De hedendaagse beschaving is al enige tijd twee gezichten aan het krijgen: een januskop. De­zelf­de verschijnselen kunnen tegelijk goed en slecht uitgelegd worden. Iets kan zowel wit als zwart zijn: een ramp, maar ook lucratief, een drama, maar ook verstrooiing, ondraaglijk, maar ook draaglijk, ernstig, maar ook amusant. Alles is goed én slecht aan het worden. On­lo­gisch natuurlijk, maar wel de werkelijkheid.

De ontdekking dat iets wel eens zowel goed als slecht kan zijn, doet men niet met een natte vinger. Dat kan een hele worsteling zijn en op innerlijke weerstand stuiten: men wíl niet dat iets zowel goed als slecht blijkt te zijn. In Het signaal is ruis geworden, de door Bert Bakker uitgegeven lezing die Abram de Swaan een tijdje geleden hield bij de twintigste verjaardag van het Stimuleringfonds Nederlandse Cul­tu­re­le Omroepproducties, zie je hem worstelen. Hij heeft het over de onbeperkte beschikbaarheid van tekst, beeld en geluid die ontstaan is door het...