Uit je morele matrix

We maken ons rationalistische illusies wanneer we denken dat ons verstand het voor het zeggen heeft. Het is heel anders: ons verstand loopt alleen maar achter alles aan wat ons gevoel en intuïtie al lang hebben beslist. Het verstand moet voor die beslissingen nog slechts een plausibele verantwoording verzinnen. Die intuïtie is te vergelijken met een olifant, de berijder met het verstand.

De man die dit beweert, Jonathan Haidt in zijn boek The Righteous Mind, heeft dit natuurlijk niet van zichzelf. Het was de achttiende-eeuwse Schotse filosoof David Hume die zei dat het verstand de slaaf is van de hartstochten (‘reason is, and ought to be, the slave of the passions’). Haidt is er als de kippen bij om die slaaf ook letterlijk te nemen en te suggereren dat die dus niets in te brengen heeft. Maar Hume bedoelde dat we afhankelijk zijn van onze hartstochten, die hebben het in eerste instantie voor het zeggen. Daarna is het aan het verstand om ze de beste en...