KUN JE een loflied op de middelmaat zingen? Een lied over de veiligheid van het ontwijken van scherpe kanten, over het lome bed van gebrek aan ambitie? Je zou kunnen zeggen dat het bestaan van het gemiddelde een hard en constant gegeven is, maar er een ode voor afsteken, nee. Het is ook allerminst iets van deze tijd. Toch staat in Moet kunnen, het nieuwe boek van Herman Pleij, een hoofdstuk waarin de ‘Lof van de middelmaat’ wordt gezongen. Pleij is in Moet kunnen ‘op zoek naar een Nederlandse identiteit’ en de middelmaat zou daar een lofwaardig onderdeel van zijn.

Maar om er de loftrompet voor te steken tuigt hij zijn middelmaat op met eigenschappen die helemaal niet des middelmaats zijn. De ‘eeuwenlange populariteit van de middelmatigheid’ zou volgens Pleij te verklaren zijn uit de positieve resultaten voor de samenleving. Door de middelmaat wordt het gelijkheidsstreven bevorderd en maatschappelijke onrust gedempt. ‘Bovendien krijgt de ideeënrijkdom een sterke...