Staatsbezoek
Aan ambitie en passie geen gebrek in &#8216;Verantwoordelijk voor vrijheid&#8217;, de mensenrechtennotitie die de minister van Buitenlandse Zaken vorig jaar schreef. In gedragen woorden legde Uri Rosenthal uit dat bevordering van de mensenrechten een speerpunt van zijn buitenlandbeleid was. Zijn hart ging uit naar vrijheid van meningsuiting en internetvrijheid.
Ook op het congres iFreedom, afgelopen december in Den Haag, sprak Rosenthal zij aan zij met Hillary Clinton vlammende woorden over internetvrijheid. &#8216;Het is cruciaal dat onze technologie niet medeplichtig is aan mensenrechtenschendingen. Ik zeg het luid en duidelijk.&#8217; Ook minister Verhagen is al jaren een warm pleitbezorger van internetvrijheid. &#8216;Het is de verantwoordelijkheid van al onze regeringen om ervoor te zorgen dat het internet vrij is. Geen politieke censuur. Geen beperkingen voor internetcafés. Geen blokkades van internet zoals in Syrië of Libië,&#8217; zei hij in juni in de Kamer. Geïnspireerd door de Arabische lente is de Nederlandse regering vastbesloten cyberdissidenten en bloggers in dubieuze regimes financieel en politiek te ondersteunen.
Het staatsbezoek aan de Verenigde Arabische Emiraten en Oman leek een uitgelezen moment. Want laten dat nu net twee landen zijn waar het met de mensenrechten en de internetvrijheid bar en boos is gesteld. Human Rights Watch oordeelt dat de mensenrechtensituatie in de VAE in de afgelopen jaren is verslechterd. &#8216;Mensenrechtenactivisten en critici van de regering kunnen rekenen op intimidatie, gevangenisstraf en vervolging,&#8217; schrijft de organisatie in haar &#8216;Country Summary&#8217; van deze maand.
Dat overkwam onder meer blogger Ahmed Mansoor. April vorig jaar werd hij samen met vier andere mensenrechtenactivisten gearresteerd na kritische uitlatingen over het uitblijven van politieke hervormingen. In december werden ze na maanden gevangenschap veroordeeld. Een dag later kregen ze een presidentieel pardon. Maar hun veroordeling is niet ingetrokken. Amnesty International vreest dat ze hun leven niet meer kunnen oppakken, ook omdat zij en hun families het slachtoffer zijn van intimidaties, bedreigingen en een georkestreerde lastercampagne op internet.
Beroerd is het ook gesteld met de rechten van migranten. Bijna negentig procent van de bevolking van de bouwlustige Emiraten bestaat uit buitenlandse werknemers. Die hebben veel weg van moderne slaven: ze hebben geen recht zich te organiseren of te staken en moeten zich volledig voegen naar de orders van hun werkgevers.
&#8216;Het land is een rustpunt in het Midden-Oosten, waarin het veilig is te investeren,&#8217; zei de voorman van de ondernemers Bernard Wientjes op de eerste dag van het staatsbezoek. In dictaturen is het wel vaker rustig. Internetcensuur helpt daar een handje bij. Op grote schaal blokkeert de overheid van de Emiraten volgens het OpenNet Initiative van Harvard University met hulp van westerse filtertechnologie ongewenste inhoud en monitort zij het internetgebruik van onderdanen.
Over dit soort kwesties heeft de Nederlandse delegatie het nu liever even niet. &#8216;De minister vindt internetvrijheid heel belangrijk,&#8217; zegt de woordvoerder van minister Verhagen, die de handelsdelegatie leidt. &#8216;Maar dit is een economische handelsmissie, bedoeld om deuren voor ondernemers te openen. Dat willen de ondernemers ook zelf graag.&#8217;
Dat willen ze zeker. Mee op de missie was de Nederlandse tak van het Franse defensietechnologiebedrijf Thales, dat radarinstallaties voor marineschepen aan Oman wil verkopen, en Damen Shipyards Group, die fregatten aan het land wil slijten. Maar mogen we dictaturen eigenlijk militaire technologie verkopen? In zijn brief over het wapenexportbeleid schreef staatssecretaris van Economische Zaken Henk Bleker dat bij de vergunningverlening de toetsingscriteria van de Europese Unie leidend zijn. Nummer twee: &#8216;eerbiediging van de mensenrechten in het land van eindbestemming en naleving van het internationaal humanitair recht door dat land&#8217;. Een criterium dat aan duidelijkheid niets te wensen overlaat, zou je zeggen. Maar toen de Tweede Kamer met een motie de regering opriep geen vergunningen te verlenen voor de export van wapens naar landen waar mensenrechtenschendingen plaatsvinden, vond de regering dat een brug te ver.
Bovendien zit Oman wat mensenrechten betreft &#8216;in een goede groef&#8217;, meent minister Rosenthal. Een wonderlijke stelling. Om het internet te controleren, gebruikt Oman dezelfde censuur- en surveillancetechnologie als zijn buurland. Nog geen twee weken geleden werden Ibrahim al-Maamary, de hoofdredacteur van de Omaanse krant Azzamn, en een journalist van zijn krant schuldig bevonden aan de belediging van het land en de minister van Justitie, en veroordeeld tot vijf maanden gevangenis. Maar aan al-Maamary maakte de Nederlandse delegatie nu even geen woorden vuil. Als het om geld gaat, verkiest de regering dictators boven dissidenten.

Tomas Vanheste

Gerelateerd