De tragiek van de emancipatie

Luiheid en lafheid zijn er de oorzaak van dat een groot deel van de mensheid onmondig blijft, schreef Immanuel Kant in zijn antwoord op de vraag: wat is Verlichting? De mensen zouden de moed moeten hebben om zelf na te denken (sapere aude), dan zouden ze van hun afhankelijkheid verlost kunnen worden; minder dociel worden, minder knippen en buigen, en zelf nadenken.

Volgens veel filosofen en sociologen heeft dat zelf nadenken de afgelopen tweehonderd jaar steeds meer plaatsgehad: de mensen raakten geleidelijk ‘geëmancipeerd’, ze verwierven zich een volwaardige plaats in de samenleving en werden steeds zelfstandiger. In de jaren zestig van de twintigste eeuw sloeg het zelf nadenken definitief toe en werd het project van de Verlichting voltooid door de algehele golf van democratisering. Daar plukken we nog steeds de vruchten van.

In de jaren zestig werd afscheid genomen van de dociele jaren vijftig en ontstond een algehele mondigheid. ‘Inspraak’ werd een...