<div class="wpg-element paragraph">
09-02-2008 Door Sander Donkers
Jazzpianist Michiel Borstlap is vrij. Financieel en artistiek kan hij doen wat hij wil, regeringsleiders willen hem bij het diner. ‘Ik wil géven’
Het appartement van pianist Michiel Borstlap ademt de zoete geur van succes. Grote ramen, houten panelen tegen de muur en een glorieus uitzicht op de Amstel. Op de vleugel in de hoek staan ingelijste foto’s. De pianist met Herbie Hancock. Met Stevie Wonder, George Benson, Milt Jackson. Met Al en Tipper Gore. Verder is het een soort speeltuin voor volwassenen; twee keyboards, klaar om bespeeld te worden, een goede hifi-installatie, leren fauteuils, een aantrekkelijk drankenkabinet en een kist met prijzige sigaren. 
Wacht eens even. Jazz in Nederland, dat was toch afzien, klagen en kan-ik-misschien-een-tientje-lenen? Borstlap, driftig in de weer met zijn espressoapparaat, glimlacht alleen maar en haalt zijn schouders op. Schouders die, overigens, gehuld gaan in een exclusief ogend jasje en dito overhemd. Ja, het gaat hem goed, en ja, dat mag gezien worden. Koffie?
Vandaag verschijnt zijn nieuwe cd Eldorado. Het is nogal een vreemdganger in zijn oeuvre, zeker als je het vergelijkt met zijn laatste, Coffee &#038; Jazz. Was dat een traditionele trio-plaat, met voornamelijk standards, ditmaal voert elektronica nadrukkelijk de boventoon. Er staan funk-grooves op, en lounge-nummers, een bewerking van Diana Ross’ ‘My Old Piano’ en er is zelfs plaats voor een zelf gecomponeerde klassieke aria. ‘Die hoort er echt bij,’ zegt Borstlap. ‘Ongetwijfeld zijn er weer vastgeroeste jazzfanaten die zeggen: ha ha, ik hoor geen bediebedoebieeedehboebabediebaptrilelidibedoedaaah en dus is het geen jazz. Maar daar maken we geen muziek voor. Nee, nee. We gaan mee met de tijd. Het is 2008, en alles kan. Ik voel me senang bij de hedendaagse muziekwereld. Weliswaar is de industrie als een kaartenhuis in elkaar gestort, maar daardoor is het ook democratischer geworden. Je wordt niet meer een bepaalde kant op gestuurd door een platenmaatschappij. Iederéén doet aan shuffelen, alles is random.’
Als groot fan van Weather Report was hij nooit vies van elektronica, maar aangezien hij zelf niet beschikt over de productionele vaardigheden, was het wachten op een geschikte partner. Die vond hij in producer Reinder van Zalk. ‘Ik ontmoette hem in een studio. Leuke gast, meteen goeie vibes. En ongelooflijk goed. Als je tegen hem zegt: ik zoek de sound van een gesmolten kaars, dan heeft ie binnen een mum van tijd een geluid dat pre-cies zo klinkt.’ Ze besloten een cd te maken die pas klaar was als hij klaar was. ‘Gewoon lekker samen muziek maken, zonder enige haast. Vandaar die titel: het was een eldorado.’ 
De plaat is weliswaar ambitieuzer van opzet dan bijvoorbeeld de voorganger, maar uiteindelijk, zegt Borstlap, is het maken van cd’s voor hem van ondergeschikt belang. ‘Het is promotiemateriaal,’ zegt hij. ‘In de jazz maak je vooral cd’s om je progress te laten horen. Onze echte business, dat zijn de concerten.’ 
Regeringsleiders Michiel Borstlap (1966) studeerde in 1992 af aan het Hilversumse conservatorium, met een 9,5. Vrijwel meteen daarna begon hij prijzen te winnen. De belangrijkste daarvan was zonder twijfel de Thelonious Monk Composers Award, een Amerikaanse prijs, in 1996. Nog belangrijker, of liever gezegd: een droom, was het feit dat de betreffende compositie, ‘Memory of Enchantment’, op de plaat werd gezet door zijn helden Herbie Hancock en Wayne Shorter. 
En over dromen gesproken: drie jaar later tekende hij een contract bij het legendarische jazzlabel Verve. Inmiddels speelt hij over de hele wereld, vaak met beroemdheden als Gino Vanelli, Bill Bruford, George Duke en Pat Metheny. Soms met een band, soms met orkest, soms met een dj. En soms wordt hij gebeld om een dineetje van regeringsleiders en hoogwaardigheidsbekleders op te luisteren. De emir van Qatar, Al Gore&#8230; het maakt hem niet uit, zolang hij maar achter een piano mag kruipen.
Dat Borstlap heel, heel goed kan spelen, zal niemand betwisten. Maar niettemin is het een opmerkelijke loopbaan voor een Nederlandse jazzmuzikant. Hij had het zelf niet kunnen bedenken, zegt hij lachend. ‘Aan carrièreplanning heb ik nooit gedaan. Morgen is er weer een dag, en we zien wel wat er komt. Het enige wat ik altijd gepland heb, was mijn vooruitgang op de piano. Zo van: als ik vijfentwintig ben, wil ik dat kunnen, vijf jaar later wil ik daar zijn. Eerst denk je: als ik die plaat van Oscar Peterson kan naspelen, dan ben ik ergens. Zodra je dat kan, besef je: ja, maar het is niet mijn eigen muziek. En zo is het ook met performen. Zodra je eenmaal weet dat je in kleine kroegjes het huis kunt afbranden, ga je vanzelf denken: zou dat ook lukken in een grote zaal?’
Mooi pak Min of meer gelijktijdig met Borstlap maakten ook mensen als Benjamin Herman, Yuri Honing en Eric Vloeimans hun opwachting in de Nederlandse jazzscene. Ze werden alom gezien als een nieuwe generatie, die de zaken anders aanpakte. Ze waren wars van de moeilijke geïmproviseerde muziek die doorgaans met ‘piep-knor’ wordt aangeduid, en van het dwarse imago dat daarbij hoorde. Hun muziek was een stuk toegankelijker. Of, in de ogen van critici, ‘braver’. En ze trokken een mooi pak aan op het podium. 
Indertijd, zegt Borstlap, hield hij zich niet bezig met die verschillen. ‘Ik had het veel te druk met spelen om me bezig te houden met het positioneren van mezelf. Maar inderdaad, in de jazz en geïmproviseerde muziek werd in die tijd heel veel gemusiceerd vanuit een politieke gedachte. Mijn eigen vader (componist Dick Borstlap, SD) is daar een goed voorbeeld van. Wij hielden ons daar totaal niet mee bezig. We wilden breed zijn, alles kunnen. Iemand als Benjamin hield van Coltrane én van Maceo Parker. Zo ben ik ook, ik wilde open zijn. De gemiddelde Bimhuis-muzikant was juist erg gesloten, alleen maar bezig met zijn eigen gebiedje. Worstelend met zichzelf, niet wetend wat hij wil uitdragen. Maar wel&#8230;’ 
Hij slaat op de tafel, klapt de sigarendoos een paar keer hard dicht en roept ‘tudeliéét pop pop boehaaa’. ‘Dat werk. Ik heb het niet over Mengelberg of Han Bennink, maar over de subtop. Die moeten dat niet doen, vind ik. Gewoon: thuis studeren, en dan lekker goed spelen. Dat moet je doen.’ 
Dat je nadenkt over hoe je eruit ziet tijdens een optreden, over hoe je daar zit, is niet meer dan logisch, vindt Borstlap. ‘Dat is geen statement. Ik wil geven. Ik wil dat de mensen in de zaal denken: ah, leuk, we zijn welkom. De piep-knor-wereld is over het algemeen niet toegeeflijk. Als je roept: hoe ik eruit zie maakt niet uit, het gaat puur om de muziek, dan is het alsof je je vinger opsteekt naar het publiek. Entertainment is meer dan alleen muziek. Duke Ellington zag er altijd onberispelijk uit, speelde onberispelijk, had een onberispelijke band. Het gaat om het totaalbeeld. Als dat klopt, ben je vrij en kun je doen wat je wilt.’
Rumflessen Vrij zijn betekent voor Borstlap ook: zelf zoeken naar manieren om geld te verdienen. Bij het Nederlandse systeem van subsidiëring had hij altijd al zijn bedenkingen. ‘Toen ik twintig was, speelde ik voor het eerst in het SJU-huis in Utrecht. We kregen twaalfhonderd gulden met zijn vieren, en er kwamen twintig man kijken. Ik dacht: leuk, maar dat klopt niet. Subsidie is prima, maar het is voor de opbouw. Eens houdt het op. Je moet zorgen dat die twaalfhonderd gulden bij de kassa binnenkomt. En dat betekent dat je niet alleen goed moet kunnen spelen, maar ook nog aan marketing moet doen.’ 
Of aan sponsoring. Al zeven jaar heeft hij deals met bijvoorbeeld Hans Ubbink, Cadillac en United Airlines. ‘Vond de goegemeente natuurlijk vreselijk,’ zegt hij. ‘Amerikaanse toestanden, kon niet. Maar die mensen willen zich alleen maar afficheren met mijn muziek. Dat vinden ze leuk. Ze bepalen niks, maar betalen wel een deel van de opnamen, of geven me gratis vliegtickets, in ruil voor hun logootje op de cd. Nou prima. Geld is niet vies, vind ik. Het geeft me vrijheid.’
Er is wel een grens. Biermerken en zo, daar begint hij niet aan. Maar als hij, zoals laatst in de taxfree-winkel in Barbados, stomtoevallig tegen een toren rumflessen van het merk Eldorado opbotst, tja, dan belt zijn vriendin bij terugkomst wel even met de Nederlandse importeur. ‘Man blijkt geïnteresseerd in de concerten. We hoeven alleen iets als “Eldorado presents” erbij te zetten, verder niets. Is leuk toch? Wij hebben geen subsidies, dus doen we het op deze manier.’ Dan, na een strategisch geplaatste stilte: ‘Het is trouwens echt top-rum.’
Is hij een wonder- of een zondagskind, of een beetje van allebei? Dat hij naast zijn muzikale talent ook het talent heeft om zichzelf te verkopen, is mazzel, geeft Borstlap toe. Maar het is ook een kwestie van karakter. ‘In mijn conservatoriumtijd zat ik vaak urenlang in mijn eentje in een kamertje te studeren. Heel eenzaam vond ik dat. Ik besefte: dit ga ik niet mijn hele leven trekken. Ik moet nú heel goed oefenen, want straks wil ik gezelligheid. Ik wil via de muziek in contact komen met mensen. Het is gek: muziek is voor mij het enige op de wereld, en tegelijkertijd is het ook maar een tool.’
</div>

Michiel Borstlap: ‘Geld is niet vies’