tragiek is dat het grootste talent van de PvdA is geïnvesteerd in het kabinet-Rutte II. Diederik Samsom, Jeroen Dijsselbloem, Lodewijk Asscher: &#8216;The best and the brightest&#8221; van de Nederlandse sociaal-democratie. Maar net als in het befaamde boek van David Halberstam, waarin de briljante adviseurs van John F. Kennedy Amerika uiteindelijk vol bravoure het moeras van Vietnam in stuurden, heeft de briljante PvdA-top de partij naar een desastreuze neergang geleid.&#8217;
Het verliezen van een paar zetels staat dus gelijk aan het voeren en verliezen van één van de gruwelijkste oorlogen uit de geschiedenis.
Je zou daar tegenin kunnen brengen dat er minder slachtoffers zijn gevallen bij de PvdA. Maar dan ben je een zeurkous. Je zou kunnen zeggen dat die partij nog altijd meer zetels heeft dan andere partijen. Maar wie met dat soort staatsrechtelijke smoesjes komt, kan niet goed tegen zijn of haar verlies. En aangezien we zijn gaan geloven dat politiek een voetbalwedstrijd is, zal dat de werkelijkheid zijn waar we het de komende jaren mee moeten doen.
Toch is het geen reden om pessimistisch te zijn. Het klimaat mag deze verkiezingen dan hebben verloren, waardoor het water nog sneller over de dijken zal klotsen. Het is een klein offer voor het feit dat we binnenkort gewoon weer paaseieren kunnen gaan zoeken. Want laten we niet vergeten, het had weinig gescheeld of ze hadden ons dat ook afgepakt.
<div class="info-box">
Meer Micha? Neem <a href="https://www.vn.nl/service/vrij-nederland-nieuwsbrief/" target="_blank">de nieuwsbrief van Vrij Nederland</a>.
</div>

Het populisme is allang de norm

<div class="lead">
Micha Wertheim stuitte op de conceptversie van een tweede open brief die Mark Rutte vandaag aan alle Nederlanders schreef.
</div>
<figure id="post-349008 media-349008" class="align-none"><img decoding="async" src="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2017/01/bijna-alle-Nederlanders.jpg" srcset="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2017/01/bijna-alle-Nederlanders-320x459.jpg 320w, https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2017/01/bijna-alle-Nederlanders-640x918.jpg 640w" alt="" /><figcaption>Beeldbewerking: Micha Wertheim, Vrij Nederland</figcaption></figure>
Aan Bijna Alle Nederlanders,
Er is iets aan de hand met ons land. Hoe komt het toch dat we als land zo welvarend zijn, maar dat we de stemming in dit land laten bepalen door een oud-partijgenoot van mij die het beter doet in de peilingen dan ik? Een man die alles waar we als Nederland zo hard voor gewerkt hebben – zoals vrijheid, rechtsgelijkheid en niet te vergeten het feit dat ons land door dijken bewaakt wordt tegen de zee –, ondergeschikt lijkt te maken aan zijn angst voor de Islam? Hoe kan het toch dat we het hele politieke debat laten bepalen door een man, zelf kind van migranten, die ons het gevoel heeft gegeven dat immigratie het grootste probleem is voor Nederland? Die er voor gezorgd heeft dat veel mensen het verschil tussen immigrant, vluchteling en crimineel niet meer weten?
Verreweg de meesten van jullie zijn van goede wil. Jullie werken hard, helpen elkaar en vinden Nederland best een gaaf land. Het kan natuurlijk altijd beter gaan met een land, maar in de hele wereld zijn er maar weinig landen waar het welvaartspeil zo hoog is als hier. Weinig landen waar de gezondheidszorg zo goed geregeld is, weinig landen waar je zo veilig bent op straat. Natuurlijk zijn er altijd groepjes die op straat de boel verzieken. Maar waarom denken we toch dat dat iets nieuws is?
Ik kan natuurlijk niet spreken voor de jongens die conducteurs bespugen. Die zijn er altijd geweest, en die zullen er altijd zijn. Wie denkt dat dat niet zo is heeft een slecht geheugen. Denk maar eens aan de gewone Nederlanders die spuugden op de Joden die werden gedeporteerd. De grootste krant van dit land had er minder dan een generatie geleden geen probleem mee om die andere gewone Nederlanders uit te maken voor ongedierte. Wat dat betreft is er niets nieuws onder de zon. Zowel de mensen die afgevoerd werden als de mensen die meehielpen waren &#8216;gewone Nederlanders&#8217; die zich van geen kwaad bewust waren. Ieder jaar sta ik plechtig bij de 4 mei-herdenking en knik ik instemmend als er gezegd wordt dat we dat niet mogen vergeten. Maar God behoede diegene die die geschiedenis op andere dagen van het jaar niet kan vergeten.
We denken dat alleen moslims de boel verzieken. Ik zal dat zelf nooit zo zeggen, maar ik insinueer het graag. Gelukkig zijn er altijd moslims te vinden die dat beeld van onverdraagzaamheid willen bevestigen. Maar loop als vrouw eens een paar dagen met een hoofddoek rond en je weet dat niet alleen moslims hun speeksel niet in hun mond kunnen houden. Daarover zwijg ik.
Waarom doe ik dan mee aan die bangmakerij, zult u vragen. Waarom voel ik mij als premier van dit land niet geroepen om leiderschap te tonen en te vertellen wat de andere problemen zijn in dit land? Waarom plaats ik in landelijke kranten een paginagrote advertentie waarin ik juist meedoe aan het beeld dat mijn oud-partijgenoot schept?
Omdat dat tegenwoordig normaal is in dit land. En wie stemmen wil winnen, moet zo normaal mogelijk zijn.
Neem  die conducteurs die bespuugd worden. Een verschrikkelijke situatie. Ik suggereerde in de krant dat vooral migranten dat doen, maar wie wel eens in een trein vol autochtone voetbalsupporters heeft gezeten, weet heel goed dat het niet zo simpel is. Een weldenkende conducteur laat zich niet eens zien als er is gevoetbald. Mijn partij wil een kleine overheid. Dat betekent dat we vinden dat openbaar vervoer zo veel mogelijk iets van de vrije markt moet zijn. Gevolg is dat niet de overheid maar de vervoersbedrijven nu verantwoordelijk zijn voor de veiligheid van hun personeel. Dat dat zich minder veilig voelt komt deels dus door mijn eigen beleid. Als ik dat eerlijk zou vertellen, zou mij dat kiezers kosten. Niet dat een staatsbedrijf nou alle problemen op zou lossen. De realiteit is dat veel problemen niet opgelost kunnen worden. Maar in plaats van de te hoge verwachtingen van kiezers te temperen, ga ik mee in de suggestie van mijn oud-partijgenoot dat voor ieder probleem een simpele oplossing is.
In Nederland is het normaal dat je elkaar de hand schudt en gelijk behandelt. Toch koos ik er vandaag in een paginagrote advertentie voor om een onderscheid te maken tussen verschillende groepen Nederlanders. Ik doe dus mee aan de polarisatie die mijn oud-partijgenoot zo veel stemmen oplevert. Deels omdat ik graag wat van zijn kiezers wil hebben. Maar deels ook omdat hem tegenspreken te veel gaten bloot zou leggen in mijn eigen verkiezingsprogramma. Voor mijn partij is het opwarmen van de aarde en het onder water lopen van Nederland namelijk ook geen speerpunt. Mijn partij gelooft ondanks de  financiële crisis nog steeds dat grote banken met rust gelaten moet worden. Daarom doen we ook mee met het cynisme tegen Europa. Europa, dat misschien het enige, zij het niet perfecte, instrument is om een tweede bankencrisis te voorkomen, om een vuist te maken tegen Rusland en om met China en Amerika te onderhandelen over klimaatbeheersing.
Het eerlijke verhaal is dat veel problemen zich niet makkelijk laten oplossen. Solidariteit is een vies woord geworden. Terwijl je samen nu eenmaal meer bereikt dan alleen. Dat is ironisch genoeg de reden dat ik jullie stem wil. Mijn oud-partijgenoot twittert graag, en zijn grote homofobe held in het Witte Huis ook. Ik ga tekeer tegen homofobie als die van moslims komt, maar houd mijn mond als die uit het Witte Huis komt. De meesten Nederlanders snappen dat de wereld gecompliceerd is. Maar ik dans liever naar de pijpen van Nederlanders die dat niet willen snappen en die echt geloven dat gewone Nederlanders nooit slechte dingen doen. Omdat ik denk dat dat de enige manier is om de verkiezingen te winnen, en ook omdat ik me persoonlijk weinig zorgen maak over de gevolgen van die strategie. Van oudsher behoor ik tot de mensen die de dans wel ontspringen als de boel uit de hand loopt. Die strategie van meesurfen op xenofobe volkswoede is inmiddels allang niet meer controversieel. En daarom noemen we het bij de VVD: normaal doen.
Het klopt dat ik niet lang geleden verklaard heb dat de VVD nooit met de PVV samen zal regeren. Maar maakt u zich geen zorgen of illusies. Vier jaar geleden beloofde ik dat er geen extra geld naar de Grieken zou gaan, en niemand lijkt zich te herinneren wat ik met die belofte heb gedaan. Mijn woord is in verkiezingstijd niets waard.
Er was dat jaar één politicus die met een &#8216;eerlijk verhaal&#8217; toegaf dat hij geen garantie kon geven dat er geen geld naar Griekenland zou gaan. Die heb ik toen met mijn woord verslagen. En waar is Diederik Samsom nu? Precies. En zijn partij doet het al niet veel beter. Kortom, wie eerlijk is kan beter iets anders gaan doen met zijn of haar leven.
Dat alles maakt Nederland tot een ontzettend gaaf land. Ik zou nergens anders willen wonen. U wel?
<div class="info-box">
Meer Vrij Nederland? <a href="https://www.vn.nl/service/vrij-nederland-nieuwsbrief/">Schrijf je in voor de nieuwsbrief</a>, met elke week de beste stukken van vn.nl en het maandblad.
</div>

Aan Bijna Alle Nederlanders…

Iedere maand slaat Micha Wertheim een willekeurig boek open om te kijken wat er op pagina 169 staat

<div class="lead">
Cabaretier en VN-columnist Micha Wertheim hield gister (3 december 2015) zijn Sinterklaasconference in Toomler. Kijk &#8216;m terug!
</div>
<figure>
<div class="video"><iframe src="https://player.vimeo.com/video/147828025?dnt=1" width="500" height="281" frameborder="0" title="De Sinterklaasconference van Micha Wertheim" webkitallowfullscreen mozallowfullscreen allowfullscreen></iframe></div>
</figure>

De hilarische Sinterklaasconference van Micha Wertheim

<div class="lead">
Wat een aflevering van DWDD over Trump gisteren, hè? Micha Wertheim begrijpt dat niet iedereen de tijd heeft &#8216;m terug te kijken, dus tikte hij &#8216;m uit. Matthijs: &#8216;Maar wij zijn toch de elite?&#8217; Bas: &#8216;Nee, Matthijs, de elite is altijd iemand anders.&#8217;
</div>
Matthijs: &#8216;Welkom bij De Wereld Draait Door, Mijn naam is Matthijs van Nieuwkerk, ik verdien bij de publiek omroep veel meer dan de minister-president. Vandaag gaan we in mijn programma de indruk wekken dat we willen uitzoeken waarom mensen het vertrouwen in de elite kwijt zijn geraakt.Dat doen we omdat Donald Trump president van Amerika geworden is. We gaan de hele uitzending niet praten over racisme, antisemitisme, homofobie en nationalisme. Dat doen we alleen als het over Zwartepiet gaat. We willen onze kijkers niet kwijtraken door het gesprek echt ongemakkelijk te maken.
Daarom hebben we we aan tafel zoveel mensen uitgenodigd dat we zeker weten dat niemand de kans krijgt echt een diepgaande analyse te geven van wat er aan de hand is. 
Adriaan van Dis, waarom zit jij hier in godsnaam aan tafel?&#8217;
Adriaan: &#8216;Omdat jullie mij gevraagd hebben.&#8217;
Matthijs: &#8216;Klopt, maar veel mensen bedankten voor de eer, omdat ze geen vertrouwen hadden in de kwaliteit van dit programma. Waarom zit jij hier dan toch?&#8217;
Adriaan: &#8216;Omdat ik mijn boeken moet verkopen. Hoe vaker je op tv bent, hoe meer boeken je verkoopt. Het is misschien een wat boude stelling, maar ik denk dat als ik niet bekend was van de tv, ik veel minder boeken zou verkopen. Overigens denk ik dat jullie mij hebben uitgenodigd omdat ik het goed doe bij de kijkers. Ik cultiveer het imago van een beetje een gekke elitaire intellectueel. Die ondeugende grapjes maakt. Daardoor krijgt dit programma de uitstraling van diepgang, zonder het risico te lopen kijkers kwijt te raken.&#8217;
Matthijs: &#8216;Oké, voor het geld dus, dan ben ik niet alleen, maar hoe leg je dat als intellectueel aan jezelf uit?&#8217;
Adriaan: &#8216;Ik heb voor deze uitzending op Facebook gekeken en daar zag ik dat er veel ontevreden mensen zijn. Dat kom ik vertellen.&#8217;
Matthijs: &#8216;En wil je ook iets zeggen over de het feit dat steeds meer mensen, zowel links als rechts op het politieke spectrum, door Facebook alleen nog maar meningen tegenkomen die aansluiten op hoe ze er zelf over denken?&#8217;
Adriaan: &#8216;Nee, maar daar is vast ook geen tijd voor.&#8217;
Matthijs: &#8216;Precies, Adriaan, en daarom hadden we je uitgenodigd. Het laatste wat we hier aan tafel willen is de suggestie wekken dat we zelf onderdeel zijn van het probleem. Bas Heijne, dat brengt me bij jou. Wie geef jij de schuld?&#8217;
Bas: &#8216;Ha Matthijs, ik leg de schuld iedere week bij de Partij van de Arbeid. Omdat die compromissen heeft gesloten.&#8217;
Matthijs: &#8216;Goed punt, Bas. En fijn dat je dat zegt, want dan komen we in ieder geval niet over als een links programma. Hoewel we natuurlijk toch alleen een linkse politicus aan tafel hebben uitgenodigd.&#8217;
Bas: &#8216;Ja, maar die gaan we afbranden toch?&#8217;
Matthijs: &#8216;Oh ja Bas. Wat leuk, kritisch van je. Maar ben je niet bang dat het probleem juist is dat iedereen, links en rechts, meedoet aan het verdachtmaken van politici?&#8217;
Bas: &#8216;Het leuke is ook: dat is de schuld van de politiek partijen. Wat ik mis is leiderschap. De PvdA gaat één keer per jaar met een roos langs de deur en daarna verkwanselen ze al hun beloftes!&#8217;
Matthijs: &#8216;Wow, die analyse is zo kort dat hij op Twitter past!&#8217;
Bas: &#8216;Goed hè, ik zit ook op Twitter. Maar &#8216;t mooie van die analyse van de PvdA is dat ik mijzelf er ook nog eens mee positioneer als lekker onafhankelijk.&#8217;
Matthijs: &#8216;Naast mij zit vicepremier Lodewijk Asscher. Bas Heijne zegt dat u er een potje van maakt.&#8217;
Lodewijk: &#8216;Dat klopt, Matthijs, en dat zeg ik omdat ik uit onderzoek weet dat ik altijd het boze geluid eerst gelijk moet geven. Daar kan je heel cynisch over doen, maar de wereld is cynisch. Als ik nu boos word, verlies ik stemmen, en dan krijg je hier wat er in Amerika is gebeurd. Misschien is dat wel t probleem van populisme: dat we met elkaar een wereld gemaakt waarin we niet alleen zijn gaan geloven dat er voor alle problemen oplossingen zijn. We denken ook nog dat die oplossingen zich laten verwoorden in twee zinnen.&#8217;
Bas: &#8216;Nu maak je je er wel erg gemakkelijk vanaf. Mag ik trouwens &#8220;je&#8221; zeggen?&#8217;
Lodewijk: &#8216;Ja hoor, want we weten uit onderzoek dat als ik &#8220;nee&#8221; zeg, mensen mij een onsympathiek lul vinden. En voor je het weet kiezen ze dan iemand die zo veel beledigt en schreeuwt en liegt en draait dat het niet meer opvalt. Weten jullie trouwens nog dat Ali B. een keer vergat excellentie te zeggen tegen de minister-president? Daar viel heel Nederland over!&#8217;
Bas/Matthijs: &#8216;Nee dat herinneren we ons niet.&#8217;
Lodewijk: &#8216;Ik wel, het ging er toen over dat democratie alleen werkt als er een zeker respect is voor politici. Niet omdat het goden zijn, maar omdat een samenleving nu eenmaal beter draait als er een duidelijke rolverdeling is.&#8217;
Bas: &#8216;Maar Ali B is een moslim, dus dat is anders. Ik ben trouwens geen racist hoor. Toen het na Charly Hebdo over de islam ging heb ik in mijn column de argumenten van Hans Teeuwen nog expliciet zonder argumenten afgedaan als irrelevant.&#8217;
Matthijs: &#8216;Wow, daar ligt misschien wel een link met Amerikaanse verkiezingen. Maar laten we het gezellig houden en daar niet over verdergaan.&#8217;
Bas: &#8216;Ja, want ik wil de minister ook nog verwijten dat hij een keer een duidelijk standpunt in moet nemen om de gewone man duidelijk te maken dat hij gehoord wordt. Ook als dat geluid bij de elite niet populair is.&#8217;
Matthijs: &#8216;Maar wij zijn toch de elite?&#8217;
Bas: &#8216;Nee, Matthijs, de elite is altijd iemand anders.&#8217;
Lodewijk: &#8216;Dat heb ik gedaan, door te praten over bouwvakkers die moeten concurreren met bouwvakkers uit andere EU-landen. Ik kreeg de hele wereld over mij heen, ik zou een racist zijn.&#8217;
Matthijs: &#8216;Oh, dat zou misschien een goed voorbeeld zijn om te bespreken hoe moeilijk het is voor een politicus om te balanceren tussen populisme en beleid. Maar gelukkig is het tijd voor de column van Nico Dijkshoorn.
Nico, jij bent je carrière toch begonnen bij een weblog dat nu het hardste staat te juichen over de winst van Trump? Een site waar een paar hoogopgeleide atheïsten er geen probleem mee lijken te hebben dat een xenofobe psychopaat nu de nucleaire codes heeft en ook nog samenwerkt met religieuze fundamentalisten die in hun theocratische denken nog het meest lijken op Iraanse geestelijken? Net als Trump lijken jouw oud-collega&#8217;s geen belangstelling te hebben voor de opwarming van de aarde. In jouw tijd ontkenden ze dat zelfs nog. Ga je ons dat uitleggen?&#8217;
Nico: &#8216;Ben je gek, Ik probeer die vlek juist uit mijn CV weg te poetsen door hier iedere week ongevaarlijke columns voor te lezen.
Ik verdien niet zo veel als jij, Matthijs, maar reken maar dat dit veel schnabbels oplevert. Om nou weer over Geenstijl te beginnen, dat zou niet helpen om die schnabbels te krijgen. En bovendien, niemand wil ruzie met Geenstijl, dan krijg je allemaal van die boze gasten over je heen.&#8217;

DWDD-gemist, met Micha Wertheim

Trump wint. Daar gaan we….

Micha las de Metro

<div class="lead">De medaillewinnaars zijn weer terug op vaderlandse bodem. Een goed moment om terug te kijken op een bewogen sportzomer.</div>
Hoe heeft u de sportzomer ervaren? 
‘Als kijker was het echt een feestje. Je merkt ook echt dat sport leeft bij brede lagen van de bevolking. Je zag dat mensen bereid zijn de wekker te zetten om midden in de nacht een wedstrijd te beleven. Vergelijk dat met de ontwikkelingen in Turkije en Jemen, maar ook Syrië. Dan zie je dat sport er veel beter in slaagt om mensen te binden Daar kunnen burgeroorlogen echt wat van leren.’
Wat sprak u het meeste aan bij de spelen? 
‘De beleving bij de sporters. Er wordt heel veel gesproken over vorm. Terecht, want als de vorm er niet is, dan doe je niet mee. Maar op de vorm kun je trainen. De beleving zit in de mensen. Wat dat betreft kunnen we echt wat leren van een land als Brazilië. Je ziet gewoon dat sport daar leeft. Amerikanen hebben dat ook. Het zit daar echt in de mensen. Laat ik als voorbeeld de atleten nemen die geen medaille gewonnen hebben. Dan moet je toch concluderen dat die er op het juiste moment niet stonden. We hebben dan al snel de neiging te wijzen naar de concurrentie, die sterker was. Maar dat is een gevaarlijke kant om op te gaan. Want als je de concurrentie verslaat, ben jij sterker.’
Er waren er ook die zilver of brons wonnen. 
‘Dat is geen goud. Ik vind dat we daar heel eerlijk in moeten zijn. Eigenlijk is er maar één medaille en dat is goud. Als je die niet pakt, moet je bij jezelf te rade gaan wat je de afgelopen vier jaar verkeerd hebt gedaan. Ik kan mij daar heel erg aan storen. Dan kijk ik liever naar iemand die vier gouden plakken pakt. Dat is de killermentaliteit die ik mis.’
<q class="pull-right">Als er ook platina was zouden ze gedwongen worden om net dat beetje extra te geven.</q>
En de goudenmedaillewinnaars? 
‘Fantastisch. Echt waar, wat heb ik daarvan genoten. Van hun prestaties, maar ook van de beleving. Je ziet dat die winnaars stuk voor stuk de concurrentie achter zich laten. Daar gaat het om in topsport. Pieken op het juiste moment. Als je dat niet kan, hoor je eigenlijk niet op de Spelen thuis. Dat is geen populaire mening, maar dat moet dan maar.’
U heeft gepleit voor platina medailles. 
‘Klopt. Ik denk dat de sport erbij gebaat is dat er een medaille komt die hoger is dan goud. Je merkt toch dat sommige goudenmedaillewinnaars denken dat ze er al zijn, omdat ze goud hebben. Terwijl, als er ook platina was, ze gedwongen zouden worden om net dat beetje extra te geven. Het zou de sport in ieder geval een stuk aantrekkelijker maken.’
Er waren ook dramatische momenten. 
‘Klopt, maar dat hoort bij topsport. ’t Zorgt natuurlijk voor schitterende televisie. Ik snap dat mensen daarvan genieten, maar ze moeten begrijpen dat dat nooit het uitgangspunt kan zijn. We mogen niet vergeten waar het om gaat: goud pakken, en in de toekomst dus platina.’
Hoe ziet u in die toekomst de positie van de sportbonden? 
‘Dat is een heel goede vraag. Een belangrijke vraag ook. Ik denk dat de sportbonden de komende vier jaar echt hun beleid aan moeten passen om die prestaties te verbeteren.’
En Maurits Hendriks? 
‘Ik vind Maurits een heel aantrekkelijke man met een bijzondere smaak als het gaat om brilmonturen. Als je goed kijkt, zie je dat hij een beetje op Desi Bouterse begint te lijken. Wat dat over hem zegt, weet ik eigenlijk niet. Maar als chef de mission heeft hij natuurlijk hopeloos gefaald.’
Minister Schippers heeft aangekondigd dat ze oud-atleten in de toekomst wil helpen om een plek in de samenleving te vinden. 
‘Krankzinnig vind ik dat. Kijk, winnaars van goud, die moet je koesteren. Dat zijn inspirerende mensen. Neem Pieter van den Hoogenband. Die zit geloof ik iedere week wel in een talkshow omdat hij een keer een honderdste seconde sneller heeft gezwommen dan iemand anders. Zo’n jongen zou iedere dag op tv moeten zijn. Maar, en ik weet nu al dat ik hier kritiek op ga krijgen, als je geen goud pakt, heb je wat mij betreft niets in de samenleving te zoeken. Ieder dubbeltje dat naar dergelijke projecten gaat, zal ten koste gaan van eventuele medailles in de toekomst. Als je een topsportklimaat wilt kweken, moet je daar heel eerlijk in zijn. Wel ben ik het met Sander Dekker eens dat er een speciaal tv-kanaal moet komen waarop oud-olympiërs die wel goud hebben gepakt tot in lengte van dagen met elkaar kunnen praten over dat ene moment.’

Micha Wertheim vond een stukje: ‘De kijker over killermentaliteit’

Micha Wertheim las de krant

<div class="lead">
Micha Wertheim bladerde Shakespeare&#8217;s toneelstukken nog eens door. En blimey, hij vond Boris.
</div>
Lees &#8216;m <a href="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/07/images-1.pdf" target="_blank">hier in pdf</a>, dat maakt zoomen en scrollen gemakkelijker.

‘The tragicall historie of Boris and the demise of Europe’

<div class="lead">
Het is de schuld van politici en kiezers. En de verantwoordelijkheid daarvan ligt natuurlijk bij Toneelgroep Amsterdam. En het bedrijfsleven. En het onderwijs.
</div>
Uit peilingen blijkt dat wanneer er vandaag verkiezingen zouden worden uitgeschreven meer dan de helft van de kiezers tegen zou stemmen, ongeacht wat de vraag is. Die onvrede is deels te verklaren door de manier waarop men in Brussel te werk gaat. Het ontbreekt Brussel aan een goed verhaal. Door het uitblijven van dat verhaal ontstaat terecht onvrede bij de kiezers. Toch is het te makkelijk om de schuld alleen bij Brussel te leggen. Ook de nationale politiek zou het zichzelf moeten aantrekken. Politici hebben er een handje van om als een vaantje met de realiteit me te waaien. Door voortdurend compromissen te sluiten, maken ze zichzelf totaal ongeloofwaardig. Wat ook niet helpt, is dat ook politici er een handje van hebben de politiek zelf als zondebok aan te wijzen. Zo wordt het beeld dat de politiek niet deugt bij de kiezer versterkt.
Tegelijkertijd is het te makkelijk om alleen politici de schuld te geven van het onvermogen de kiezer ervan te overtuigen om ook eens ergens vóór te zijn. Wie dagelijks de krant leest, zou de indruk kunnen krijgen dat er in Den Haag nooit iets goeds gebeurt. Dat is een logisch gevolg van het feit dat columnisten nu eenmaal liever een column schrijven over wat er misgaat dan over wat er goed gaat. In hun poging kritisch over te komen, wekken columnisten de indruk dat er niets deugt. Hetzelfde kan worden geconcludeerd over de journalistiek. Eigenlijk komt het niet voor dat twee onderzoeksjournalisten een half jaar werken aan een reportage waaruit blijkt dat iets gaat zoals het zou moeten gaan. Blijkbaar is het geen nieuws wanneer iets goed gaat. Maar juist dat zou toch moeten betekenen dat er geen reden is om tegen te stemmen. Wat niet wil zeggen dat al die verontruste columns en journalistieke projecten ook echt gelezen worden. Veel kiezers geven aan dat ze tegen zouden stemmen omdat ze boos zijn over het feit dat ze niet op de hoogte zijn van datgene waarover ze een keuze moeten maken.
Zo bezien ligt de schuld dus bij de kiezer zelf. Die niet goed op de hoogte is omdat hij zichzelf niet goed informeert. En dan ligt natuurlijk de verantwoordelijkheid bij Toneelgroep Amsterdam. Als er één toneelgezelschap is in Nederland dat het in zich heeft om met maatschappelijk verontrustend theater de burger een gevoel van urgentie bij te brengen, is het Toneelgroep Amsterdam. Maar blijkbaar is haar artistiek leider te druk bezig met het aflopen van prijzenfestivals in Amerika om de Nederlandse burger moreel wakker te schudden.
Toch is het niet alleen de schuld van de acteurs van Toneelgroep Amsterdam. Een groot deel van de schuld ligt bij het bedrijfsleven. Vooral topmanagers hebben er een handje van om in interviews af te geven op het landsbestuur. Waarbij ze niet alleen voorbijgaan aan de totaal immorele wijze waarop grote bedrijven de winst van hun aandeelhouders proberen op te jagen, maar vooral de indruk wekken dat politici de hele dag met hun duimen zitten te draaien. Dan is het niet verwonderlijk dat kiezers tot de conclusie komen dat de richting die politici voorstellen altijd de verkeerde is.
Het is wat dat betreft jammer dat men in het onderwijs, en op de universiteit in het bijzonder, niet in staat is geweest om een antwoord te formuleren op dit wantrouwen. Blijkbaar lukt het de intelligentsia van dit land niet om duidelijk te maken waarom het soms zinnig is om vóór iets te zijn in plaats van overal tegen. Dat is iets wat de elite zichzelf kan aanrekenen.
Maar alleen de elite de schuld geven is onterecht en bovendien gevaarlijk. Zolang we in dit land topsport gebruiken als analogie voor succes, zal het onmogelijk zijn om het electoraat duidelijk te maken dat maatschappelijke vooruitgang met kleine stappen en compromissen gepaard gaat. Dat, met andere woorden, winnen in de politiek iets heel anders is dan het winnen van een hardloopwedstrijd.
Samenvattend moeten we dus concluderen dat iedereen er de schuld van is dat een meerderheid van de kiezers overal tegen is. En als iedereen de schuld heeft, kan je het de meerderheid moeilijk kwalijk nemen dat ze daar schoon genoeg van heeft.

Peiling: 51 procent van de kiezers is tegen alles

<div class="lead">
Micha Wertheim vond een onderzoek over een onderzoek over een onderzoek dat uitwijst.
</div>
Uit onderzoek van onderzoeksbureau Factitious blijkt dat onderzoeksresultaten vrijwel altijd tot nieuws leiden. Volgens de onderzoekers, die een steekproef hielden onder achttien onderzoeksbureaus, is het vaak niet eens nodig wetenschappelijk onderbouwde methodologie aan de dag te leggen alvorens met de onderzoeksresultaten naar buiten te treden. Integendeel: de onderzoekbureaus gaven aan dat strenge wetenschappelijke maatstaven vaak ten koste gaan van heldere en aandachttrekkende resultaten. Zonder heldere uitgesproken resultaten is het heel moeilijk het nieuws te halen, en juist dat is volgens de onderzoekers van Factitious vaak het doel van onderzoeksbureaus.
De onderzoekers luiden de noodklok omdat uit hun onderzoek blijkt dat dat de klok is die geluid moet worden wanneer men wil dat een persbericht wordt opgepikt. Volgens de onderzoekers van Factitious doen veel onderzoeksbureaus vooral onderzoeken om zichzelf als onderzoeksbureau in de markt te zetten. Zo blijkt uit het onderzoek dat in het bedrijfsleven vaak grote angst heerst om belangrijke beslissingen te nemen. Daarom zien managers hun beslissingen graag gesteund door onderzoek. Dat onderzoek kan, zo blijkt uit het onderzoek van Factitious, beter niet wetenschappelijk onderbouwd zijn, al was het maar omdat niet elke vraag zich zo makkelijk voor een onderzoek leent. De onderzoekers gaven aan zich in hun onderzoek beperkt te hebben tot Nederlandse onderzoeksbureaus met als bedrijfsnaam een Engels porte-manteau-woord (waarin twee of meer bestaande woorden worden gecombineerd tot een nieuw woord).
Uit onderzoek blijkt verder dat mensen eerder geneigd zijn iets te geloven wanneer het vooraf wordt gegaan door de woorden: ‘Uit onderzoek blijkt’.
<div class="info-box">
<h5 class="normal">Zie ook:</h5>
Uit onderzoek blijkt: internationale investeerder maakt start-up succesvoller. 
Uit onderzoek blijkt: Brexit slecht voor vastgoed. 
Uit onderzoek blijkt: kinderen in klas met lage Citoscore scoren vaak lager bij Cito. 
Uit onderzoek blijkt: schone buurten vaak minder vervuild. 
Uit onderzoek blijkt: sarcastische mensen zijn succesvoller. 
Uit onderzoek blijkt: leraren met iPad op hun hoofd zijn socialer. 
Uit onderzoek blijkt: mensen durven niet tegen smartphone te praten. 
Uit onderzoek blijkt: mannen voelen zich steeds onzekerder.
</div>

Onderzoek wijst uit

<div class="lead">
Het satirische tv-programma Zondag Zonder Micha Wertheim heeft de Zilveren Nipkowschijf gewonnen. De prijs werd uitgereikt door een vakjury van televisiecritici. Zondag Zonder Micha Wertheim won van twee andere genomineerde VPRO-programma’s: De Hokjesman en Langs de Oevers van de Yangtze.
</div>
De jury roemt het programma waar Micha Wertheim helemaal buiten staat als &#8216;Keek op de Week anno 2016’. (Keek op de Week was het minst spraakmakende programma dat Van Kooten en De Bie in de vorige eeuw voor de VPRO maakten.)
De late night satire die in niets lijkt op de Amerikaanse Daily Show en los moet worden gezien van het wekelijkse programma dat John Oliver voor HBO maakt en waar Wertheim geen deel van uitmaakt, is ‘onmisbaar geworden voor de moderne nieuwsjunkie’. Aldus de televisiecritici, die in het juryrapport aangaven niets op te hebben met holle begrippen als innovatie, originaliteit en vorm. ‘Er gaat geen aflevering voorbij zonder dat DWDD een opzienbarend item van ZZMW in De tv draait door laat zien’, en dat is volgens de televisiecritici het hoogste dat je kan bereiken in Nederland. Want tv komt pas echt tot zijn recht als het verknipt langskomt in een ander tv-programma.
<q class="pull-left">Want tv komt pas echt tot zijn recht als het verknipt langskomt in een ander tv-programma.</q>
‘Zelfs als het niet grappig is, is het razend interessant,’ aldus de jury die geen moment aangaf het gek te vinden dat Micha Wertheim nooit eens gevraagd wordt voor een tv-programma. Wertheim zelf zei in een reactie zich totaal niet gepasseerd te voelen door Hilversum: ‘Integendeel, ik kan dat heel goed rationaliseren. Bij de televisie weten ze nu eenmaal heel goed hoe ze televisie moeten maken, en als ik in dat plaatje niet voorkom, zullen ze daar heel goede redenen voor hebben.’ Om daar aan toe te voegen: ‘En die redenen hoeven niet eens inhoudelijk te zijn. Daarom ben ik ook zo blij dat ik nooit verbitterd ben gaan denken.’ Om daarna drie keer hardop het woord ‘Ha’ uit te spreken: ‘Ha. Ha. Ha. Verbittering is gelukkig een eigenschap die niet in mijn karakter voorkomt. Voor je het weet, laat je jezelf ongelofelijk kennen, en dat wil ik niet. Daar zit mijn fan (Micha’s moeder Truus, red.) ook helemaal niet op te wachten. Ik hecht er daarom ook aan te stellen dat Zondag Zonder Micha Wertheim zich op positieve manier onderscheidt van de Amerikaanse late night shows waar het vaak mee wordt vergeleken: ik heb Jon Stewart en John Oliver nog nooit aandacht zien besteden aan Wie is de Mol. Bij Zondag Zonder Micha Wertheim hebben ze dat onderwerp echt op de agenda durven te zetten.’ Aldus Wertheim.
De vijfde reeks van het programma Zondag Zonder Wertheim wordt in het najaar uitgezonden, ook daar zal Micha Wertheim geen deel van uitmaken.
<div class="info-box">
<a href="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/06/201624Wertheim_preview.jpg" target="_blank">Zie ook: Micha Wertheim &#8216;Arjen Lubach is een aardige jongen die een prima programma maakt en mij nog nooit iets heeft misdaan&#8217;</a>
<a href="https://www.vn.nl/wp-content/uploads/2016/06/201624Wertheim_preview.jpg" target="_blank">Zie ook: Micha Wertheim: &#8216;ik kijk alleen anderen af als ik een deadline heb en het mij ontbreekt aan inspiratie.&#8217;</a>
</div>