Dagboek van mijn week in de bubbel van de Amerikaanse rechtse media

Makkelijk is het niet om je mediadieet om te gooien. Goodbye, New York Times-voorpagina waarmee mijn computer opent. Goodbye, Twitter met je journalisten in mijn timeline. Goodbye, Facebook met je vrienden die sarcastische commentaren posten bij de laatste schandalige uitspraak van Trump. En goodbye, nieuwsbrieven van de Washington Post, de Guardian en linkse mediaorganisaties die dagelijks mijn e-mailbox vullen. Ze blijven ongeopend.

Na de schoonmaak, begint de opbouw. Een andere browser met de populistische rechtse nieuwssite Drudge Report als startpagina. Bladwijzers toevoegen. Een nieuw Gmailadres aanmaken voor de nieuwsbrieven van rechtse media. Fox News aanzetten en de autoradio omschakelen van het National Public Radio-station op FM naar talkshowhost en conservatief politiek commentator Rush Limbaugh op AM. O, en niet met familie en vrienden sms’en, mailen, telefoneren of uit eten gaan. Want zij zitten allemaal in die andere bubbel. Mijn bubbel voor de komende week is ‘rechts’.

Ik koos de week van 18 tot 26 augustus voor mijn reis door het rechtse medialandschap. Het was stom toeval, of dom geluk, maar het bleek de week te zijn die begon met de reacties op de aanstelling van Steve Bannon, CEO van de rechtse site Breibart News, als hoofd van de Trump-campagne en eindigde met de aanval van Hillary Clinton op alt-right, de extreemrechtse blanke nationalistische beweging op internet.

Dag 1

Direct word ik geconfronteerd met een probleem. Mijn geheugen kan ik niet wissen. Ik weet dat Trump zwaar achterligt in de peilingen. Maar wat zie ik nu? ‘Schokkende peiling: Clinton 44 procent, Trump 43,4 procent. Volgens Rasmussen is het een 2 punten race.’ Rasmussen, is dat niet de organisatie waarvoor iedereen waarschuwt omdat haar peilingen altijd te veel naar de Republikeinen neigen? Jammer dat ik niet bij datagoeroe Nate Silver van de site FiveThirtyEight, gespecialiseerd in het interpreteren van cijfers, kan checken hoe betrouwbaar Rasmussen is.

Breitbart News geniet duidelijk van alle belangstelling nu CEO Steve Bannon hoofd van de Trump-campagne is. Blijkbaar beschuldigde CNN – het Clinton News Network in Breitbart-idioom – Breitbart van feitelijke onjuistheden, want Breitbart schrijft een jij-bakkerig artikel over alle fouten die CNN zelf maakt. De beschuldigingen over en weer zijn echter zo onnavolgbaar, dat ik het opgeef.

Leuker is Breitbarts commentaar op de e-mail die de Clinton-campagne als reactie op Bannons aanstelling de wereld in stuurde. ‘Team Hillary is zenuwachtig’, luidt de kop. Klik door en de volgende kop schreeuwt dat ‘de Hillarycampagne belooft om de website van de tegenstander te vernietigen’. Want volgens Clinton heeft ‘Breitbart geen “recht van bestaan”’. Pas als ik verder lees, blijkt dat de quote uit zijn verband is gerukt.

Het contrast tussen een golfende Obama en een helpende Trump is pijnlijk. Had Obama dat niet kunnen voorzien?

Dag 2

Ik zink iets verder weg in het rechtse moeras. Alle sites brengen het nieuws dat Trump in Louisiana de slachtoffers van de overstroming bijstaat. Video’s tonen Trump die helpt bij het uitladen van een vrachtwagen, praat met dakloze mensen. ‘Trump gedraagt zich presidentieel’ schrijven de sites (ze schrijven vaak hetzelfde of verwijzen naar elkaar). ‘Hij helpt.’ ‘Hij omarmt een 79-jarige man die zijn huis kwijt is.’ ‘We gaan het herbouwen,’ belooft Trump. ‘It’s going to be so beautiful.’

En waar is Obama? ‘Obama speelt golf.’ ‘Obama onderbreekt zijn vakantie niet.’ Obama gaat pas na zijn vakantie naar Louisiana. ‘Hij moet wel, nu Trump er is geweest.’ Shit, denk ik, het contrast tussen een golfende Obama en een helpende Trump is pijnlijk. Had Obama niet kunnen voorzien dat de beeldvorming negatief voor hem zou uitpakken? Dat hij in de rechtse media wordt vergeleken met George W. Bush, die er in de mainstream pers van langs kreeg toen hij te laat reageerde op de Katrina-ramp in New Orleans?

In mijn rondgang langs de rechtse websites valt op dat niet iedereen pro-Trump is. Conservatieve tijdschriften als National Review en The Weekly Standard, die ik al lang volg, zijn overtuigd #NeverTrump. Maar ook in de rechtse online media is Trump niet unaniem geliefd. Glenn Beck, een grote naam in talkradio, was een aanhanger van de conservatieve senator Ted Cruz. Op zijn site TheBlaze voorspelt Beck dat Trump zal verliezen. Zijn campagne is volksverlakkerij, meent Beck, niet het Witte Huis maar een media-imperium is Trumps eigenlijke doel. Erick Erickson, vroeger baas van de conservatieve nieuwssite RedState en nu van The Resurgent, ‘Erick Erickson’s home for conservative activists’, noemt Trump een ‘racist’, een ‘pathologische leugenaar’ en een ‘bedreiging voor de maatschappij’. Soms vechten de bewoners van rechts medialand elkaar de tent uit. Ben Shapiro nam eerder dit jaar uit protest ontslag als redacteur van Breitbart News. Op zijn eigen website, de Daily Wire, doet hij een boekje open over zijn oude baas Steve Bannon. Die heeft van Breitbart News een ‘Trump Pravda gemaakt die de white supremacy Alt-Right omarmt.’

Niet dat de #NeverTrump-sites voor Hillary zijn. Integendeel, wat de rechtse media verenigt is hun Hillary-haat. Het enige dat de homogeniteit doorbreekt zijn de foto’s: de ene site publiceert nog lelijker foto’s van Hillary dan de andere. Veel nieuws over Hillary is er blijkbaar deze dagen niet, en dus is haar afwezigheid nieuws. Ik lees dat de #WheresHillary-hashtag trending is op twitter, dat ze in 259 dagen geen persconferentie heeft gegeven, zich ‘verschuilt’ terwijl Donald Trump rallies houdt en ‘geregeld de pers te woord staat op open persconferenties’. Dus waar is Hillary? ‘Ze slaapt,’ zegt Trump.

Dag 3

Echtgenoot Daniel vindt dat ik prikkelbaar ben. Sinds ik in de rechtse mediabubbel leef, kijkt hij met argusogen of ik tekenen van meanness vertoon. Voor ik op mijn nieuwe mediadieet overstapte, hadden we de documentaire The Brainwashing of My Dad bekeken, waarin maakster Jen Senko de metamorfose documenteert die haar vader ondergaat nadat hij naar Rush Limbaugh was begonnen te luisteren tijdens de lange autoritten naar zijn werk. Senko’s lieve, tolerante vader, eens een Kennedy-democraat, transformeerde voor haar ogen in een gemene, intolerante, wantrouwige man na een jarenlang mediadieet van Limbaugh en Fox News. Daniel is benieuwd of ik ook zo word.

De rechtse mediabubbel is niet nieuw. Rush Limbaugh is al sinds begin jaren negentig een fenomeen. Hij maakte van Talk Radio op AM een rechts bastion. Drudge en Fox News dateren beide uit 1996. In de afgelopen twintig jaar is het rechtse medialandschap fenomenaal uitgedijd, vooral op internet, zodat de rechtse mediabubbel een alternatief universum is geworden in plaats van een aanvulling op de mainstream media. Wat de rechtse media direct onderscheidde van de mainstream pers was de stijl: flamboyant, schreeuwerig, vaak haatdragend en ontegenzeggelijk onderhoudend. De rechtse media zijn ook sterk gelieerd aan de Republikeinse partij en zetten zich af tegen de gevestigde media: die zijn liberal en dus niet te vertrouwen. Met als gevolg dat andere meningen of feitelijke informatie, zoals over klimaatverandering, de rechtse bubbel niet binnendringen.

De libertariër Julian Sanchez definieerde dit proces als ‘epistemic closure’. ‘Een multimedia reeks van conservatieve blogs, radioprogramma’s, tijdschriften, en natuurlijk Fox News, die allemaal met elkaar in verbinding staan en elkaar promoten, creëerde een nieuwe realiteit. Alles wat met die realiteit in conflict komt, wordt zonder meer afgewezen omdat het afkomstig is van de liberal media en dus ipso facto niet kan worden geloofd. (Hoe weet je dat de bron liberal is? Simpel, ze zijn het niet eens met de conservatieve media!)’

De Republikeinse partij heeft de rechtse media altijd gevoed en naar zich toegetrokken. Maar de belangen van mediaorganisaties zijn niet dezelfde als die van politieke partijen. De rechtse media zijn niet afhankelijk van het politieke succes van de Republikeinse partij. Integendeel: als het partijestablishment de eisen van rechts niet waarmaakt – en dat kan vaak niet omdat politiek een kwestie van deals en compromissen is – dan voelt de man of vrouw in de bubbel zich verraden en wordt nog bozer. Met als logisch product: Donald Trump als presidentskandidaat. Pas nu blijkt hoe de rechtse mediarevolutie zijn eigen kinderen opeet. Establishment Republikeinen, eens de aanjagers van talkradio en Fox News, worden nu verketterd als de vijand: ze zijn niet zuiver in de leer, ze verraden het volk en ze ondermijnen de wil van de kiezer door hun eigen presidentskandidaat niet te steunen. Kortom, ze zijn cucks, een afkorting van cuckservatives, wat een samensmelting is van cuckold (bedrogene) en conversative. Cucks is het favoriete scheldwoord in de online alt- (alternative) rightbeweging voor conservatieve politici en pundits (deskundigen) die de ‘ware conservatieve ideologie’ verloochenen.

Helemaal onbekend ben ik niet met de alt-right. Ik heb de artikelen gelezen over het fenomeen van deze nieuwe, hippere versie van blank nationalisme, een losse verzameling op internet van misogynisten, paleoconservatieven en blanke identitaristen die idolaat zijn van Donald Trump omdat hij ageert tegen conservatieve partijbonzen, tegen immigratie en tegen politieke correctheid, terwijl hij belooft om Amerika ‘great again’ te maken, wat de alt-right verstaat als ‘white again’. Ik herinner me ook de tweets van blanke supremisten die Trump instemmend heeft geretweet en de uitspraak van Steve Bannon, toen nog CEO van Breitbart, dat ‘wij een platform van de alt-right zijn’.

Maar wat ik nooit heb gedaan, is de sites van de alt-right zelf lezen. Ik begin met een AMA (AskMeAnything) met white supremacist Richard Spencer, een grote naam in de beweging, op het alt-rightkanaal van de sociale nieuwswebsite Reddit. Spencers enthousiasme voor Trump is tastbaar. Hij noemt Trump een ‘alt-right god’. Maar wat als Trump de verkiezing verliest, vraagt iemand op de AMA. ‘Dat zou voor ons een terugslag zijn… We kunnen niet alles in Trump investeren. We moeten niet vergeten dat hij ook maar een politicus is. Onze ideeën zijn groter dan hij is. En laten we niet vergeten dat ook een ander probleem zich kan voordoen als Trump wint. Wat als hij cucks out en ons teleurstelt. Dan blijven we niet zijn cheerleaders. We moeten hem onder druk zetten, misschien zelfs dwarsbomen.’ En, zegt Spencer, ‘Trump is pas het begin. Er zullen andere Trumps opstaan.’

Tot nu toe klinkt de alt-right als het doorsnee conservatieve politieke discours. Pas als ik dieper in de alt-rightkrochten duik op sites als American Renaissance, RadixJourna en Identity Evropa, griezel ik van het onverhulde antisemitisme. Milo Yiannopoulos, columnist van Breibart en verbannen van Twitter om zijn racistische tweets, kan nog zo hard roepen dat de alt-right een beweging is die geestig aantrapt tegen het establishment en een product is van de subversieve, ondergrondse franjes van het internet, het voelt als old-school antisemitisme. Volgens de hippe homoseksuele Yiannopoulos – die op de Republikense conventie een feestje organiseerde waar ook Geert Wilders verscheen – is een vergelijking van de alt-rightbeweging met de eerdere beweging van skinheads per definitie gemankeerd. Want skinheads zijn ‘schurken met een laag IQ die flippen op geweld en stammenhaat’. Alternatief rechts daarentegen is intelligent, en dat is waarom links hen haat. ‘Ze zijn gevaarlijk intelligent.’

Ook Richard Spencer wil niet geassocieerd worden met neonazi’s. ‘Historische herbeleving is geen productief politiek product,’ schrijft hij. Maar ondanks de protesten van de alt-right-boegbeelden stijgt er zo’n antisemitische walm op uit mijn verkenning van de alt-rightbeweging, dat ik m’n laptop dichtgooi en een glas wijn inschenk om de vieze smaak weg te spoelen.

Dag 4

Zondag. Ik neem een vrije dag.

Hillary zou lijden aan “dysfasie”, of misschien aan “lupus,” of aan narcolepsie.

Dag 5

Het is Hillary Derangement Syndroom-dag. Al jaren gaan er geruchten over Hillary’s gezondheid. Na een hersenschudding in 2012 zou ze zo afgetakeld zijn dat ze een rollator moest gebruiken. Een foto was het bewijs. Alleen bleek het metaal waaraan ze zich vasthield niet een loopwagentje te zijn maar een tuinstoel. Trump heeft van Hillary’s gezondheid een campagnekwestie gemaakt. ‘Ze heeft niet het mentale en fysieke uithoudingsvermogen om IS en alle andere tegenstanders aan te pakken,’ zei Trump. Vandaag loopt de rechtse mediabubbel over met berichten over haar gezondheid. Hillary zou lijden aan ‘dysfasie’, of misschien aan ‘lupus,’ of aan narcolepsie, want een topadviseur van Clinton had Hillary een e-mail gestuurd over zijn research naar het medicijn Provigi. En waarom droeg Hillary een lange zwarte broek met een ‘dikke (wollen?) jas’ toen ze gisteren op een snikhete dag met Cher op een fondsenwerfbijeenkomst verscheen? Iedereen was zomers gekleed, behalve Hillary. Artsen worden geciteerd om te weerleggen dat dit een rechtse samenzweringstheorie is. De artsen, hun geloofsbrieven worden uitgebreid vermeld, stellen ‘terechte vragen over haar gezondheid’. Clinton zou door een onafhankelijk panel van medici onderzocht moeten worden. Oud-burgemeester Rudy Giuliani, geen arts, vindt dat Clinton er ‘moe’ en ‘ziek’ uitziet. Maar ‘de media’, waarmee hij de gevestigde media bedoelt, uitgezonderd Fox News, waar hij zijn verhaal houdt, verbergen het. Giuliani heeft het bewijs op internet gezien en raadt de kijkers aan om ‘Hillary Clinton illness’ in te tikken op Google. ‘Kijk zelf naar de video’s.’

Niet dat Google te vertrouwen is. Want als je ‘Clinton body’ op Google intikt, dan maakt Google er in de auto-correct niet ‘Clinton body count’ van, zoals Bing en Yahoo dat wel doen. In plaats daarvan krijg je zoekresultaten over een ‘body shop’, een garage. Deksels, Google heeft blijkbaar zijn algoritmes aangepast.

En dat terwijl de ‘Clinton dodenlijst’ inmiddels is opgelopen tot ‘33 huiveringwekkende casussen.’ Waaronder de moord van Seth Rich, staflid van de Democratische partij en volgens geruchten en suggestieve uitspraken van Julian Assange mogelijk de bron van de door WikiLeaks gepubliceerde hack van 20.000 e-mails van de partij.

De bubbel maakt mijn dag helemaal goed als ook de oude complottheorie uit 1993 over de zelfmoord van de juridisch adviseur van de Clintons Vince Foster weer actueel blijkt (ik schreef er eerder over in mijn stuk over de Hillary-haatcampagnes). De FBI-documenten over de ‘triggering’ van de zelfmoord door de Clintons schijnen zoek te zijn. Volgens de ene complottheorist toonden die ‘zoekgeraakte’ rapporten aan dat Hillary Vince Foster een publiekelijke uitbrander had gegeven, wat tot zijn zelfmoord had geleid. Maar volgens twee schrijvers van een boek die beweren dat Foster is vermoord, klopt daar niets van. Hoera mediabubbel, nu ben ik op de hoogte van de ruzie onder complottheoristen.

Dag 6

Mijn vermaak wordt ruw verstoord vandaag. Al dagen lang lees ik over Hillary’s e-mails. Colin Powell zou Clinton hebben geadviseerd om een privé-e-mailadres te gebruiken, maar hij ontkent dit. De rechtse organisatie Judicial Watch, al sinds de jaren negentig op zoek naar Clinton-schandalen, heeft nieuwe e-mails gevonden. Die schijnen belangrijk te zijn. Blijkbaar tonen ze aan dat Clinton tegen de FBI heeft gelogen, maar echt volgen kan ik het niet. De artikelen zijn zo slecht geschreven en missen zelfs de meest elementaire vijf w’s van de journalistiek – wie, wat, waar, wanneer, waarom – dat ik er niets van begrijp. Maar vandaag heeft een lid van de mainstream media, de Associated Press, een onthulling gepubliceerd over de donateurs aan de Clinton Foundation die Clinton hebben ontmoet toen ze minister van Buitenlandse Zaken was. De AP heeft na drie jaar porren de agenda van de minister in handen gekregen en concludeert dat van de 154 zakelijke contacten die Clinton als minister ontmoette of telefonisch sprak, er 85 een bedrag aan de Clinton Foundation hadden geschonken. Het is groot nieuws in mijn bubbel. En blijkbaar niet alleen daar. Mijn vriend Dan belt. Hij is ook een nieuwsjunkie, maar dan van de mainstream en linkse media. ‘Ik maak me zorgen,’ begint hij, ‘wat denk je, kan dit Hillary de verkiezing kosten?’ Bruusk leg ik uit dat ik op dit moment niet kan praten, want ik zit midden in de uitzending van Rush Limbaugh over de donaties. Limbaugh noemt ze ‘pay for play’. ‘De kiezers zijn zo lam geslagen door alle schandalen dat ze denken dat pay for play heel gewoon is. Maar de gewone burger heeft geen toegang tot de minister van Buitenlandse Zaken zoals deze rijke buitenlanders met hun zak geld wel hadden… Het is een perfecte illustratie van wat een lid van de elite wel krijgt.’ ‘Access’ , dat is wat ze voor hun schenking aan de Clinton Foundation – de Clinton Crime Foundation – zoals Libaugh het noemt, krijgt.

Ik maak me zorgen. Limbaugh heeft me helemaal in zijn greep. Tot hij net iets te ver gaat en poneert dat als de filantropische instelling zulk goed werk doet, ze ongetwijfeld nu in Louisiana actief zou zijn. Maar dat is niet het geval, ‘ongetwijfeld omdat de slachtoffers wit zijn’.

Ik hoor hoe Donald Trump zwarte kiezers een hand toesteekt. “What do you have to lose,” heeft hij gezegd.

Ras is Limbaughs obsessie. Ook vandaag. Hij vertelt over hoe Donald Trump zwarte kiezers een hand toesteekt. ‘What do you have to lose,’ heeft Trump tegen zwarte kiezers gezegd. Limbaugh somt het op: ‘Jullie hebben geen werk, jullie scholen falen, je bent bang om de straat op te gaan omdat je de kans loopt neergeschoten te worden, en jullie stemmen op democraten die al vijftig jaar lang beloven om je leven te verbeteren zonder dat er iets verandert, dus stem op mij, want je hebt niets te verliezen.’ Wat Limbaugh niet begrijpt, is waarom conservatieve Afro-Amerikanen, ‘mensen met wie ik het meestal voor tachtig procent eens ben’, Trump veroordeelden omdat ze zijn toespraak vernederend vonden. ‘Ik hoor van zwarte Amerikanen niets anders dan dat zwarte steden een hellhole zijn, dus waarom mag Trump ze niet zo beschrijven?’ Limbaugh baseert zich op wat ‘mensen als Jesse Jackson zelf zeggen.’ Om zijn argument kracht bij te zetten, speelt Limbaugh een audioclip uit 2007 af van Michelle Obama – hij noemt haar ‘Michelle, my belle, Obama’ – waarin Michelle zegt dat ‘Barack een zwarte man is, die, als hij benzine tankt neergeschoten zou kunnen worden.’ ‘Zij kan het zeggen, waarom kan Trump of kan jij het dan niet zeggen.’

Dag 7

Ik kijk op mijn laatste dag in de bubbel naar FoxNews. Nu eens niet flarden, maar een hele middag en avond. Fox zegt altijd dat het het nieuws objectief verslaat en alleen in de talkshows een uitgesproken mening heeft. Dat is gedeeltelijk waar. Ik zie straightforward nieuws over de aardbeving in Italië. Maar als er tijdens de show The Five beelden binnenstromen van een confrontatie van een Amerikaans marineschip met Iraanse boten in de Perzische golf, is het hek van de dam. ‘Wij zijn altijd degene die zich terughoudend opstelt,’ zegt een panellid. ‘Gaan ze ons weer vernederen zoals ze dat in december hebben gedaan?’ Dana Perino, oud-woordvoerdster van George Bush, waarschuwt dat de feiten rond deze confrontatie nog niet bekend zijn. ‘Wie heeft feiten nodig,’ zegt een mede-panellid, ‘wat zou Trump doen? Hij zou die schepen tot zinken brengen.’

Nooit eerder heb ik gezien dat een presidentskandidaat zijn stellingname over een politieke kwestie baseert op een applausmeter.

Hoogtepunt van de avond is de town hall-meeting die Fox-ster en uitgesproken Trumpfan Sean Hannity houdt in Austin, Texas. Thema is immigratie. En wat zich op het scherm afspeelt is spectaculair. Nooit eerder heb ik gezien dat een presidentskandidaat zijn stellingname over een politieke kwestie baseert op een applausmeter. Al dagen lang speculeren de media in de bubbel over Trumps standpunt. Het is duidelijk dat Trump een draai maakt die niemand voor mogelijk hield. Dat Trump een muur wil bouwen tussen de Mexicaanse en Amerikaanse grens is bekend. Dat hij criminele illegalen wil deporteren is ook geen nieuws, vooral omdat dit al het Obama-beleid is (in linkse kringen wordt Obama de ‘deporter-in-chief’ genoemd). Maar dat Trump nu twijfelt of hij het gros van de 11 miljoen illegale immigranten, die gewoon hun werk doen en belasting betalen, het land uit zal zetten – iets wat hij zijn supporters heeft beloofd – is fascinerend. Als Trump die vraag stelt is de reactie in de zaal verdeeld. Het applaus is zwakjes, maar Trump merkt wel de man op die opstaat en luidt ‘ja’ roept. Later bekijk ik dat moment nog een keer. Het is bizar. Een applausmeter zou nooit een politiek standpunt dat de toekomst van miljoenen mensen beïnvloedt, behoren te bepalen. Het is een onthullend moment dat ik, als ik eerlijk ben, eigenlijk niet had willen zien. Maar het maakt wel pijnlijk visueel hoe een presidentskandidaat als Trump het spel speelt.

Dag 8

Ik blijf nog even hangen in de rechtse bubbel omdat Hillary Clinton een belangrijke toespraak in Nevada houdt over de infiltratie van het gedachtegoed van de alt-right in de Trump-campagne nu Trump Steve Bannon, hoofd van Breitbart News, heeft aangesteld als hoofd van zijn campagne. Met opzet kijk en luister ik niet naar Hillary’s toespraak, ik volg alleen de reactie op de alt-right media sites. Die is te voorspellen, ze zijn dolgelukkig met de schijnwerper die Clinton op hun beweging heeft gericht. Direct vraag ik me af of Clinton er goed aan heeft gedaan om het verband tussen de alt-rightbeweging en Trump bloot te leggen. Ik word ook onmiddellijk moe van die vraagstelling. Is alt-right een randverschijnsel? Is de rechtse mediabubbel een teken dat Trumpisme de democratie zal ondermijnen ook al verliest Trump de verkiezing? Ik ben de vragen moe. De bubbel moe. Ik heb zelfs de energie niet om de realiteit van de rechtse bubbel te checken met de nieuwsbrieven van de New York Times en de Washington Post die ongeopend mijn e-mailbox hebben gevuld. Ik druk op de ‘delete’-knop en ben ze kwijt. Media, links, rechts, mainstream, geliefde bloggers en deskundigen, hoog gewaardeerde tijdschriften als de New Yorker en mijn eigen Vrij Nederland, ze kunnen allemaal de pot op. Ik wil even niet meer met ze te maken hebben. Ik ga onkruid wieden. Inch by inch, row by row, gonna make this garden grow, zong Pete Seeger. Hij heeft gelijk.