Na de Schipholbrand
Mustafa Abou heeft krankzinnige weken achter de rug. Eerst was er de angst van de brand op Schiphol; toen de euforie van de ontsnapping; daarna de arrestatie op het vliegveld van Stockholm, en nu, sinds een week: het cellenblok in Ter Apel.
Begin oktober zat Abou in het uitzetcentrum op Schiphol. Hij zou als ongewenste vreemdeling worden uitgezet naar zijn geboorteland Algerije, maar hij verzette zich zo hevig dat hij opnieuw werd opgesloten. Als reden voor de uitzetting voerde de IND aan dat hij niet over geldige papieren beschikte en bovendien enkele malen voor diefstal en poging tot diefstal was veroordeeld.
En toen kwam de brand. ‘Ik werd wakker door geschreeuw,’ vertelt Abou. ‘Ik zag rook uit de ventilatoren komen. Na twintig minuten werd ik uit de cel gelaten door een bewaker met een gasmasker op. Hij duwde ons naar buiten, een kleine binnenplaats op. Daar was ook rook. Ze deden het hek open naar een groter terrein buiten het gebouw. Om de een of andere reden stond de hoofdpoort open. Wij liepen naar buiten. Bij het hek stond politie, maar die deed niets. Zodra we door de poort waren, zijn we met drie man gaan rennen, een Tunesiër, een Afrikaan en ik. We waren alle drie in pyjama, de Tunesiër liep op zijn blote voeten. Er kwam niemand achter ons aan. We liepen door in de richting van Amsterdam. Om zeven uur ’s ochtends kwamen we aan in Amstelveen, bij het eindpunt van tram 51. Daar zijn we uit elkaar gegaan. Ik heb de tram genomen naar het huis van een vriend. Die heeft me te eten gegeven, en geld om het land uit te komen. Dezelfde dag heb ik de trein genomen naar Luik. Daar heb ik geld gekregen van een vriend om een vals paspoort te kopen en een vliegticket naar Zweden. Vanuit Zweden wilde ik doorreizen naar Finland. Maar op het vliegveld van Stockholm werd ik door de douane tegengehouden. Ik heb meteen asiel aangevraagd, want ik wilde absoluut niet terug naar Nederland. Ik heb daar twee weken in de cel gezeten, tot ze erachter kwamen dat ik in Nederland al als illegaal was opgepakt. Ze wilden me terugsturen met een gewone lijnvlucht. Maar toen ze me naar het vliegtuig brachten, heb ik me zo hard verzet dat ze me weer hebben opgesloten. Een dag later hebben ze me geboeid aan handen en voeten en een masker opgezet, en hebben ze me naar Nederland gebracht in een klein vliegtuigje met vijf man bewaking. Ik hoop dat ik nu niet naar Algerije word uitgezet.’
Valse namen
Eind november – bijna een maand na de brand en Abous ontsnapping – berichtte Nova na een tip van ambtenaren van justitie dat de naam ‘Mustafa A.’ voorkomt op de zogeheten ‘lijst van Remkes’ – een lijst van honderdvijftig terreurverdachten die door de AIVD extra in de gaten zouden worden gehouden. Zo was Mustafa Abou, zonder het te weten, terechtgekomen in de ‘CT Infobox’, waarin de inlichtingendiensten, de IND, het Openbaar Ministerie en de politie informatie over verdachte personen uitwisselen.
De AIVD verdenkt Abou van banden met de Groupe Salafiste pour la Prédication et le Combat (GSPC), de Algerijnse tak van Al Qaeda. Vanwege die verdenking werd Abou sinds zijn komst naar Nederland, nu zo’n twee jaar geleden, door de dienst gevolgd. Toen bewijzen van betrokkenheid bij terroristische activiteiten uitbleven, werd begin vorig jaar besloten hem op te pakken en uit te zetten.
Zelf zegt Abou dat hij er pas vorige week achter is gekomen dat hij door de AIVD in de gaten werd gehouden, toen een ambtenaar van de IND dat vertelde in de rechtszaal, tijdens een zitting over de rechtmatigheid van zijn detentie. ‘Het was volledig nieuw voor mij,’ zegt hij. ‘Ik heb nog nooit iets met terroristische groepen te maken gehad.’
Mustafa Abou is volgens zijn dossier geboren op 6 juni 1976 in een dorpje in het westen van Algerije. Naar eigen zeggen vertrok hij op zijn negentiende uit Algerije naar Europa. Via Marokko en Spanje belandde hij in Duitsland. Daar leefde hij zeven jaar als illegaal. Hij deed zwart werk, zegt hij, en raakte aan de drugs. In 2003 werd hij opgepakt door de Duitse politie op verdenking van betrokkenheid bij terroristische activiteiten. Volgens Abou was hij erbij gelapt door een andere Algerijn, die hem ervan beschuldigde dat hij betrokken zou zijn bij het vervalsen van papieren voor een terroristische organisatie. Uiteindelijk zag het OM in Duitsland van vervolging af wegens gebrek aan bewijs. Omdat hij geen geldige papieren had, werd hij uitgezet naar Algerije. Daar werd hij, beweert Abou, verschillende malen bedreigd, opgepakt, verhoord en geslagen door de politie. ‘Toen ze me voor de derde keer wilden oppakken, ben ik de grens over gevlucht om terug te gaan naar Europa,’ zegt hij. Via Marokko, Spanje en Frankrijk kwam Abou in Nederland terecht, waarvandaan hij door wilde reizen naar Noorwegen of Finland, buiten de Europese Unie, in de hoop dat hij daar niet meer achtervolgd zou worden door de verdenking van terrorisme. Zover is het niet gekomen.
In de loop van de tijd, zo blijkt uit zijn dossier, heeft Abou een imposante serie valse namen opgegeven. Ook zijn geboorteplaats wisselt per proces-verbaal. Hij is aan de drugs geweest. Hij is opgepakt voor diefstal. Bij zijn ontsnapping had hij binnen een week geld, een vals paspoort en een ticket voor Zweden. Hij heeft zonder twijfel heel wat op zijn kerfstok. Maar is hij een terrorist? In Duitsland is hij uiteindelijk niet vervolgd en ook de AIVD heeft tot op heden niets van de verdenkingen kunnen hard maken. Maar als hij wordt uitgezet naar Algerije, waar de overheid bekendstaat om haar meedogenloze optreden tegen alles wat maar naar staatsgevaarlijke activiteiten riekt, kan hij in grote problemen komen.
Vage verdenkingen
De Nederlandse overheid staat voor een onmogelijke keuze. Moet Mustafa Abou worden uitgezet omdat hij geen geldige papieren heeft, ondanks het feit dat hij de brand in het uitzetcentrum heeft meegemaakt? Moet hij worden uitgezet om te voorkomen dat hij terroristische activiteiten ontplooit, al is het tot op heden bij vage verdenkingen gebleven? Of moet hij juist niet worden uitgezet omdat hij vanwege diezelfde verdenkingen in Algerije opgepakt, mishandeld en misschien gefolterd zou kunnen worden? Wat hij ook op zijn geweten heeft, Mustafa Abou zit klem in het systeem. En het begint steeds meer op Kafka te lijken, want na zijn ontsnapping is er via de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding een internationaal arrestatiebevel uitgevaardigd, zodat hij nergens meer naar toe kan.
Inmiddels heeft Abou asiel aangevraagd in Nederland, op humanitaire gronden, zegt zijn advocaat Jaime Canales. ‘In de eerste plaats vanwege de onveilige situatie in Algerije, zijn land van herkomst, en in de tweede plaats vanwege het feit dat hij de brand op Schiphol heeft moeten meemaken. En we gaan de uitspraak afdwingen dat de verdenkingen van de AIVD op onjuiste informatie gebaseerd zijn.’
Met medewerking van Pieter van den Blink

Gerelateerd