Het is een vraag waar al veel politicologen mee hebben geworsteld: heb je meer macht over iemand door hem uit te sluiten van een club, of door hem er juist lid van te maken?

Lees ookMeer Macht op vrijdag: Wat had Rutte eigenlijk te verbergen tijdens het dividenddebat?27 april 2018

Dit power-to-include-or-exclude-debat is minder relevant in overzichtelijke tijden dan in woelige, veranderlijke omstandigheden. In de jaren negentig was de Berlijnse Muur net gevallen en waren de tijden in één opzicht vrij overzichtelijk: er was voor de zogenaamde MOE-landen (Midden- en Oost-Europa) eigenlijk geen alternatief dan op de deur van EU en de NAVO te kloppen, en hun onderhandelingspositie was dan ook niet heel sterk.

Het land van melk en honing

Anders gezegd, de power to include van Brussel was groot. De MOE-landen konden bijna gedicteerd worden aan welke toetredingsvoorwaarden ze moesten voldoen om te worden binnengelaten. Voorwaarde één: Of zij hun handtekening maar even wilden plaatsen...