Een paar dagen voor Christoffel Columbus uitvoer op zijn eerste Amerikareis werden de Joden Spanje uitgezet. Ze vluchtten onder andere naar Noord-Afrika en Portugal. Later werden de Joden ook in dat land voor de keuze gesteld: bekeer je tot het christendom of verdwijn. Nu, ruim vijf eeuwen later, hebben Portugal en recent ook Spanje besloten dat de nakomelingen van die Sefardische Joden onder voorwaarden mogen terugkeren naar het Iberisch schiereiland.

Voor de miljoenen Sefardische Joden in Israël en de rest van de wereld is dat op zijn minst een ironische draai van de geschiedenis, zegt Jaap Cohen. Woensdag 26 mei promoveert hij op zijn onderzoek naar de geschiedenis van een Portugees-Joodse familie in Nederland: De onontkoombare afkomst van Eli d’Oliveira.

Cohen vraagt zich af waarom Spanje en Portugal dat staatsburgerschap aanbieden aan de nakomelingen van de verdrevenen. Is het een vorm van schuld bekennen, zo’n 520 jaar later? Is het een gebaar voor de Bühne? Of berust...