Wanneer de Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804) na gedane arbeid zijn dagelijkse wandeling maakte, konden de inwoners van Koningsbergen hun horloges gelijk zetten. Dat was elke dag op dezelfde tijd. Kant was pijnlijk nauwgezet. Ook in het nu vertaalde boek Pragmatische antropologie.

Het werk van Immanuel Kant leg je het liefst even buiten je gezichtsveld na er een tijdje in verdiept te zijn geweest. Dan heb je weer even genoeg van zijn ‘kleurloze, pakpapierstijl’ (Heinrich Heine). Maar je keert toch altijd weer bij hem terug, verleid door zijn ‘schitterende droogheid’ (Schopenhauer). Dat heeft te maken met zijn ‘verwoestende, wereldverbrijzelende gedachten’ (Heine). Eén van die ingrijpende gedachten was dat mensen een doel in zichzelf zijn, en nooit als middel gezien mogen worden. Dat idee kwam goed te pas bij de afschaffing van de slavernij. De mensenrechten hebben er ook hun voordeel mee gedaan. En de daaruit voortvloeiende individuele menselijke waardigheid...