Wetenschapsfilosoof André Klukhuhn beschouwt niet Engeland, Frankrijk of Duitsland als de bakermat van de Verlichting, maar Nederland. Klukhuhns geforceerde nadruk op ‘het licht’ overtuigt uiteindelijk echter niet.
In 1668, meer dan een eeuw voor het artikel waarin Emmanuel Kant de vraag beantwoordt wat Verlichting is, verscheen Een ligt schijnende in duystere plaatsen, het boek van Adriaen Koerbagh waarin de Bijbel een warrig boek wordt genoemd en waarin het bestaan van de hemel, de hel, demonen, engelen, magie, waarzeggerij, hekserij en wonderen wordt ontkend. Koerbagh bediende zich van zijn eigen verstand voordat Kant daartoe opriep. Dat ging wel ten koste van zijn leven. In de als tolerant bekend staande Republiek werd hij aangeklaagd voor godslastering. Hij werd geketend in een open wagen van Leiden naar Amsterdam vervoerd en daar veroordeeld tot tien jaar gevangenis, uit te zitten in het Rasphuis aan de Heiligeweg. De omstandigheden waren daar zo beroerd dat Koerbagh...
Vrij Nederland
Advertentie
Advertentie