Aan Heideggers handje

In de gesprekken die Ger Groot onder de vrome titel Dankbaar en aandachtig heeft gevoerd met de Vlaamse filosoof Samuel IJsseling komen ze ook te spreken over ‘de teloorgang van het moderne, autonome “ik”’. Dat ‘ik’ zou verdwenen zijn omdat Marx, Nietzsche, Freud en de Franse structuralisten hebben aangetoond dat de mens geen baas in eigen huis is. Marx liet zien dat de sociaal-economische verhoudingen de mens bepalen. Nietzsche dat niet de mens maar de taal door de mond van de mens praat. En Freud toonde aan dat het onbewuste het bewuste geheel beheerst. De structuralisten meenden dat niet het ik, of het ‘subject’, het voor het zeggen had, maar de structuren.

Wie weet dat de jaren zeventig het hedonistische ik-tijdperk waren en dat vanaf het begin van de jaren negentig de neoliberale mores van Hekking-achtige managers gelden, vraagt zich af op welke planeet die teloorgang van het ik zich heeft voorgedaan. Iedereen werd collectief...