Profiel

Een oud-medewerker van de AIVD schetst het imago van zijn voormalige baas in vijf woorden: ‘De man en zijn brommer.’ Want Gerard Bouman, straks korpschef van de nieuwe Nationale Politie, vertelde graag over de tijd dat hij nog gewoon motoragent was. ‘Te pas en te onpas ging het over vroeger en over die motor,’ verzucht de ex-AIVD’er. ‘Hij werkte net bij ons en hoorde van een motoruitje. Daar moest en zou Bouman bij zijn.’

Zo kon het dat de baas van de geheime dienst aanwezig was bij ‘das Treffen’, een jaarlijks uitstapje van AIVD-motorrijders en hun collega’s van de Duitse zusterorganisatie. ‘Een weekendje toeren, collega’s onder elkaar. Toch een beetje vreemd dat je daar als hoofd van de dienst bij wilt zijn,’ zegt de oud-medewerker. ‘Hij reed het hardst, dronk het meeste bier en kneep vrouwen in de billen. Die Duitsers wisten niet wat ze zagen. Toen ze terugreden, ging Bouman met een rotvaart over de drempels in een woonerf. Daarbij kwamen z’n wielen los van de grond. Daar was hij trots op.’

Gerard Bouman als ‘dé motoragent van Nederland’: hij komt er graag op terug in de spaarzame interviews tijdens zijn latere carrière bij de politie, het Openbaar Ministerie en de Algeme-ne Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Op zijn zeventiende begon Bouman bij de gemeentepolitie Rotterdam. Daar werkte hij aan het later door hem gekoesterde imago van de stoere agent met lang haar en bakkebaarden, die er scheurend over ‘s lands wegen voor zorgde dat de wet werd nageleefd. Die jongensromantiek combineert de gezagsdrager graag met z’n arbeiderskomaf en het motto ‘niet lullen maar poetsen’. Oud-dienders lachen besmuikt om Boumans gekoketteer met zijn Rotterdamse jaren. ‘Het lijkt soms wel of hij de enige motoragent in Nederland was,’ zegt een ex-collega uit die tijd. ‘Toegegeven, hij was zeker een goede agent. Intelligent. En hij hoorde bij de groep agenten met ambitie. Ze wilden carrière maken. En dat is Bouman gelukt.’

De toekomstige baas van de Nationale Politie – voorlopig nog aan het werk als ‘kwartiermaker’ – staat bekend als direct en no-nonsense. Tegenstanders noemen hem bot. Die houding sluit naadloos aan bij de mentaliteit op het ministerie van Veiligheid en Justitie, waar minister Ivo Opstelten en staatssecretaris Fred Teeven law-and-order preken.

Oud-spionnenbaas Bouman kreeg half mei van Opstelten de opdracht om ‘de grootste omwenteling ooit bij de politie’ te leiden. Van de huidige vijfentwintig korpsen moeten straks tien politieregio’s overblijven, onder leiding van één commandant. Van de honderd topfuncties mogen er nog maar vijfendertig overblijven. In 2012 moet de Nationale Politie een feit zijn.

De beoogde supercommissaris heeft via vakblad Blauw aangekondigd een hardliner te zijn indien nodig: vermoedelijk zullen er in de reorganisatie flink wat banen sneuvelen. Tegelij-kertijd is Bouman blij dat hij terug is op het oude nest. ‘De geheimzinnigheid van de AIVD is niet verslavend. De politie is verslavend. Voor mijn gevoel ben ik er nooit weggeweest.’

Toch vertoont de carrière van Bouman opvallend veel zijstappen voor iemand die zegt zo verknocht te zijn aan het politievak. Dat begon met een overstap naar het Openbaar Ministerie. Na een avondstudie rechten – die hij in drie jaar afrondde – stapte hij het OM binnen als ‘zij-instromer’. Dat zijn buitenstaanders – oud-politieagenten of mensen uit het bedrijfsleven – die als officier van justitie werden binnengehaald om de boel op te frissen.

Bouman volgde de colleges aan de Erasmus Universiteit naar eigen zeggen nauwelijks. ‘Het was de tijd van criminoloog Hulsman. Na een paar bijeenkomsten zag ik dat het veel sneller ging als ik gewoon die boeken leerde,’ zegt hij in het advocatenblad Mr. Bij Bouman, die in drie jaar afstudeerde, sloeg de koers van hoogleraar Hulsman vermoedelijk niet aan. De criminoloog zag misdadigers als slachtoffers die je niet in een cel moest opsluiten, en wilde het strafrecht afschaffen. Wat moest de ambitieuze Bouman, die als crimefighter hogerop wilde komen bij justitie, met zulke ‘softe’ opvattingen?

Rotterdamse metromoorden

Als officier in Dordrecht, Breda en Rotterdam vervolgde Bouman dieven, verkrachters en drugscriminelen. Door een gruwelijk misdrijf kwam hij in contact met zijn huidige vrouw. Op 7 augustus 1989 werden op metrostation Zuidplein in Rotterdam drie vrouwen vermoord door een psychotische man. Een vierde slachtoffer, kunstenares Heleen Dekker, overleefde de messteken maar net. De dader zei uit wraak te hebben gehandeld: omdat zijn vriendin hem had verlaten, wilde hij zoveel mogelijk blanke vrouwen doden.

Bouman was als officier belast met het slachtoffergesprek – zo ontmoette hij Heleen Dekker, een flamboyante roodharige. In de TV Show van Ivo Niehe vertelde Dekker over de impact van de aanslag. ‘Het is nooit weg,’ zei ze. ‘Zelfs als na al die jaren iemand mij onverwacht een bos bloemen geeft, zie ik in een flits een mes. Ik laat dat alleen niet merken.’

Toch had het drama haar ook iets goeds gebracht. ‘Ik ontmoette Gerard Bouman, de liefde van mijn leven.’ Daarna volgde de camera haar door hun huis vlak bij Rotterdam, ingericht met klassieke meubels en aan de muur haar eigen kleurrijke schilderijen. Haar atelier was op de eerste etage van het pand. Daar ontdekte Niehe een extra deurbel. Dekker: ‘Gerard drukt altijd op die bel voordat hij binnenkomt.’ Volgens een oud-vriend van de familie is het metrodrama de reden dat de familie Bouman huis en erf nog altijd goed beveiligt. ‘Je komt nooit los van zo’n verschrikkelijke gebeurtenis.’

Afschermen

Een ‘calculerende belhamel’ en ‘niet altijd even magistratelijk’. Zo kenschetsen oud-collega’s bij het OM de huidige nationale korpschef. Het zijn eufemismen van juristen die de ‘zij-instromer’ vermoedelijk toch als een cowboy zien. Een advocaat-generaal die destijds met hem werkte, kwalificeert Bouman eerder als ‘een sfinx’: ‘Het lijkt of hij heel direct en doortastend is, maar je weet niet wat hij zelf vindt.’

Het is een houding die past bij een opportunist, iemand die geen partij kiest en daarmee gemakkelijker carrière maakt. Uit onderzoeken waarin Bouman een rol speelde, blijkt dat hij zorgvuldig zijn eigen belang en het imago van het OM in de gaten houdt. Toen Bouman in Breda werkte als waarnemend hoofdofficier, kwam dit parket in opspraak. Tijdens het proces tegen de beruchte Juliët-bende gingen alle criminelen vrijuit door een vormfout. Op één na, die kreeg drie jaar. De officier van justitie had die verdachte een deal toegezegd als hij tegen zijn vroegere maten getuigde. De voorbereiding voor de deal was gebeurd met toestemming van z’n bazen bij het OM, beweerde de officier. Op het laatste moment was hij teruggefloten door zijn meerderen. De verdediging stond op haar achterste benen. Toegezegd was toegezegd, vond advocaat Marcel van Gessel.

De zaak werd breed uitgemeten in de media. Bouman hield vol dat de top van het OM nooit toestemming had gegeven voor wat dan ook. Hij had wel met de officier ‘op de gang’ gesproken, maar hem doorverwezen naar de toetsingscommissie. De ‘liegende’ officier van justitie werd geschorst en zelfs vervolgd. Maar tijdens zijn latere procedure die nauwelijks de publiciteit haalde, bleek dat hij de woorden van z’n bazen kennelijk ‘verkeerd had geïnterpreteerd’.

In een andere zaak – een spraakmakend drugsproces – moest Bouman ook getuigen. Dat speelde in 1998 en hij was toen inmiddels bevorderd tot hoofdofficier in Zeeland. De verdediging verdacht de Amsterdamse zaaksofficier Fred Teeven ervan dat hij gebruik had gemaakt van een – verboden – criminele infiltrant om een verdachte in de val te lokken. Diens advocate Adèle van der Plas: ‘Teeven kwam er mee weg omdat Valente en Bouman – zijn collega’s uit Zeeland die ook bij het onderzoek waren betrokken – tegenover de rechter volhielden dat er niets onrechtmatigs was gebeurd. Het beerputje werd keurig toegedekt.’ Achteraf bleek dat wel degelijk gebruik was gemaakt van een criminele infiltrant.

De ‘veegploeg’

Een crimefighter die recht breit wat misschien wel krom is, dáárvoor heeft Opstelten Bouman niet ingehuurd. Zijn kwartiermaker moet vooral optreden als een harde manager. Die taak lijkt Bouman op het lijf geschreven. Als hoofdofficier haalde hij rigoureus de bezem door het ingedutte parket Middelburg. Een speciaal door hem ingestelde ‘veegploeg’ werkte vliegensvlug de jarenlange achterstanden weg. Om ook de buitenwereld te tonen dat het OM in Middelburg weer meetelde, poseerde baas Bouman in 1999 in spijkerbroek en trui op de cover van het vakblad Opportuun. Hij staat naast zijn rode Chevrolet Corvette. ‘De Corvette accelereert als een gek,’ vertelde hij trots aan de verslaggever. Bouman stuitte met deze snelle bolide op onbegrip in de wereld van mannen in toga en driedelig grijs, getuige een opmerking van de president van de rechtbank in Middelburg. ‘Hebben jullie die in beslag genomen?’ vroeg deze aan Bouman toen hij diens auto ontwaarde op de parkeerplaats bij het paleis van justitie.

Bouman vertelt in het vakblad ook over zijn ‘tips en trucs’ waardoor het Zeeuwse ‘krimpparket’ niet langer een ‘communistische winkel’ was. ‘De kunst is om zo met je geld om te gaan dat de omgeving het niet merkt. Mijn vader was opperman in de bouw. Mijn moeder moest vroeger rondkomen met een weekgeld van 50 gulden (plm 25 euro).’ Zijn moeder wist van dat bedrag zelfs nog wat opzij te leggen, legt hij uit. Van het geld uit haar spaardoosjes kreeg hij op zijn negende verjaardag een nieuwe fiets. Hij wil maar zeggen: je moet van de nood een deugd maken. De geldnood bij het OM in Zeeland loste hij op met een fusie met het Bredase buurparket. ‘Waarom zou je niet, uitgaand van situaties waar je allebei iets te winnen hebt, op zoek gaan naar de meest optimale samenwerkingsvorm?’

Zeeuwse bouwplannen

Boumans counterpart in de Zeeuwse driehoek, burgemeester Bert Spahr van der Hoek, was al een jaar eerder naar Middelburg gehaald. Ook hij was benoemd om een frisse wind te laten waaien door de locale bureaucratie. Er heerste een ‘verziekte sfeer’ bij de politie Zeeland, vertelt Spahr die tegenwoordig in Drenthe woont. ‘Bij het streven om dat alles weer op de rails te krijgen, kon ik best wat steun gebruiken.’ De toenmalige hoofdofficier van justitie ging met pensioen en Spahr nam contact op met de leiding van het OM, Arthur Docters van Leeuwen, voorzitter van het College van procureurs-generaal. ‘Docters had aan een half woord genoeg. Bouman was volgens hem de geschikte persoon. Het zat ook meteen goed tussen Bouman en mij. Bij hem was een afspraak een afspraak, daar was hij straight in.’

Burgemeester en hoofdofficier wilden beiden een snelle cultuuromslag bij de opsporingsdiensten. Bouman lukte dat binnen het OM en hij werd er voor beloond. Hij werd in 2000 bevorderd tot hoofdofficier in Den Haag. Spahr beleefde met zijn streven zijn Waterloo in de gemeenteraad en werd ontslagen. De aanleiding was een rel rond de financiering van de nieuwbouwplannen voor de politie. Daarvoor had Spahr zich samen met Bouman in de driehoek sterk gemaakt. Spahr: ‘Er waren serieuze berichten dat de financiën van de regiopolitie niet in de haak zouden zijn. Ik had dit uitgezocht willen zien. Maar Bouman stond al met één been in Den Haag en dat leidde onwillekeurig zijn aandacht al af.’

Dat er geen onderzoek is gedaan naar de geruchten over de verdwenen miljoenen, heeft zijn gedwongen vertrek versneld, meent Spahr. Desondanks steekt hij nog altijd de loftrompet over Bouman. Hij heeft hem maar op één beoordelingsfout kunnen betrappen, zegt hij. ‘Dat is bij de benoeming van Fup Goudswaard, een oude vriend van Bouman uit zijn tijd bij de Rotterdamse politie. Die werd bevorderd tot plaatsvervangend korpschef van Zeeland.’

Spahr las drie jaar geleden met genoegen in de krant dat de Goudszwaard, die inmiddels hoofdcommissaris was geworden, geen ‘verklaring van goed gedrag’ kreeg van de AIVD, waar Bouman inmiddels als hoogste baas werkte. ‘Heeft hij die fout toch nog goed gemaakt.’

De affaire-Goudszwaard was landelijk nieuws. De betrokkene zou buitenechtelijke relaties hebben verzwegen toen hij in 2003 solliciteerde naar de functie van korpschef. Dat zou hem chantabel maken, stelde de AIVD. Goudszwaard verweerde zich in de media. Hij vond dat hij altijd heel open over zijn relaties was geweest. Maar door alle commotie over zijn verleden – hij is gescheiden en inmiddels al jaren gelukkig getrouwd – voelde hij zich aangetast in zijn integriteit. Hij nam daarom zelf ontslag bij de politie. Beide partijen hebben afgesproken er verder over te zwijgen. Vragen over zijn vroegere vriendschap met Bouman wil Goudswaard daarom niet beantwoorden.

Plat Haags

Hoe zal de nieuwe politiebaas straks de organisatie naar zijn hand zetten? Bouman duldt geen tot het plafond reikende papierwinkel. Bij zijn binnenkomst op het statige Haagse openbaar ministerie struikelde de nieuwe hoofdofficier van justitie op de gang over dozen vol oude dossiers. Net als in Zeeland puilden ook hier de kasten uit met nog af te handelen zaken.

Wim Deetman, oud-burgemeester van Den Haag, maakte Bouman als hoofdofficier mee tijdens het driehoekoverleg. Hij herinnert zich het onorthodoxe optreden van Bouman. ‘Hij vertelde me dat hij had verordonneerd dat alles wat op de gang stond, binnen een week diende te worden opgeruimd. Zo niet, dan zou hij er zelf voor zorgen dat alles radicaal de papiervernietiger in ging. Dat gebeurde inderdaad. Het mooie was dat nadien nooit iemand bij hem heeft geklaagd dat hij iets miste.’

De band tussen de burgemeester en de hoofdofficier was zo goed dat toen Den Haag in 2003 aan een nieuwe korpschef toe was, Deetman Bouman wilde en niemand anders. De voormalige motoragent die al jaren in een zwarte toga liep, had hem toevertrouwd dat hij ervan droomde om ooit hoofdcommissaris te worden. Deetman: ‘Hij had er ook meteen bij gezegd dat Den Haag geen optie was, omdat de mensen anders zouden denken dat we elkaar de bal toespeelden. Maar ik vond zijn ambitie opmerkelijk, want in kringen van het Openbaar Ministerie hoor je niet vaak zo’n wens.’

Ook als korpschef pakte Bouman het leidinggeven onorthodox aan, volgens Deetman. ‘Hij combineerde management en praktijk. Dat zorgde voor een enorme drive binnen het korps. Hij viel vaak onverwachts binnen op de wijkbureaus, draaide diensten mee. Zijn mensen liepen daarom met hem weg.’ Bouman is niet dol op publiciteit, zegt Deetman, maar hij is wel degelijk gevoelig voor erkenning. ‘Hij vertelde op een dag dat hij in burger op de fiets langs de markt in de Transvaalbuurt was gereden. Een van die kerels die daar op straat liepen, had hem in onvervalst Haags toegeroepen: “Waarom heeft u uw mooie uniform niet aan?” Hij vond het prachtig dat ze hem hadden herkend. Dat hij in plat Haags werd aangesproken beschouwde hij als een compliment.’

De overstap

Bouman was in zijn Haagse tijd een van de weinige korpschefs die een dienstwapen mochten dragen. Hij sloeg zijn schiettrainingen nooit over. De politiebaas had het tij mee voor zijn lik-op-stukaanpak en dat gaf hem een goed gevoel, zei Bouman in de Haagsche Courant. ‘Laat ik voorop stellen dat dit niet onze keuze is maar van de politiek. Na Pim Fortuyn is er een boel veranderd. Er wordt gewoon anders tegen veiligheid aangekeken.’

Onder Boumans leiding daalden de Haagse criminaliteitscijfers. Veelplegers verdwenen voor langere tijd van de straat en Bouman stuurde wijkagenten naar Marokko. Daar konden ze wat opsteken van de cultuur van al die rotjochies waar de stad zo’n last van had. Op die reis kwam kritiek vanuit de politiek waartegen hij zich in de media verweerde: ‘De jongens gedragen zich niet als autochtone Nederlanders. Ze dwepen met de Marokkaanse cultuur. Als onze mensen laten zien dat ze zich in de achtergronden van die jongens hebben verdiept, maakt dat indruk. We willen meer doen dan alleen arresteren en vastzetten.’ Maar denk niet dat hij een softie is. ‘Als ze de fout ingaan, zijn we keihard.’

Bouman claimde dat hij er vooral was voor zijn eigen Haagse dienders. Hij zat als eerste in het ziekenhuis toen vijf leden van zijn korps gewond raakten bij de arrestatie van de Hofstad-groep in 2005. Bij die grootschalige politieactie gooide een van de verdachten een handgranaat naar het arrestatieteam. Bouman was flink pissig op de AIVD toen hij er later achterkwam dat de dienst informatie had achtergehouden.

Burgemeester Deetman was dan ook onaangenaam verrast toen zijn geliefde hoofdcommissaris zo’n halfjaar later aankondigde naar diezelfde AIVD te gaan die hij eerder had verguisd. ‘Hij had beloofd voor langere tijd in Den Haag te blijven. Je hebt stabiliteit nodig in een grote stad,’ verklaart Deetman zijn toenmalige boosheid. ‘Toen ik hem aan zijn toezegging herinnerde, antwoordde Bouman dat de minister hem een zwijgplicht had opgelegd om te praten over de overstap.’

Bouman stond niet te springen om naar de AIVD te gaan, was Deetmans indruk. ‘Als er een advertentie in de krant had gestaan, zou hij zeker niet uit zichzelf hebben gesolliciteerd. Maar vanuit het ministerie werd er druk op hem uitgeoefend. Natuurlijk zit er in deze overstap ook wel een promotie-element, maar de geheime dienst had niet van huis uit zijn directe interesse.’

Deetman had daarna ‘een indringend gesprek’ met minister Johan Remkes van Binnenlandse Zaken. ‘Ik vond dat hij mijn korpschef niet mocht weghalen. De toen spelende problemen vereisten alle hens aan dek.’

Johan Remkes, tegenwoordig commissaris van de koningin in Noord-Holland, herinnert zich de bijeenkomst met Deetman nog goed. ‘Ik wist dat hij niet stond te juichen toen ik zijn korpschef inpikte. Maar mijn standpunt was: first things first. Ik vond Bouman de uitgelezen kandidaat als hoofd van de AIVD met zijn stevige achtergrond bij het OM en de politie. Dus wilde ik hem op die plek hebben.’

Volgens Remkes was de AIVD hard toe aan een nieuwe aanpak. ‘Ik vond dat de AIVD zich veel meer pro-actief moest opstellen als het ging om inlichtingen inwinnen en de zorg voor veiligheid. Mijn standpunt was: beter iets te veel actie ondernemen dan niets. En gelukkig zijn er nog mensen zoals Bouman die hun verantwoordelijkheid nemen als er een beroep op hen wordt gedaan.’

Remkes weet ook dat er binnen de AIVD medewerkers waren die minder blij waren met de komst van Bouman. ‘Als je wordt binnengehaald om dingen te veranderen, maak je vijanden. Maar ik weet dat er ten tijde van Bouman bij de AIVD doelmatige acties zijn uitgevoerd. Het probleem van werken bij een geheime dienst is dat je daar niet over kunt uitweiden. Je kunt de resultaten ook niet meten in termen van effectiviteit. Maar ik heb liever dat de AIVD iets te veel doet, dan zit af te wachten.’

Spioneren in het buitenland

De buitenwacht blijkt wat minder positief dan Remkes over de nieuwe koers die de AIVD voer onder baas Bouman. Dat heeft ook een reden: Bouman is de man van meer en nauwere samenwerking tussen politie, OM en geheime dienst. Maar die kruisbestuiving ondervindt kritiek. In Nederland is justitie de afgelopen jaren steeds vaker opgetreden tegen vermeende terreurverdachten op basis van AIVD-informatie. Rond Kerstmis 2010 bijvoorbeeld werd in Nederland een grote groep Somaliërs van hun bed gelicht. Maar de AIVD-informatie was kennelijk een tikje te wild: de Somaliërs moesten allemaal weer worden vrijgelaten. Ook in eerdere terreurzaken wezen advocaten op de onbetrouwbaarheid van AIVD-informatie. Vanuit wetenschappelijk kring was er eveneens kritiek: de AIVD zou de angst voor moslims aanwakkeren. ‘De dienst creëert een “onherstelbaar vijandbeeld” waarin moslims geen goed meer kunnen doen,’ stelde Bob de Graaff, hoogleraar Intelligence en Nationale Veiligheid tijdens een congres in Kaatsheuvel.

Niet alleen op het binnenlandse terrein manifesteerde de AIVD zich. Bouman kondigde bij de presentatie van de jaarverslagen aan dat de medewerkers van de dienst ook in het buitenland aan de slag moeten onder het motto ‘Minder BVD, meer James Bond’. In NRC Handelsblad stelde Bouman in 2010: ‘In het ultieme scenario stop je een terrorist in Nairobi voordat hij op het vliegtuig naar Nederland stapt.’

Van Bouman moesten zijn medewerkers er dus zelf op uit om informatie te vergaren in China of het Midden-Oosten.

Hoogleraar De Graaff had niet zo’n hoge pet op van het beleid van directeur Bouman. ‘Het lijkt een logische stap voor de AIVD in een tijd van transnationale dreigingen, maar het is de vraag of de consequenties daarvan voldoende zijn doordacht,’ schreef De Graaff in NRC Handelsblad. ‘Een Nederlandse inlichtingendienst zal nooit kunnen concurreren met grotere diensten als de Britse of de Amerikaanse. Maar Bouman schijnt die verwachtingen eerder op te blazen dan te dempen.’

Boevenvangers

Bouman had kennelijk niet goed door wat de dienst moet doen en vooral wat hij van zijn medewerkers kon verwachten. ‘Het verzamelen van inlichtingen in het buitenland is echt een andere tak van sport,’ zegt ook Heleen de Waal, ex-analist bij de AIVD. ‘Het opleiden van agenten vergt veel tijd. Kennis van lokale talen, culturen en religies zijn vereisten die vaak niet op stel en sprong aanwezig zijn. De opbouw van een dekmantel en een netwerk is een kwestie van lange adem. Dat geduld leek Bouman niet te hebben. Een AIVD’er die in Nederland informatie verzamelt doet heel ander werk dan iemand die moet spioneren in het buitenland. Dat zijn gescheiden werelden. Dat besef wilde niet echt tot hem doordringen.’

De Waal neemt het Bouman kwalijk dat de AIVD haar in 2009 beschuldigde van het lekken van staatsgeheimen naar De Telegraaf. Ze claimt dat ze onschuldig is en werd vorig jaar vrijgesproken. Haar zaak loopt nog in hoger beroep. De Waal: ‘Bouman noemde mij het grootste lek ooit. Maar ik heb het gevoel dat ik geslachtofferd ben. Ik ben altijd loyaal tegenover de dienst geweest. Wel stelde ik me – ook tegenover hem – kritisch op als het ging om het beleid. Ik denk nu: misschien was ik te kritisch.’

Er was meer waarom Bouman bij een deel van de organisatie slecht lag, getuige een fikse portie anonieme AIVD-bronnen die in De Telegraaf uithuilden over de vertrekkende directeur. Zijn managementstijl paste niet bij de AIVD, vonden deze medewerkers. ‘Hij stond moppen te tappen, terwijl hij een reorganisatie moest doorvoeren en impopulaire maatregelen moest nemen.’ En: ‘Als je Bouman in zijn ogen kijkt, zie je een blik die uitstraalt: ik wil die kant uit en als je niet meegaat kun je inpakken.’

Dat beaamt De Waal: ‘Bouman kon een vooraf besproken koers zo overboord gooien, met het argument “omdat ik dat wil”. Dan hoorde je wel eens iemand zeggen: “Jongens, ik geloof dat Gerard ongesteld moet worden.”‘ Bij de dienst werken veel academisch opgeleiden, legt ze uit. ‘Een aantal van hen vindt de politie maar een stel boevenvangers. Bouman zagen ze als een exponent daarvan.’

De politieke pet

Blijft de vraag of supercop Gerard Bouman nu een botte man is of een no-nonsense manager. Zelf vindt hij het ‘kul’ als mensen hem alléén hard en zakelijk te noemen. ‘Als mensen mijn hulp nodig hebben, krijgen ze die ook. Het maakt me ook niet uit of de buitenwereld me rechtlijnig vindt. Je kunt van die dingen ook een karikatuur maken.’ Getuige zijn verdere uitlatingen in Blauw en op websitevoordepolitie.nl is hij klaar voor zijn laatste klus. Als commissaris voor het hele land zit hij naar eigen zeggen dichter bij de verantwoordelijke minister dan ooit tevoren. Bij de AIVD heeft hij zich al kunnen warmlopen in politiek Den Haag, hij was kind aan huis bij premier en ministers: ‘Het is me gelukt om aan de politiek duidelijk te maken waarom de AIVD er moest zijn. Je moet als politie in Den Haag aan tafel zitten. Ik weet inmiddels hoe dat werkt.’

Gerard Bouman (Rhoon, 1952)

1970- 1978 agent gemeentepolitie Rotterdam; rechten Erasmus Universiteit

1981 verkeersschout Dordrecht

1991 officier van justitie (Dordrecht, Rotterdam, Breda), vanaf 1995 tevens rechter-plaatsvervanger Rotterdam

1998 hoofdofficier van justitie Middelburg

2000hoofdofficier van justitie Den Haag

2003 korpschef Haaglanden

2007 hoofd Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD)

2011 kwartiermaker voor de Nationale Politie. Per 1 januari 2012 zal Bouman officieel worden benoemd als Korpschef Nationale Politie

Gerelateerd