Wanneer de feiten veranderen, de titel van het boek waarin de essays van de historicus en politiek commentator Tony Judt (1948-2010) over de jaren 1995-2010 zijn verzameld, is ontleend aan een uitspraak die wordt toegeschreven aan de sociaal-liberale econoom John Maynard Keynes: ‘Wanneer de feiten veranderen, verander ik van mening. En u, mijnheer?’ Dat ‘En u, mijnheer?’ is een karakteristieke ironische subtiliteit van Keynes. Hij wist dat mensen niet zomaar van mening veranderen. Veranderen van mening behoorde tot de verlichte omgang met de werkelijkheid. Dat moest je jezelf leren, zeker iemand als Keynes die beschikte over een duidelijke visie op de sociaal-economische werkelijkheid. Voor het veranderen van mening is moed nodig.

Een sterk voorbeeld van het van mening veranderen is het essay ‘Israël: het alternatief’ dat Tony Judt in 2003 schreef nadat het vredesproces in het Midden-Oosten was vastgelopen en de Palestijnen en Israëliërs weer onverzoenlijk tegenover...