Virtuele zijderoute
Naast de politieke en militaire taken van de NAVO staan communicatie van het beleid en de doelstellingen hoog in het vaandel van het bondgenootschap. &#8216;Public diplomacy&#8217; heet dat met een duur woord. Een van de onderdelen van deze NAVO-tak is het wetenschapsprogramma, dat als doel heeft de kennisinfrastructuur te intensiveren in landen die dat nodig hebben. Zo bouwt de NAVO communicatienetwerken op in landen als Oezbekistan, Kyrgyzstan, Kazachstan, Tadzjikistan, Turkmenistan, Georgië, Armenië en Azerbeidzjan in de Kaukasus en Centraal-Azië. Onder de vlag van het Virtual Silk Highway-project &#8211; vernoemd naar de zijderoute, een handelsroute die eeuwen terug Europa met het Oosten verbond &#8211; helpt de NAVO bij het opzetten van communicatienetwerken van verschillende onderzoeks- en onderwijsinstellingen in die regio. Door de communicatie tussen wetenschappers en wetenschappelijke instellingen in Oost en West te stimuleren, hoopt het bondgenootschap een vreedzame omgang tussen verschillende NAVO-landen te creëren.
Een van de drijvende krachten van het programma is een Nederlander, dr. Robert Janz, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Hij werd afgelopen maandag gedecoreerd als Ridder in de Orde van Oranje-Nassau voor zijn betrokkenheid bij het Virtual Silk Highway project en andere projecten die de uitwisseling van wetenschappelijke informatie tussen landen stimuleren.
&#8216;Een open dialoog en kennisdeling tussen wetenschappers is essentieel voor een democratie en de wederopbouw van een land begint bij goed onderwijs,&#8217; legt Janz uit. Veel universiteiten in die regio waren niet verbonden met het internet of betaalden veel geld voor een slechte en beperkte verbinding. In West-Europa zorgen veel universiteiten en kennisinstellingen zelf voor hun communicatienetwerken. Janz was in Nederland onder meer verantwoordelijk voor de netwerkinfrastructuur van de Rijksuniversiteit Groningen. Nu gebruikt hij die kennis voor het Silk-project: &#8216;Ik heb samen met een aantal afgevaardigden van Europese universiteiten en instituten een plan gemaakt voor de aanleg van een satellietnetwerk in Centraal-Azië en de Kaukasus-landen. Er is gekozen voor satellieten omdat een gedegen kabelinfrastructuur ontbrak. We hebben een Europees knooppunt gebouwd in Hamburg en grote schotels geplaatst in elf hoofdsteden. Tegelijkertijd hebben we nationale netwerkorganisaties opgebouwd om ICT verder te verspreiden onder universiteiten. We ondersteunen de regio nog steeds met cursussen en subsidies.&#8217;
Missiewerk
Sinds 2004 is ook Afghanistan aan het Silk-project toegevoegd. Janz bouwt daar van de grond af aan een ICT-infrastructuur op. &#8216;Dat doen we op dezelfde manier als in de andere landen, namelijk door er op te hameren dat de universiteiten samen moeten werken. Het woord &#8220;samenwerking&#8221; kennen ze daar niet zo goed. Het gaat langzaam en er komt het nodige missiewerk bij kijken. Dat doen we door tegen de betrokken universiteiten te zeggen dat ze geen hulp van ons krijgen als ze niet samenwerken. We willen niet met twaalf verschillende universiteiten om de tafel, maar met één organisatie die het lokaal organiseert. De bevolking moet het uiteindelijk zelf oppakken.&#8217; Vooralsnog staat er alleen in Kaboel een satelliet die de verschillende universiteiten en instituten in de hoofdstad van internet voorziet. &#8216;Technisch gezien kunnen ze in Kaboel uit de voeten. Nu de andere steden nog.&#8217;
Spanningen
Naast zijn rol bij het NAVO-project, is Janz ook betrokken bij ICT-projecten van Nuffic, een Nederlandse organisatie die internationale samenwerking in het hoger onderwijs stimuleert. &#8216;Daar richten we ons vooral op ontwikkelingslanden. Voor de universiteit van Asmara in Eritrea hebben we bijvoorbeeld een internetnetwerk opgebouwd, veel staf opgeleid en een administratieve organisatie neergezet voor gegevensverwerking.&#8217;
Dat ging een tijd goed, tot de president van Eritrea ruzie kreeg met de universiteitsdirecteur. De president sloot de universiteit. &#8216;Daar is veel geld naartoe gegaan en alles wat we daar gedaan hebben ligt stil. Vervelend, maar je kunt er weinig aan doen.&#8217;
Het bijzondere aan de projecten die Janz uitvoert, is dat er direct met universiteiten en instellingen zaken wordt gedaan. Overheden staan er buiten. Janz: &#8216;Dat leidt wel eens tot spanningen. Sommige overheden zijn censuurgericht en vinden het vervelend als studenten en docenten vrij over internet kunnen beschikken. Zo is de afgelopen jaren in Oezbekistan het politieke klimaat achteruit gegaan. Daar wil de overheid veel te veel macht over de communicatiemiddelen. We hebben wel meegemaakt dat bepaalde sites werden geblokkeerd, bijvoorbeeld van de oppositiepartijen.&#8217;
Maar zo makkelijk is het niet voor overheden om in te grijpen in de netwerken, legt Janz uit. &#8216;Het management van de satellietverbinding vindt in Hamburg plaats en er wordt geen gebruikgemaakt van het netwerk van de landen zelf. Hierdoor ontstaat een apart netwerk waar een overheid niet ongemerkt invloed op uit kan oefenen.&#8217;
Weersomstandigheden
De volgende uitdaging is om de landen van het Silk-project te voorzien van een glasvezelnetwerk. Satellietverbindingen hebben een beperkte capaciteit en de kwaliteit is afhankelijk van onder meer de weersomstandigheden. Glasvezelverbindingen hebben deze beperkingen niet en maken daardoor geavanceerde toepassingen als videocommunicatie mogelijk. In de Kaukasuslanden is met een Europese subsidie onlangs een glasvezelnetwerk aangelegd en volgend jaar zijn de Centraal-Aziatische landen aan de beurt.
Mooie projecten, maar Janz beschouwt zichzelf niet als ideoloog. &#8216;Vergeet niet dat dit inhoudelijk erg interessant werk is. Ik doe eigenlijk hetzelfde als wat ik in Groningen doe, alleen dan in andere landen. En ja, de ongelijkheid tussen landen en regio&#8217;s stoort me. De één doet daar wat aan door geld in een collectezakje te stoppen. Ik leg netwerken aan.&#8217;
En wat vindt Janz van boze tongen die beweren dat de NAVO op deze manier regio-invloed behoudt en via het communicatienetwerk de boel in de gaten wil houden? &#8216;De scheiding tussen de militaire en civiele taken bij de NAVO is echt een strikte scheiding. Bovendien zorgt de gekozen technologie ervoor dat de donororganisaties autonoom kunnen opereren.&#8217;

Gerelateerd