<div class="lead">
Rutte en Buma doen alsof ze diep teleurgesteld zijn over het mislukken van de formatiegesprekken met Klaver, maar als ze écht met hem hadden willen regeren hadden ze het wel anders aangepakt.
</div>
Meteen na het mislukken van de formatiegesprekken met GroenLinks, afgelopen maandag, vestigde zich in de media het beeld dat Jesse Klaver de boosdoener zou zijn: vanwege de onwil van GroenLinks om nieuwe Turkije-deals met Afrikaanse landen te sluiten over het opvangen en terugsturen van migranten zou de formatie opnieuw in een impasse zijn beland.
De toon werd gezet door de andere onderhandelaars, die om het hardst hun verontwaardiging kenbaar maakten. Alexander Pechtold sprak over ‘politieke onmacht en politieke onwil’. Mark Rutte, tot voor kort nog vol lof over Klaver, was ‘verbijsterd’, Sybrand Buma noemde Klavers houding ‘ongelofelijk en onbegrijpelijk’ en beweerde ‘zeer teleurgesteld’ te zijn dat het ‘ondanks de vele inspanningen’ niet gelukt was om tot afspraken te komen waar ook GroenLinks mee kon leven. En vele commentatoren zeiden het hen afgelopen week na: kennelijk was GroenLinks ook onder Jesse Klaver niet tot het sluiten van compromissen in staat en dus niet aan regeren toe: veel succes in de oppositie.
Alexander Pechtold had alle reden teleurgesteld te zijn: een goede deal met GroenLinks was misschien wel zijn enige en laatste kans in een nieuwe coalitie met de rechtse partijen overeind te blijven. Maar Mark Rutte en Sybrand Buma? Uit de vele reconstructies van de formatiegesprekken die tot nu toe verschenen zijn rijst een heel ander beeld op dan dat van Klaver als de kwaaie pier, althans: voor wie aan close reading doet.
<q class="pull-left">Aan de kiezers van VVD en CDA was een ambitieus klimaatbeleid prima uit te leggen geweest.</q>Als Rutte en Buma werkelijk een deal met Klaver hadden willen sluiten, hadden ze hun best gedaan het eens te worden over een ambitieus klimaatbeleid om de doelen van Parijs te halen. Aan de kiezers van VVD en CDA was dat prima uit te leggen geweest, al was het maar omdat de klimaatdoelen van Parijs in de verkiezingsprogramma’s van beide partijen te vinden zijn. Dan had Klaver steviger gestaan tegenover zijn achterban, en was de kans aanzienlijk groter geweest dat er ook over migratie vanuit Afrikaanse landen overeenstemming was bereikt. Zeker als VVD en CDA slimmere afspraken over opvang in de regio hadden willen maken dan de botte eis om de in GroenLinks-kringen zeer omstreden Turkije-deal – inclusief de rampzalige uitvoering daarvan – nu opeens als zaligmakend model te omarmen.
Maar de pogingen om het over het klimaat eens te worden liepen in de eerste weken van de formatiegesprekken al vast op de koppige weigering van vooral Sybrand Buma om enige concessie te doen. Nadat Kamerleden Agnes Mulder van het CDA en Bart Snels van GroenLinks er niet in waren geslaagd een gezamenlijk discussiestuk over dat onderwerp te produceren, kregen Buma en Klaver de taak van informateur Edith Schippers met elkaar verder te praten. Daarbij was Klaver bereid de meest omstreden onderdelen van zijn groene ambities prijs te geven, zoals de autobelasting. Maar Buma bewoog geen millimeter, zodat Schippers uiteindelijk besloot het onderwerp te ‘parkeren.’
<q class="pull-left">Klaver moest en zou de Turkije-deal als model accepteren voor toekomstige afspraken met Afrikaanse landen.</q>Nadat ook op andere terreinen zoals inkomensverdeling nauwelijks voortgang was geboekt, zetten Rutte en Buma het mes op de keel bij Jesse Klaver: hij moest en zou de Turkije-deal als model accepteren voor toekomstige afspraken met Afrikaanse landen, zonder enig uitzicht op overeenstemming over het klimaat of inkomensverdeling. Geen wonder dat Klaver besloot zijn rug recht te houden, ook nadat Herman Tjeenk Willink de onderhandelaars voor de tweede keer aan tafel had gebracht.
De grote vraag is: hoe nu verder? Na het mislukken van de gesprekken met GroenLinks spelen Rutte en Buma de vermoorde onschuld, maar door hun halsstarrige houding van de afgelopen maanden is het alleen maar moeilijker geworden het nog met andere partijen eens te worden. Het enige dat de twee rechtse leiders hebben bereikt is dat ze zelf nog aan tafel zitten. Maar wie schuift er nog aan? Je hoort het Rutte en Buma straks al roepen tegen Lodewijk Asscher: ‘Neem je verantwoordelijkheid!’
Hoog tijd, zou ik zeggen, om daar zelf ook een keer mee te beginnen.
<div class="info-box">
Max van Weezel is op reis, daarom deze week: niet Max maar Thijs op vrijdag.
Meer politiek? Neem <a href="https://www.vn.nl/service/vrij-nederland-nieuwsbrief/" target="_blank">de nieuwsbrief van Vrij Nederland</a>.
</div>

Gerelateerd