Dat moeten onrustige paasdagen zijn geweest voor Uri Rosenthal. In de aanloop naar de stemming in het Surinaamse parlement over de amnestiewet hoorden we nog niks van hem. Mogelijk gooide hij zijn vermaarde &#8216;stille diplomatie&#8217; in de strijd, maar oorverdovend stil was het zeker. Dat veranderde nadat de wet vorige week werd aangenomen. Toen sprak de minister van Buitenlandse Zaken opeens ferme taal. De verdachten van de Decembermoorden, zei hij, &#8216;komen Nederland in elk geval niet meer in&#8217;.
Een dag later onthulde Het Parool dat vier van die verdachten al jaren in Nederland wonen. Een van hen wordt verdacht van directe betrokkenheid bij de executies in Fort Zeelandia. Hij zou tot een paar jaar geleden bij de Nederlandse Spoorwegen hebben gewerkt. Een ander maakte deel uit van de &#8216;groep van zestien&#8217; die in 1980 de staatsgreep pleegde en was ten tijde van de moordpartijen minister van Cultuur, Jeugd en Sport. Volgens Het Parool bestiert hij dezer dagen een Javaans-Surinaams eethuis in het centrum van Amsterdam.
Oeps. Dat was niet alleen schrikken voor Uri, maar eerlijk gezegd ook een beetje voor onszelf. Hoe verbijsterd we soms ook konden zijn over de zoveelste schaamteloze move van baas Bouta, Suriname was voor ons toch vooral heel erg ver weg. Zelfs al passeren we bijna dagelijks de Mozes en Aäronkerk aan het Amsterdamse Waterlooplein waar op de buitenmuur een gedenksteen met de namen van de slachtoffers van de Decembermoorden prijkt, onze voornaamste associatie met dat tropische landje bleef er een van, we durven het bijna niet te zeggen, relaxte gezelligheid. Kleine wasjes, grote wasjes, Jörgen Raymann in een jurk, vrolijke drukte over zangvogeltjes &#8211; enfin, dat werk. En hoe vaak hadden we de afgelopen jaren niet gelezen over die Keizer-straat in Paramaribo, waar een moskee en een synagoge broederlijk naast elkaar staan, op een steenworp afstand van een katholieke kerk en een hindoeïstische tempel? Er mocht aldaar dan een gewetenloze boef aan het roer staan, maar in sommige opzichten konden we nog wat leren van dat land.
Nu kwam de duistere kant van Suriname opeens dichterbij. Was ons treinkaartje ooit geknipt met dezelfde hand die destijds in Fort Zeelandia de trekker overhaalde? En dat eethuis… opeens keken we toch met andere ogen naar al die gezellig ongezellige warungs met hun tl-verlichting en formica tafeltjes. Zat er bloed aan die bakkeljauw? Steunden we met dat blikje Fernandes, al was het maar héél indirect, het regime van een massamoordenaar?
Waarschijnlijk waren we niet de enigen tot wie de Surinaamse realiteit maar langzaam wist door te dringen. Want zelfs de getuigenis van ex-militair Ruben Roozendaal, die verklaarde dat zijn voormalige bevelhebber destijds hoogstpersoonlijk twee mensen had doodgeschoten, leidde onder de Nederlandse bevolking niet tot de algehele verontwaardiging die we, om eens wat te noemen, bij de opstand in Egypte en de burgeroorlog in Libië wél beleefden. En waar zowat de helft van de Nederlanders vanwege de YouTube-documentaire Kony 2012 zich plotseling hevig opwond over een bloeddorstige Oegandese oorlogsmisdadiger, figureert Bouterse op datzelfde kanaal vooral in lollige filmpjes waarin hij wordt geïmiteerd door Radio 538-deejay Edwin Evers.
Misschien komt het door al die vox-popjes in de media, met gewone Surinaamse Nederlanders, van wie een verbijsterend groot deel zegt vóór de amnestiewet te zijn, omdat ze het verleden willen laten rusten. Misschien heeft het te maken met onze ingewikkelde positie ten opzichte van Suriname. Want hoe lang geleden het ook mag zijn, als voormalig kolonisator en slavenhandelaar is het voor Nederland toch een beetje vreemd om al te hoog op het morele paard te gaan zitten. Toch zouden wij graag zien dat iemand als de wiedeweerga zou beginnen aan de documentaire Desi 1982. Iemand met enige kennis van Suriname, affiniteit met beeldtaal, en voldoende tijd. De vraag is alleen: wie durft John Leerdam te bellen?

Robert van de Griend

Gerelateerd