<div class="lead">
Vandaag was het eindelijk zo ver: Eurocommissaris Cecilia Malmström presenteerde haar <a href="http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-5651_en.htm">voorstel</a> voor aanpassing van het felbekritiseerde TTIP-verdrag. Rechters mogen daarin tussenbeide komen bij ruzies tussen staten en bedrijven. De critici waren niet echt tevreden.
</div>
Over het Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP), een nieuw te sluiten vrijhandelsverdrag met de Verenigde Staten, wordt al jaren onderhandeld. De laatste tijd kwam er steeds meer kritiek, vooral uit Duitsland maar ook uit Nederland &#8211; aangezwengeld door VPRO&#8217;s Arjen <a href="https://www.youtube.com/watch?v=hLP0CzpP1XQ">Lubach</a>. Vooral op het mechanisme waarmee conflicten tussen bedrijfsleven en overheden moest worden opgelost (het &#8216;Investor to state dispute settlement&#8217; (ISDS)) kwam felle kritiek.
Volgens de oorspronkelijke plannen zouden die disputen tussen staten en ondernemingen achter gesloten deuren moeten worden behandeld door advocaten, zonder dat er een rechter aan te pas kwam. Via de achterdeur wordt de democratie om zeep geholpen, riepen critici. Zelfs de PvdA in het Europarlement keerde zich tegen de voorstellen, ondanks het feit dat PvdA-minister Ploumen vóór was en ook commissaris Frans Timmermans nauw bij de onderhandelingen is betrokken. ‘Ik wil later niet het verwijt krijgen dat we TTIP zijn ingerommeld,’ zei Europarlementariër Agnes Jongerius in NRC Handelsblad. Ze verzette zich met name tegen het ISDS: &#8216;Wie controleert dat? Ik zit niet in de politiek om democratische bevoegdheden te verspelen.&#8217;
Vandaag presenteerde eurocommissaris Cecilia Malmström haar <a href="http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-5651_en.htm">voorstel</a> voor aanpassing van dit omstreden plan. En daarin komt Malmström tegemoet aan critici als Jongerius. De Europese Commissie wil dat er een openbaar ‘Investeringshof’ komt met rechters in plaats van advocaten. Die rechters moeten publiekelijk worden benoemd, en er wordt een beroepsmogelijkheid ingebouwd.
Het plan heeft nog een lange weg te gaan. Het moet eerst worden voorgelegd aan het Europarlement en de Europese hoofdsteden. Als het in Europa wordt goedgekeurd, zal het tijdens de TTIP-onderhandelingen worden besproken met de Amerikanen.
Minister Ploumen van Buitenlandse Handel is blij met de voorstellen. ‘Ik heb vanaf het begin gehamerd op meer transparantie,’ laat ze in een persverklaring weten. Ook Europarlementariër en TTIP-woordvoerder Marietje Schaake van D66 is <a href="http://www.marietjeschaake.eu/nl/2015/09/d66-commissie-moet-druk-op-amerikaanse-onderhandelaars-opvoeren/">blij</a> met het voorstel: &#8216;Investeringsbescherming in handelsverdragen is belangrijk, maar de huidige vorm van investeringsbescherming is failliet. Het is goed dat de Commissie nu de stap zet naar een nieuw transparant systeem in de onderhandelingen over stevigere economische samenwerking met de VS.&#8217;
Maar de critici blijven kritisch. Agnes Jongerius liet in een eerste reactie via <a href="https://twitter.com/a_jongerius">twitter</a> weten dat ze argwanend blijft over de mogelijkheid voor Canadese bedrijven om zaken aan te spannen tegen Europese staten, dat mogelijk wordt op basis van het vorig jaar gesloten verdrag. De tekst van dat verdrag zal niet worden aangepast, liet Malmström weten. Ook Europarlementariër Bas Eickhout van Groenlinks heeft hierop kritiek, hij noemde het <a href="https://groenlinks.nl/nieuws/malmstr%C3%B6m-trekt-verkeerde-conclusies-uit-kritiek-op-investeringsarbitrage-isds">&#8216;zwabberbeleid&#8217;.</a>
Eickhout heeft ook nog een ander kritiekpunt: waarom zouden de Europese Unie en de Verenigde Staten in een een-tweetje een nieuw mechanisme voor de geschillenbeslechting tussen staten en bedrijven willen opzetten? Zo worden volgens hem ontwikkelingslanden en de rest van de wereld buitenspel gezet.
Bij Eickhouts Groenen in het Europees parlement gebruiken ze forsere taal. Malmströms voorstellen worden in een <a href="http://www.greens-efa.eu/eu-trade-policy-14494.html">persverklaring</a> afgedaan als een ‘marketingstunt’ en een ‘desperate poging’ van de commissaris om het Hof er doorheen te drukken.
<div class="info-box">
De komende tijd zal het TTIP-debat volop in de aandacht staan. Op 10 oktober zal er in heel Europa worden <a href="https://www.tni.org/en/node/22276">gedemonstreerd</a> tegen het verdrag en zullen 2,5 miljoen handtekeningen aangeboden worden in Brussel. Op 4 oktober wijdt VPRO’s Tegenlicht een aflevering aan de kwestie onder de titel &#8216;Het recht van de sterkste&#8217;.
</div>