De vermomde liberaal

Als medewerker van het Wetenschappelijk Instituut (WI) voor het CDA kon Balkenende zijn weerzin tegen het heersende maakbaarheidsdenken kwijt in analyses over de doorgeschoten verzorgingsstaat. Wie deze analyses leest, begrijpt dat hij er als premier bewust voor koos de overheidszorg terug te brengen tot ‘een basisvoorziening’. Maar zelfs zijn ‘geestelijke vader’, oud-WI-directeur Arie Oostlander, vindt dat hij te ver gaat. ‘Het gevaar is dat we een liberale woestenij overhouden waarin individuen zich maar moeten zien te redden.’

De eerste voorzitters van het CDA hadden een broertje dood aan elke schijn van verdeeldheid. Piet Bukman (1980-1986) legde de knoet over de partij en verwierf zich met die autoritaire stijl de bijnaam ‘Lenin van Voorschoten’. Zijn opvolger Wim van Velzen (1986-1994) had het gemunt op zelfstandige partijorganen als de jongerenorganisatie CDJA en het Wetenschappelijk Instituut (WI). Ook Jan Peter Balkenende, sinds 1984...