Royal wedding / William &#038; Kate
Aanstaande vrijdag 29 april heeft Hét Huwelijk plaats, tussen de Britse prins William en zijn verloofde Kate Middleton. Ruim twee miljard mensen, zo wordt geschat, zullen de ceremonie op televisie volgen.
De ingrediënten zijn die van een sprookje, of liever nog: die van een sage &#8211; een volksverhaal over helden. De bruid wordt in de pers en op televisie omschreven als een meisje van eenvoudige komaf, dat zich als een Assepoester heeft moeten opwerken tot ze een geschikte huwelijkskandidaat bleek. De bruidegom, prins William, als een tragische held die op zijn huwelijksdag zijn moeder zal moeten missen. Maar ook als iemand die het koningshuis na de moeilijke tijden rond de dood van zijn moeder weer in rustiger vaarwater kan brengen &#8211; de tweede naam van deze kroonprins is Arthur. Shakespeare, we kunnen wel zonder u.
In Engeland betekent het huwelijk voor media, handel en straks voor de horeca een aanzienlijke omzetverhoging.
Eens een stewardess
De toon in de kranten is vaak net zo hysterisch als in de tijd van Diana. Ook in de Nederlandse kranten wordt geschreven dat Diana&#8217;s huwelijk destijds in mootjes werd gehakt, dat de media nog immer bloeddorstig zijn en dat nu Kate Middleton wordt opgejaagd.
Allicht hoort het erbij. Het is niet vreemd om te berichten over de keuze van de trouwjurk en te vertellen dat William aan zijn verloofde de verlovingsring van zijn moeder schonk. Wel valt het veelvuldig herhalen van een aantal gegevens op.
Enerzijds wordt beklemtoond dat Kate Middleton zo&#8217;n gewoon iemand is: haar moeder, eens een stewardess, zou van mijnwerkers afstammen en in het bijzijn van de Koningin kauwgom hebben gekauwd. Ook zou ze toen de ordinaire woorden toilet en pardon hebben gebezigd (het hoort lavatory en I beg your pardon te zijn) alsmede de volkse uitdrukking pleased to meet you hebben gebruikt (moet zijn Hello ma&#8217;am). En vaak wordt vermeld dat het gezin Middleton zijn geld verdient met een succesvolle internetwinkel in feestartikelen, waarin de twee dochters en ene zoon meewerkten.
nrc.next beschreef haar afgelopen november in een kop als &#8216;Een gewoon burgermeisje&#8217; &#8211; &#8216;gewoon&#8217; en &#8216;burger&#8217; is dubbelop maar stond er waarschijnlijk om ironie en daarmee distantie aan te brengen.
De andere nadruk ligt op het lijden van meisjes die prinses willen worden. Vaak staat er weer dat Diana paleizen verstikkend vond en zij een fataal slachtoffer van de media was. En dat Kate nu voor altijd achtervolgd zal worden door paparazzi. Bovendien hééft ze al flink geleden: ze werd Waity Katie genoemd omdat ze zo lang moest wachten voordat William haar vroeg.
De twee tendensen komen samen in een typering uit NRC Handelsblad, waarin Kate wordt omschreven als &#8216;het gewone meisje dat zich nu moet voegen naar het protocol van de stijve en weinig emotionele Britse koninklijke familie.&#8217;
Dat zijn de twee smaakmakers: Kate Middleton zou van doodgewone afkomst zijn. En meisjes van doodgewone afkomst kúnnen wel prinses worden, maar ze moeten er flink voor lijden.
Duurste kostscholen
Zou ze nou echt zo lijden, Kate Middleton? We zien een hoop blije foto&#8217;s. En eigenlijk weten we níks van haar. We weten niet hoe ze denkt, wat ze het grootste deel van haar tijd doet en hoe ze met haar vriendinnen praat. Die spaarzame brokjes informatie die ons toegeworpen worden, geven misschien de illusie dat we haar kennen, maar dat doen we niet. Misschien vindt ze het straks wel hartstikke leuk om in een paleis te wonen en ervaart ze dat helemaal niet als een &#8216;gouden kooi&#8217;, zoals Diana deed.
Het is in ieder geval onzin dat Kate zo gewoon is. Het kind ging naar een van de duurste kostscholen van Engeland en haar ouders betalen, tegen de gebruiken in, een bedrag van zes cijfers mee aan de bruiloft. Kate komt niet van de verkeerde kant van het spoor en ja, als je generaties teruggaat, kom je wel een mijnwerker tegen in haar familie. Net zo goed als je een lijn tegenkomt die Kate en William tot heel verre neef en nicht maken.
Een van Kates overgrootmoeders was een geziene dame in de beau monde, die samen met haar zuster een erfenis van, omgerekend naar nu, ruim elf miljoen euro te verdelen had over twee kinderen. Dat zal vast niet allemaal verdwenen zijn. Edoch, de &#8216;Middleclass Middletons&#8217; worden veelvuldig aangeduid als nouveau riche. Het volk identificeert zich gemakkelijker met een van hen dan met iemand uit de elite. Zo is het sprookje dat het best verkoopt, zo luidt het sprookje dat de kranten vertellen. En, niet te vergeten, naast Kate staat straks een bruidegom zónder moeder, waarmee ook William een tragische held, en het sprookje compleet is.
In de aanloop naar het huwelijk van prins William en Kate Middleton wordt andermaal de belangrijkste functie van de monarchieën blootgelegd: ze zijn een vehikel om de ledigheid van het bestaan te dempen, en om geld aan te verdienen &#8211; jazeker, ook schrijver dezes zal straks de hoofdredacteur aanraden een foto van Kate en William op de cover te zetten.
En de voorbeeldfunctie dan? De waarborg en het symbool voor de continuïteit van de natie? De identiteitsverlener voor het individu? Het troostbaken voor slachtoffers, eenzamen en zwakkeren? Traditioneel worden die functies toegedicht aan de monarchie, en ze spelen vast ook een rol. Maar vóór alles is er: spektakel! En wel het spektakel dat de moderne maatschappij nodig heeft om zichzelf in stand te houden. Verveling is de vijand van de democratie.
John Gray schreef: &#8216;De constitutionele monarchie zoals wij die vandaag de dag hebben &#8211; een mengelmoes van antieke overleveringen en postmoderne soapopera &#8211; mag dan absurd zijn, maar het stelt een diverse samenleving in staat om samen te leven zonder te veel frictie.&#8217;
Prefereert u andere vormen om de leegte te vullen? Dat kan ook, maar dan loopt u wel het risico op presidenten als Berlusconi, Sarkozy of Poetin, dan wel op nationalisme als in Amerika.
Het spektakel Diana betrof zo&#8217;n vijftien jaar geleden het lijden van een mooie vrouw die in gevecht was met een arrogant koningshuis. Dat is een populaire figuur die ook op leden van het koningshuis zelf kan worden toegepast. Zelfs op de koning. Enkele maanden geleden genoten we nog van The King&#8217;s Speech: de hakkelende en stamelende koning George VI paste niet binnen het koninklijke protocol.
Ja, de strijd van het individu tegen de duistere machten die het protocol in stand houden is een populaire. In Nederland zette prins Claus een bescheiden wapenfeit op zijn naam toen hij theatraal zijn stropdas afwierp. En Máxima veroverde het volk toen ze het masker van koninklijke waardigheid charmant doorbrak door haar aanstaande echtgenoot live voor het oog van de natie toe te voegen dat hij &#8216;een beetje dom&#8217; was.
Ontsnapt naar Amerika
Aardig getimed dus, om nu met een roman over prinses Diana te komen. In Untold Story laat Monica Ali, bekend van Brick Lane, Diana in het geheim een nieuw leven beginnen, terwijl de wereld denkt dat ze gestorven is. Ze beleeft alles wat de echte Diana ook beleefde, alleen het ongeluk in de Parijse tunnel overleeft ze. Enkele weken later verdwijnt ze in het niets. De wereld moet denken dat ze verdronken is, maar geholpen door een vertrouweling klimt ze aan wal en ontsnapt naar Amerika. Daar leeft ze te midden van gewone mensen als een gewoon mens verder. Tót een paparazzo haar toevallig tegenkomt en het rotleven met achtervolgingen weer verder lijkt te gaan.
Het leest lekker weg, maar het is jammer dat de schrijfster een groot deel van haar boek moet besteden aan het geloofwaardig maken ervan: hoezo kan een moeder het over haar hart verkrijgen om haar kinderen te doen geloven dat ze dood is en achter haar kist aan door Londen te laten sjokken? De premisse van het boek lijkt op die van de doorsnee thriller, geschreven door een Nederlandse thrillerschrijfster: vrouw leeft gelukkig te midden van vriendinnen, maar een geheim uit het verleden haalt haar in. Monica Ali doet vrolijk, en soms vermakelijk, mee aan de mythologisering rond het koningshuis. Eigenlijk schreef ze een variant op het sprookje van de monarchie. En het valt erg op dat serieuze literatuurschrijvers en kwaliteitskranten nu zo meedoen aan dat sprookje.
Behoorlijk maf
Neal Gabler schreef in 1998 het boek Life, the Movie. Daarin schetste hij het ontstaan van de entertainmentindustrie: wij willen de wereld vooral ervaren, met als gevolg dat de realiteit naar de achtergrond verdwijnt. Want ervaren doen we met behulp van de wetten van het entertainment: politiek beleven we doordat media korte, dramatische verhalen rond publieke figuren creëren. &#8216;Een beroemdheid zijn,&#8217; schreef Gabler, &#8216;wordt algemeen beschouwd als de meest verheven staat van het menselijk bestaan.&#8217;
Gabler beschreef ook de antipathie die intellectuelen voelden ten opzichte van entertainment: &#8216;Uiteindelijk begrepen zij dat entertainment minder draaide om moraal of zelfs schoonheid dan om macht &#8211; de macht om een oud cultureel systeem te vervangen door een nieuw, de macht om het sublieme te vervangen door fun.&#8217; Maar Gabler zou nu kunnen constateren dat die intellectuele elite waar hij het over heeft, helemaal om is. Ook zij presenteert life inmiddels als movie.
Diana wordt door Monica Ali weliswaar niet als een heilige gepresenteerd &#8211; er wordt wel duidelijk gemaakt dat ze naast een &#8216;Princess of Hearts&#8217; ook een &#8216;Patron Saint of Shopping&#8217; was &#8211; maar ze is wel andermaal het slachtoffer dat sympathie moet opwekken. In de collectieve herinnering is deze mislukte moeder Teresa weer de maagd die door het verdorven Engelse koningshuis naar het altaarblok werd geleid. Vergeten is hoe ze in de jaren voor haar dood de media bespeelde. Dat ze zielig deed omdat ze haar zoons niet genoeg mocht zien, maar het kennelijk niet in haar opkwam om dan te eisen dat ze van die ouderwetse kostscholen afgingen en bij haar kwamen wonen. Of dat het gênant was voor puberzoon William om zijn moeder in het openbaar confidenties te horen doen. Ze verloor de sympathie behoorlijk. The Guardian suggereerde haar pesterig om nóg hippere goede doelen te zoeken en schreef: &#8216;Someone who wears pounds 10.000 dresses, yet who has experienced real poverty, may no longer be quite so committed to the material world.&#8217;
Dat prins Charles ondertussen de monarchie poogde te redden door het nieuwe model van de &#8216;Welfare Monarchy&#8217; te grondvesten, wordt niet verteld. Op zijn naam staan meer dan 350 liefdadigheidsinstellingen, waarin honderden miljoenen ponden omgaan. Overigens is Charles natuurlijk ook behoorlijk maf: hij is zo conservatief dat hij het liefst terug zou gaan naar de tijden voor de industrialisatie, voor de Verlichting zelfs. Maar William lijkt wel wat te zien in het koninklijk activisme. Hij sliep tussen de zwervers voor een organisatie voor daklozen. Hij hielp in kinderkampen in de derde wereld en werkt nu als helikopterpiloot bij de reddingsbrigade.
Maar ja, dan zeggen ze weer dat hij dat van zijn moeder heeft.
Een traan over haar wang
Kate blijft vrij stil. En daarmee kan ze ver komen. Ware vrouwelijke iconen schijnen te moeten lijden of anders mysterieus hun kop te moeten houden. Het liefst allebei. Jacky Kennedy werd pas echt een icoon toen ze in haar zwarte mantelpakje en zwarte voile naast haar zoontje bij de doodskist van haar man stond. Marilyn Monroe moest er slaappillen voor gebruiken en ongelukkige liefdes beleven. Greta Garbo en Marlene Dietrich hielden hun mond. Maar iemand als Madonna? Die is al bijna vergeten: ze is veel te uitgesproken, en ze lijdt niet.
Vrouwelijke iconen mogen even gelukkig zijn, maar ze moeten liefst snel weer in de een of andere crisis belanden. Ze zijn rijker, mooier, bekender en machtiger dan het volk, en dat mag, zolang ze maar ongelukkig zijn en we ze niet hoeven te benijden of vrezen. In het boek van Monica Ali zegt een van naar nieuwe vriendinnen tegen Diana, zonder te weten wie ze werkelijk is, over de roddelbladen: &#8216;Die blaadjes kunnen heel gemeen zijn. Ik weet het. En misschien is het gemeen van me. Ik kijk naar die rijke en beroemde mensen en zie dat ze ook problemen hebben. Misschien zou ik me daardoor niet beter moeten voelen over mijn eigen leven, maar soms gebeurt het wel.&#8217;
We zien onze onzekerheid weerspiegeld in de strijd die anderen moeten aangaan, het is onze eigen gesublimeerde strijd en we worden getroost wanneer we zien dat mensen die schijnbaar beter af zijn toch niet zomaar aan het langste eind trekken.
Een foto van Diana leverde volgens fotografen exponentieel meer op zodra er een traan over haar wang biggelde. Hoe lekker was het om Máxima&#8217;s traan te zien biggelen bij het aanhoren van &#8216;Adiós Nonino&#8217; op haar huwelijk?
Lijden, met de belangrijkste rol voor het lichaam &#8211; het lijkt wel godsdienst. Marilyn en Diana werden opgegeten door de massa die hen in kleine hapjes foto tot zich nam.
Klein zigeunermeisje
Diana was toen, nu is Kate het object. Op de lijst met huwelijkscadeaus staat ook het verzoek om giften aan Beatbully, een stichting tegen pesten. Dat gaf aanleiding tot veel speculatie over hoe zwaar Kate heeft moeten lijden op de kostschool, waar ze niet mooi en vooral niet incrowd genoeg zou zijn geweest. Een van haar oud-schoolgenoten vertelde dat ze Kate in haar eentje huilend op de traptreden van de school had aangetroffen. In zulke berichten zingt een oud kinderwijsje rond: &#8216;Ik zag een klein zigeunermeisje huilend op een steen/ Huilend huilend, helemaal alleen.&#8217; En volgende week vrijdag, als miljoenen, misschien wel meer dan twee miljard mensen televisie kijken, zingen we verder: &#8216;Kom mijn klein zigeunermeisje, droog je traantjes af/ En kies er iemand uit de kring die met je dansen mag!&#8217;
Monica Ali, ‘Untold Story’, Doubleday , 345 p.

Gerelateerd