Montaignes andere modernisme

Toen het postmodernisme in de jaren tachtig en negentig nog radicaal beweerde dat het onmogelijk was om met het denken echt greep te krijgen op de werkelijkheid (de grote ideologische verhalen voldeden niet meer, de werkelijkheid viel in fragmenten uiteen, er was geen vaste ondergrond), beriep men zich soms op de essays van Montaigne. Die zou in de zestiende eeuw een postmodernist avant la lettre zijn geweest omdat hij met al zijn wijsheid ook niet wist wat we eigenlijk zeker kunnen weten. Was zijn lijfspreuk niet ‘Wat weet ik?’ (Que sais-je?).

Jaren na het schrijven van Het postmoderne weten in 1979 stuitte Jean-François Lyotard pas op Montaigne en herkende in hem een verwante geest. Maar er waren wel cruciale verschillen. Montaignes onzekerheid nam geen radicale gedaante aan, zoals in het postmodernisme. Hij dompelde zich onder in de nuances en probeerde zich verre te houden van het geheel, maar hij wist dat hij dat niet vol kon houden als het op...