Hoe Crazy Ex-Girlfriend politiek correcte millennials door het slijk haalt

De vloek van eigentijdse komedie is dat een heleboel grappen niet meer kunnen. Althans, als je een aantal van de bekendste komieken moet geloven. Zij vinden dat politieke correctheid is doorgeschoten: we laten ons te snel kwetsen door grappen, waardoor het speelveld van grappenmakers wordt ingeperkt – en in het verlengde daarvan, de vrijheid van meningsuiting. Een ‘Orwelliaanse nachtmerrie’ noemt John Cleese het. De gedachte dat je sommige grappen beter niet kunt maken noemt Jerry Seinfeld schadelijk voor humor in het geheel. En onder anderen Patton Oswalt en Chris Rock hebben zich beklaagd over de lange tenen van hun publiek. In Vrij Nederland zegt Michiel Romeyn: ‘De oester is gesloten, we leven in de eeuw van de vertrutting. (…) Jiskefet zou niet meer kunnen in deze tijd waarin je een waarschuwingsbordje omhoog moet houden als je ironisch bent.’

Het kan anders. Door de toenemende etnische- en genderdiversiteit in het televisielandschap ontstaat daar de ruimte om spot om te zetten in zelfspot. Een grap over Chinezen kan een grap over én door Chinezen zijn. Nog even kritisch en grof als wanneer deze van een witte man zou komen, maar met de mogelijkheid om dichter op de werkelijkheid te zitten en zonder racistische nasmaak. En geen onderwerp is taboe. Key & Peele (Comedy Central) deed het met mannelijkheid en racisme (zie deze sketch over twee slaven op een veiling die steeds meer haantjesgedrag vertonen wanneer ze maar niet gekocht worden). Inside Amy Schumer (Comedy Central) en Girls (HBO) doen het met feminisme en seksuele vrijheid (zoals in dit infospotje voor de pil van Amy Schumer, waarin ze van elke man die ze kan vinden – haar arts, haar werkgever, zelfs aan een dove man die voor het eerst kan horen – toestemming moet vragen om gebruik te maken van haar recht op voorbehoedsmiddelen). Looking (HBO) deed het met gaycultuur. In dat diverse milieu ontstaat ook weer plek voor typische mannenseries: zo neemt Silicon Valley (HBO) de excessen van de tech-industrie-jongensclub in de gelijknamige streek op de hak.

Oh, Rebecca…

Crazy Ex-Girlfriend (the CW) past in dat rijtje. Deze jonge musical-comedy, bedacht door Rachel Bloom (Robot Chicken) en Aline Brosh McKenna (de filmversie van The Devil Wears Prada), zit nu in zijn tweede seizoen en is een van de schrijnendste vertellingen over het leven van ons bespottelijke millennials, ons narcisme, egoïsme, en de hectiek en vervreemding van het moderne leven. Verpakt in een olijk verhaal over de waanideeën van een hopeloos verliefde advocate.

Hoofdrolspeelster Rebecca Bunch (Bloom) is een gevoelsmens. Ze is bipolair, obsessief, heeft enorme daddy issues en hongert constant naar genegenheid. Ze weet haar tics te verbergen dankzij haar intelligentie (afgestudeerd op rechten aan Harvard én Yale), maar daar komt een hoop ontkenning en cognitieve dissonantie bij kijken. Uitgeblust en diep ongelukkig wijst ze een vennootschap af bij een prestigieus advocatenkantoor in New York. Ze loopt haar jeugdliefde Josh (Vincent Rodriguez III) tegen het lijf en achtervolgt hem naar zijn woonplaats aan de andere kant van het land, het lelijke West Covina in buitenstedelijk Los Angeles (‘only two hours from the beach!’). Daar krijgt ze een nieuwe baan, nieuwe vrienden en een nieuw huis, alles om de indruk te wekken dat ze heus niet naar de westkust is verhuisd voor hém.

Niet alleen Rebecca, maar alle inwoners van West Covina leven in ontkenning. Josh wil niet toegeven dat zijn arrogante feeks van een verloofde hem ongelukkig maakt. Rebecca’s nieuwe baas Darryl (Pete Gardner) worstelt met zijn ontluikende biseksualiteit. En Josh’ beste vriend Greg (Santino Fontana) zoekt zijn eigenwaarde in de bodem van een fles whiskey.

De waarheid komt pas boven water gedurende de muzikale nummers in iedere aflevering. De muziek, bestaande uit hommages en persiflages van allerlei genres, sluit naadloos aan op de stemming van de aflevering.

Textastrophe

De waarheid komt pas boven water gedurende de muzikale nummers in iedere aflevering. De muziek, bestaande uit hommages en persiflages van allerlei genres, sluit naadloos aan op de stemming van de aflevering. Kenmerken en clichés van elk genre worden gretig ingezet en omgekeerd: in het gezapige country-liedje ‘I Love My Daughter (But Not In A Creepy Way)’ bezingt Darryl zijn platonische, vaderlijke liefde voor zijn dochter, vaag beseffend dat het best verdacht en niet erg christelijk klinkt wanneer een oudere man over een jong meisje croont. Rebecca’s collega Paula (Donna Lynne Champlin) zingt een ouderwets, magisch Disney-sprookje tussen de boompjes en beestjes, over het moederschap dat haar carrière gijzelde, dromen verwoestte en haar een beetje incontinent heeft gemaakt (‘Maybe This Dream‘). En in het gemoedelijke, Ierse publied ‘Greg’s Drinking Song’ komt Greg uit voor de ravage en vernedering die is veroorzaakt door zijn alcoholmisbruik.

Soms voelt de diversiteit van de cast geforceerd aan, alsof elke etniciteit zijn opwachting maakt om een lijstje af te werken. Maar die diversiteit wordt vol ingezet om nieuwe denkbeelden te introduceren, of oude vooroordelen en stereotypen te bestrijden. (Josh is Filipijns-Amerikaanse love interest voor de witte Rebecca. Een ander personage met dezelfde naam en een witte huidskleur wordt speels ‘White Josh’ genoemd. Het is een leuke manier om witte superioriteit te ontwapenen.) Ook nieuwe bronnen worden aangeboord, zoals cyberstalken (‘Research Me Obsessively), iemand per ongeluk een ongepast appje sturen (‘Textmergency‘), de keerzijde van de seksuele revolutie (‘I Gave You a UTI‘), of het constante bevragen of een uitspraak wel politiek correct is (‘JAP Battle‘).

Door waanzin gegijzeld

Zoals de titel van de serie doet vermoeden, is Rebecca niet helemaal honderd. Naar West Covina verhuizen voor een jongen die ze amper kent valt nog te wijten aan een bevlieging, maar gaandeweg, en zeker in het tweede seizoen, raakt ze de weg kwijt. En omdat ze nu eenmaal de hoofdpersoon is, sleept ze de hele serie mee in haar kielzog: haar obsessies en angsten leiden naar steeds absurdere, gênantere en schrijnendere situaties. Naarmate Rebecca’s waanbeelden destructiever worden, zoeken vrienden en collega’s de nooduitgang. Zij gaan door met hun leven en maken op de achtergrond verstandige keuzes en groeien als mensen. Zo verzekert de serie je dat het toch écht aan Rebecca ligt. Niettemin blijft de kijker met haar achter, en ziet een train wreck in slow motion ontvouwen.

Deze gijzeling van de serie door Rebecca’s waanzin is een leuke, duistere manier om Crazy Ex-Girlfriend los te weken van de typische ‘will they won’t they‘ tussen Rebecca en Josh van het eerste seizoen. De bergafwaartse richting die het tweede seizoen inslaat creëert absurde en vergezochte situaties die haarfijn laten zien hoe krankzinnig ons leven soms is. Iedereen zoekt wel eens een ex-vriend(in) op op het internet, maar soms hebben we iemand nodig die dat drie dagen lang onafgebroken doet om ons te doen beseffen hoe krankzinnig veel troep we achterlaten op het internet. Crazy Ex-Girlfriend laat ons lachen om onszelf, zodat anderen het niet voor ons hoeven te doen.