De overeenkomst tussen ‘Fitna’ van Geert Wilders en het politieke programma van Rita Verdonk? Beide zijn producten van politici die alleen vaste grond onder de voeten voelen dankzij een tegenstelling, tussen de moslims en de anderen, of tussen de meerderheid en de minderheid.

Dat zal voor Geert Wilders een lastig nootje zijn om te kraken, het briefje van mevrouw Lachmann uit Amsterdam in dagblad Trouw. Zij vraagt Wilders haar niet in zijn kamp te trekken door haar als joodse vrouw tegenover de moslims te plaatsen. Voor Wilders komt dat neer op een verzoek zijn hele denkpatroon om te gooien.

Hij behoort, net als Rita Verdonk, tot de politici wier denken alleen houvast krijgt als zij een tegenstelling kunnen creëren. Zijn Wilders en Verdonk democratische politici? Ja, luidt het formele antwoord, want zij hebben een mandaat van de kiezers en opereren binnen het bestel. Maar als je kijkt naar hun denken in tegenstellingen, wordt het democratische gehalte twijfelachtiger....