Waarom we sleutelwerken niet te zien krijgen

Het is er ijl en atmosferisch, alsof alles wat je aanraakt oplost in het niets. De derde grote zaal van de tentoonstelling Kazimir Malevich en de Russische avant-garde – te zien in het Stedelijk Museum in Am­ster­dam en daarna doorreizend naar Bonn en Lon­den – staat in het teken van verdwijning. Vier roomwitte olieverfdoeken beslaan een lange muur. Als je goed kijkt, zie je een witte diagonale balk, een witte rechthoek die oplost in wit, een gekanteld wit vierkant op wit, en een wit kruis tegen een witte achtergrond.

Deze vier ‘wit-op-witte’ schilderijen zijn tussen 1917 en 1921 geschilderd door de Russische avant-gardist Kazimir Malevitsj en vormen het slotstuk van het suprematisme, een schilderstroming die de kunstenaar in 1915 uitdacht. Vorm had hij in 1915 al uit zijn werk verbannen. Kleur volgde daarna. ‘Zwem!’ schreef de kunstenaar, ‘zwem in de witte vrije diepte. Oneindigheid ligt voor u.’

In deze derde grote...