Beschaafde woeste wreedheid

Op de vraag van de Engelse allesweter George Steiner hoe het kan dat een liefhebber van Mozart en Beethoven nazistische misdaden kon begaan, bestaat een even elegant als afdoend antwoord: ‘Voor monsterlijke daden heb je geen monsters nodig.’ Het is afkomstig van de Engels-Poolse socioloog Zygmunt Bauman, gedaan in een van de interviews die hij gaf naar aanleiding van zijn Holocaust Memorial Day-lezing in Nijmegen.

In feite was wat Bauman zei een herhaling van zijn boek De moderne tijd en de Holocaust uit 1989. Bauman trad toen in het voetspoor van Richard L. Rubenstein die tijdens een conferentie over Western Society after the Holocaust had gezegd: ‘De wereld van de vernietigingskampen en de maatschappij die deze voortbrengt, onthult de steeds krachtiger zwarte kant van de joods-christelijke beschaving. De beschaving brengt slavernij, uitbuiting en vernietigingskampen. Ze brengt ook geestelijke hygiëne, verheven religieuze ideeën, schone kunsten en...