Door Thomas Mores Utopia met nieuwe ogen te lezen, 500 jaar aan interpretaties vergetend, denkt utopia-kenner en eerste Denker des Vaderlands Hans Achterhuis niet meer zo slecht over utopieën. Als ze maar niet allesomvattend zijn. Als het maar kléine utopieën zijn.

Op het eiland Utopia dat Thomas More in 1516 in zijn gelijknamige boek laat schetsen door de wereldreiziger Raphaël Hythlodaeus, waakt men er voor dat de bevolking onnodig hard moet werken. Voor alle burgers moet ‘zoveel mogelijk tijd aan de slavernij des lichaams worden onttrokken.’ De tijd die daardoor vrijkomt kan dienstbaar worden gemaakt ‘aan de vrijheid en de ontplooiing van de geest. Want daarin ligt naar hun oordeel de rijkdom van het leven.’

Dit is zonder meer een lofwaardig streven, al kun je je afvragen of de rijkdom van het leven vooral in de ontplooiing van de geest zit, en niet in het bouwen van huizen, het ontwerpen van bruggen, het bebouwen van de akker, of het bevaren van de zeeën. Zeker...