Filosofie

Isaiah Berlin besluit de inleiding van The Age of Enlightenment, zijn boek met teksten van filosofen van de achttiende-eeuwse Verlichting, met een ondubbelzinnig laudatio: ‘De intellectuele kracht, de eerlijkheid, luciditeit, moed en belangeloze liefde voor de waarheid van de meest begaafde denkers van de achttiende eeuw zijn tot in onze dagen niet geëvenaard. Die tijd is een van de beste en meest hoopvolle perioden in het leven van de mensheid.’

Er kan dus geen misverstand bestaan over Berlins sympathie voor de Verlichting. Toch figureert hij in het boek The Anti-Enlightenment Tradition van de Israëlische historicus Zeev Sternhell als een vijand van de Verlichting, als een prominent vertegenwoordiger van een hele traditie van filosofen en politici die zich keerden tegen wat Locke, Berkeley, Voltaire, Diderot, Hume, La Mettrie, Condillac of Lichtenberg hebben bedacht. Sternhell zegt wel dat Berlin ‘op verschillende manieren gelezen kan worden’, maar hij doet het niet....