De boeken van Jonathan Israel hebben ervoor gezorgd dat de achttiende-eeuwse Verlichting niet langer bekend stond als de bakermat van de totalitaire regimes van de twintigste eeuw.
Integendeel: daar, te beginnen bij Spinoza in de tweede helft van de zeventiende eeuw, moest juist de oorsprong van de moderne democratie worden gezocht. Ook de boeken van Philipp Blom over de radicale filosofen van die tijd, zoals Het verdorven genootschap, hielpen het negatieve beeld te vervangen dat door De dialektiek van de Verlichting van Theodor Adorno en Max Horkheimer was ontstaan.
Maar Israel schoof Spinoza zo nadrukkelijk naar voren als de filosoof van de radicale vrijheid, dat het ten koste ging van anderen. Volgens Jabik Veenbaas, in zijn boek De Verlichting als kraamkamer (Nieuw Amsterdam), maakt Israel zich schuldig aan ‘een grove vorm van historische bluf’ wanneer hij Spinoza in zijn...
