‘Amos, Haggai, Zacharia, Maleachi&#8230;’ dreunt Cor van Dort op als ik me aan hem voorstel. Net als Joël allemaal kleine profeten uit het Oude Testament. Hij heeft ze nog op school uit zijn hoofd moeten leren. Cor is eenentachtig en ligt al vanaf elf uur vanmorgen op zijn bootje. Om aalscholvers te verjagen.
De Van Dorts zijn de laatste traditionele ansjovisvissers in Nederland, Europa en misschien wel heel de wereld. Ze hebben drie weervisserijen bij Bergen op Zoom in de Ooster­schelde. De laatste is opgezet met hulp van de Stichting Behoud Weer­visserij, opgericht om het cultureel erfgoed te beschermen. Want opvolgers staan niet in de rij voor Cor, dochter Rianne en schoonzoon Henk.
Weervissen doe je door een V-vorm van takken in het water te bouwen. Beide armen van deze V – de vleuken – zijn soms wel een kilometer lang. De vleuken komen bij de punt van de V net niet helemaal bij elkaar, er zit ongeveer een meter tussen. De V steekt met dat net niet sluitende puntje in een hartvorm, opnieuw van takken – precies van boven tussen de twee bollingen van het hart. Langs de takken van het hart is echter ook nog een net gespannen.
Weervissen kan alleen in rivierdelta’s, waar getijdewerking is. De punten van de V en het hart staan altijd min of meer in de richting van de monding, zodat de vissen met eb door de stroming via de vleuken het hart (de weerkamer) in worden geleid. Als ze daar eenmaal in zitten, vinden ze dat een meter brede gat niet meer terug. Daarbij zouden ze dan tegen de stroming in moeten zwemmen om te ontsnappen. Als het water laag genoeg staat (ongeveer een meter hoog), springen de weervissers met een waadpak in het water, bevestigen een fuik aan de punt van die weerkamer en lopen in paren met een gespannen net tussen hen in aan weerszijden van de kamer van het breedste deel naar de punt. Zo jagen ze alle vis die in die weerkamer zwemt de fuik in.
Weervisserij is seizoensarbeid. Het begint in januari, februari, in het bos. Daar worden de takken gekapt. In maart gaan ze het water in. Vanaf mei tot half juli wordt er op ansjovis gevist. Dan varen de vissers twee keer per dag uit, met laag water. Een keer om vier uur ’s morgens, vanaf elf uur dobberen om die rotvogels te verjagen en rond vier uur ’s middags nog eens het water in. Met de buit naar huis en dan midden in de nacht weer op. Cor, of opa zoals de hele familie hem noemt, doet het al 67 jaar, vanaf zijn veertiende.
 
De techniek van het weervissen zou lang geleden uit het Oosten zijn meegebracht door Indiëvaarders. Vroeger, dan praten we over meer dan honderd jaar geleden, werd het ook gedaan op het wad en in het IJsselmeer. Op kantoor bij de familie Van Dort hangt een kaart uit 1912 waarop nog 29 weervisserijen in de Oosterschelde te tellen zijn. Opa vertelt nog wel over vangsten van duizenden kilo’s van voor de oorlog. Maar zo veel vis komt er de rivier niet meer op sinds de bouw van de Oesterdam en de Stormvloedkering. Van alleen de ansjovisvangst kunnen de Van Dordts niet leven, dus vissen ze de rest van het jaar op paling en krabben. Tijdens de ansjovisvangst  worden ze bijgestaan door vrijwilligers, zwager Piet, neef Gerard en soms een stagiair van de Sportvisacademie.
Als ik zeg dat ik nog nooit verse ansjovis heb gegeten, brullen Piet en Gerard in koor: ‘Nee natuurlijk niet. En zeker niet deze.’ De ansjovis uit Nederland is een slag groter dan die uit de Middellandse Zee en wordt vooral vers gegeten in plaats van gepekeld. Gewoon kopje eraf knijpen, met de vinger van voor naar achter door het buikje, peper, zout en bakken, legt Gerard uit. Een ware delicatesse. En dus maar op één plek in de wereld te krijgen: aan huis bij Van Dordt. Daar staat de telefoon roodgloeiend. Dochter Rianne kent ze allemaal. ‘Dag Sjon, dag Els… Nee, morgen weer.’ Tien weken lang steken de klanten twee keer per dag op goed geluk hun hoofd om de deur.
En, hoe smaakt die dan, die illustere Nederlandse ansjovis? Eerlijk gezegd: ongelooflijk lekker. Daarover is niets te veel gezegd. Een stevig visje, subtiel van smaak. Veel verfijnder dan een sardientje. Als u er ooit een te pakken weet te krijgen, bak ’m dan vooral niet te lang. Doodzonde. Morgenochtend om zeven uur staat er in een woonwijk in Bergen op Zoom, in een straat zonder winkels weer een lange rij.

Gerelateerd