<div class="wpg-element paragraph">
28-07-2007 door Harm Ede Botje
&#8216;Op dit moment ben ik een ambteloos burger, mijn uniform heb ik uitgetrokken, ik heb zelf mijn adreskaartjes laten drukken. De afgelopen twee weken heb ik een intensieve cursus Frans gevolgd, een afscheidscadeau van het ministerie van Defensie. Ik merkte tijdens mijn verblijf in Congo dat ik daar nog wel wat aan kon schaven. Terug in Nederland: het is een hele overgang na twee jaar Congo waar ik aan het hoofd stond van een divisie van vijftienduizend militairen uit India, Pakistan en een groot aantal andere landen. Ik ben nu voor niemand meer verantwoordelijk, alleen voor mezelf.
De afgelopen vijftien jaar heb ik veel in het buitenland gewerkt. In Cambodja, Bosnië, Ethiopië en Eritrea. In New York was ik voor mijn vertrek naar Congo twee jaar de militaire adviseur van secretaris-generaal Kofi Annan. Ik heb nergens meer gruwelijkheden gezien dan in Congo. Mensen die opgesloten werden in hutten en levend verbrand, dorpen die werden uitgemoord, mensen van wie de ledematen werden afgehakt, kinderen wiens ouders voor hun ogen werden vermoord. Ik heb er gelukkig niet wakker van gelegen, ik slaap redelijk.
Nadat ik in Congo aankwam, heeft mijn divisie een paar keer flink van zich afgebeten. In de provincie Ituri zijn in maart 2005 tientallen militiestrijders uitgeschakeld. We hadden het mandaat om indien nodig hard op te treden en omdat er meer materiaal kwam en meer militairen konden we ook echt onze tanden laten zien. Bij de VN is er sinds de drama’s in Srebre-ni-ca, Rwan-da en Somalië veel veranderd. De vredesoperaties zijn veel slagvaardiger geworden. Ik vind dat we in Congo echt wat bereikt hebben. Hoewel er nog veel problemen zijn, is het stabieler geworden door de aanwezigheid van VN-troepen. Ik ben er trots op dat dat is gelukt zonder dat er klachten kwamen van de burgerbevolking over collateral damage.
In Afghanistan hebben de NAVO-militairen te maken met een veel geduchtere tegenstander dan in Congo. De taliban hebben de methoden die worden gebruikt in Irak overgenomen en ze beschikken over wapentuig dat er niet om liegt. En – het belangrijkste – het zijn religieuze fanatici. In Afrika heb je niet te maken met zelfmoordcommando’s.
Ik ben blij dat de meerderheid van de Nederlandse bevolking achter de missie in Uruzgan blijft staan. Mensen begrijpen dat we daar niet voor de lol zitten. Je hebt te maken met serieuze tegenstanders. Dat de bevolking achter de missie staat, is ook voor onze militairen daar heel belangrijk. Zeker nu deze zomer moet worden besloten over verlenging. Ze weten daar in Kamp Holland nu dat we achter ze staan. Dat is een oppepper voor de moraal, zeker nu er gesneuvelden en gewonden zijn.
Nederland moet in Uruzgan blijven, geen twijfel over mogelijk. Het zou een heel slecht signaal zijn naar de lokale bevolking en de bondgenoten als we zouden zeggen: we hebben een aantal slachtoffers en nu gaan we weg. Nederland is een heel rijk land. We hebben een goed leger, met fantastische uitrusting en prima officieren, onderofficieren en manschappen. Dan vind ik dat je de verplichting hebt om mee te helpen de internationale rechtsorde te handhaven. Als er zoveel onrecht en ellende in de wereld is, vind ik niet dat je daarvan kan zeggen: ik stuur wel geld en dekens. Dan vind ik dat je daar boots on the ground bij moet zijn. 
Maar ik vind wel dat er dingen moeten veranderen in Afghanistan. Het is niet goed dat daar twee verschillende missies door elkaar heen lopen: ISAF, die door de NAVO wordt geleid, en de Operation Enduring Freedom van de Amerikanen. Dat is vragen om problemen. Nu komt het te vaak door dat de Amerikanen met hun acties tegen de taliban dwars door allerlei wederopbouwprojecten heen denderen zodat alle goodwill die je hebt opgebouwd in een klap teniet wordt gedaan. Dus Enduring Freedom moet mijns inziens ook onder NAVO-commando komen.
Verder vind ik dat er veel meer troepen naar Afghanistan moeten. Nu zitten er dertigduizend in een land dat groter is dan Irak. En daar zit een veelvoud van die dertigduizend. De NAVO moet dus veel meer troepen sturen. Dat is overigens makkelijker gezegd dan gedaan. Nederland hoeft zich niet aangesproken te voelen. Wij doen ons best.
Tijdens het debat komende zomer over de verlenging van de missie hoop ik dat wel een paar andere vragen aan de orde komen. Zo vind ik dat er nog eens goed moet worden gekeken naar hoeveel personeel er nodig is om mensen daadwerkelijk op patrouille te laten gaan met de bijkomende luchtsteun. Hoofdkwartier en ondersteuning hebben de neiging om uit te dijen.
Er is voor gekozen om militairen voor vier maanden naar Uruzgan uit te zenden. Dat is in mijn ogen eigenlijk te kort, en zeker te kort voor de commandanten van de eenheden. Zij zijn degenen die het vertrouwen van de stamleiders, dorpsoudsten en lokale autoriteiten moeten winnen en, nog belangrijker, vast moeten houden. Ik zat twee jaar in Congo, mijn ondercommandanten gemiddeld een jaar, dat is beter. Verder moet Den Haag ook niet te veel meesturen met de gebeurtenissen on the ground. Als commandant in Congo had ik grote vrijheid. De hoofdsteden van de landen die troepen hadden geleverd, hingen niet de hele tijd aan de telefoon. En dat gebeurt, zo lees en hoor ik, in Afghanistan wel. Dat stemt niet hoopvol. Van hogerhand moet je meer vertrouwen hebben in de mensen in het veld. De missie in Uruzgan is zo kostbaar dat nu op andere Defensie-uitgaven moet worden bezuinigd. En wat wordt onder meer weggesneden? Een compagnie mariniers, dat zijn honderdvijftig man die op patrouille gaan. Dat tast direct je slagvaardigheid aan. Waarom niet eens het mes in de steeds verder uitdijende staven en ondersteunende diensten?
Dat de regering nu overweegt om op bescheiden schaal naar Darfur te gaan, kan ik alleen maar toejuichen. De Verenigde Naties samen met de Afrikaanse Unie (AU) gaan daar nu twintigduizend militairen naartoe sturen, als de Soedanese regering zich tenminste aan haar woord houdt. Het moet wel een missie worden met hetzelfde mandaat als in Congo: als de burgers worden aangevallen, moeten de VN-militairen robuust kunnen reageren. Ik ben in 2004 namens Kofi Annan naar Soedan gegaan om een plan te maken voor de komst van een internationale vredesmissie van de Afrikaanse Unie. Dat plan is toen bij de Afrikaanse Unie in de la verdwenen. Of ik nog betrokken raak bij de komende Darfur-missie weet ik niet. 
Ik ben graag bereid om de Nederlandse regering of anderen van adviezen te voorzien. Deze week ga ik terug naar Congo, om in opdracht van minister Koenders van Ontwikkelingssamenwerking te bekijken wat Nederland nog kan doen om het leger en de politie van dat land te hervormen. Dan kan ik meteen mijn Franse lessen in praktijk brengen.&#8217;
</div>