Vijfhonderd jaar geleden groeide Erasmus uit tot het geweten van Europa door zijn pleidooi voor vrijheid en verdraagzaamheid. Maar er is ook een andere Erasmus: de felle satiricus en moralist. Carel Peeters haalt die militante humanist uit de schaduw. En vraagt zich af welke hedendaagse humanisten zijn erfenis waardig zijn.

Een militante humanist

Hij heeft altijd twee gezichten gehad. Erasmus is de vertrouwde, minzaam glimlachende geleerde op de schilderijen van Holbein de Jongere en Quinten Massys, en hij is de onrustige en gespannen schrijver zoals hij in veel van zijn brieven opduikt, achtervolgd door felle ambities. Hij is de verzoener, de vredestichter en de ontwijker van conflicten, maar ook de polemist die het niet kan laten te schrijven wat hij vindt.

De gematigde Erasmus die in elke strijdende partij wel iets goed wist te ontdekken, schreef ook radicale satires tegen de oorlog, de domheid, decadente prelaten, priesters, pausen en vorsten. De vrome Erasmus die iedereen...