Al wat rest voor Mugabe is een waardig pensioen

De Zimbabweaanse regeringspartij Zanu-PF, die sinds de vrijheidsstrijd werd geleid door Robert Mugabe, heeft eieren voor zijn geld gekozen. Acht van tien regionale afdelingen stemden vrijdag voor aftreden van Mugabe. Vandaag vindt een protestmars plaats, waarmee de bevolking een spoedig vertrek eist.

De legertop, die Mugabe in de nacht van dinsdag op woensdag onder huisarrest plaatste, steunt de ‘solidariteitsmars’ (als ze die niet zelf heeft georganiseerd). Deze legertop zou Mugabe tot zondag de tijd hebben gegeven de eer aan zichzelf te houden. Weigert hij dat, dan begint de partij een afzettingsprocedure.

Het einde van Mugabe zal niet de vernederende aftocht worden die andere Afrikaanse dictators ten deel viel – met als laatste voorbeeld de Gambiaanse leider Yahya Jammeh, die in januari hals-over-kop in ballingschap ging in Equatoriaal Guinea. De machtige zuiderbuur Zuid-Afrika (van wie de vertegenwoordigers met Mugabe en de legertop in onderhandeling zijn over diens aftreden) heeft daar op aangedrongen.

Vrijdag mocht Mugabe zelfs de afstudeerceremonie van honderden studenten bijwonen aan de Open Universiteit in Harare. Gekleed in een toga die hoogleraren dragen, zong hij het volkslied mee en opende hij de bijeenkomst, waarbij de aanwezigen in de zaal luid voor hem applaudisseerden.

Respect voor nalatenschap

Zelfs Morgan Tsvangirai, de leider van de Beweging voor Democratische verandering (MDC), die verscheidene keren in elkaar geslagen is in opdracht van het regime-Mugabe, wil dat zijn aftreden gepaard gaat ‘met respect voor zijn nalatenschap’. Hiermee doelt hij op de rol die Mugabe speelde in de onafhankelijkheidsstrijd. Dat zei hij vrijdag op een persconferentie in Harare, nadat hij ruim twee dagen niets van zich had laten horen. Tsvangirai drong aan op een spoedig aftreden, waarna een interim-regering even spoedig ‘eerlijke en vrije’ verkiezingen moet organiseren.

Bijna niemand twijfelt eraan dat voormalig vicepresident Emmerson Mnangagwa daarvan de leider wordt. Mugabe had hem op 6 november ontslagen, omdat hij ‘niet loyaal’ was en zijn president zou hebben willen afzetten, waarop Mnangagwa naar Zuid-Afrika vluchtte. Vrijdag zou hij weer in Zimbabwe zijn aangekomen, maar hij heeft zich nog niet in het openbaar vertoond.

Tsvangirai was hoogstwaarschijnlijk in 2008 tot president gekozen, als de verkiezingen destijds eerlijk waren verlopen. Hij besloot zich terug te trekken, nog voor de tweede ronde, na een extreem gewelddadig verlopen campagne, waarbij rond de tweehonderd MDC-aanhangers waren omgekomen.

Het door Zanu-PF-knokploegen uitgevoerde geweld werd deels gefaciliteerd door het leger. Emmerson Mnangagwa, toen minister van Huisvesting, leidde die campagne namens Zanu-PF, en werd later door Mugabe beloond met het ministerschap voor Defensie. Mnangagwa is alles behalve een groot democraat, en was de grote motor  achter het gewelddadige legeroptreden in Matabeleland in de jaren tachtig, waarbij 20.000 doden vielen.

De MDC kan er dan ook nog niet op vertrouwen dat verkiezingen zonder Mugabe wel eerlijk zullen verlopen. Maar Mnangagwa wordt gezien als pragmaticus, die de economie open kan gooien en het vertrouwen van buitenlandse investeerders in het grondstoffenrijke en vruchtbare land kan herstellen. Geloofwaardige verkiezingen horen daarbij.