Een gijzeling in Ede, steekpartijen op klaarlichte dag in Breda en Nieuwegein – als gevolg van wachtlijsten en onderbezetting bij de GGZ neemt het aantal incidenten van mensen met onbegrepen of verward gedrag de laatste jaren toe. Jonah Falke liep twee dagen mee op de High & Intensive Care (HIC) van een psychiatrisch ziekenhuis Pro Persona in Nijmegen – toevluchtsoord voor de kwetsbaarste manisch-depressieven, suïcidalen, psychoten of zij met persoonlijkheidsstoornissen. 

De Van der Pekbuurt in Amsterdam-Noord moest als proeftuin van het Programma Aardgasvrije Wijken van de Rijksoverheid, een schoolvoorbeeld van verduurzaming worden. Het werd een grote mislukking. Wat er nog meer misgaat in de buurt die ooit volgens sociale idealen werd gebouwd, is nu te zien in de documentaire De verkrotte droom.

De tijd dat Marokkanen massaal naar Europa vluchtten, lijkt voorbij. Sterker: jaarlijks keren honderdduizend Marokkanen terug naar het land waar ze niet gezien worden als tweederangsburgers. En dat aantal groeit. Op reportage in het nieuwe Tanger. ‘In de jaren zestig waren hier problemen en armoede. Nu zijn er kansen.’

Al sinds de jaren tachtig is Frankfurt de heroïnehoofdstad van Duitsland. De ooit geroemde, progressieve aanpak slaat niet aan bij het groeiende aantal crackgebruikers. Ondertussen neemt het drugsgeweld toe in de stad die tegelijkertijd Europa’s financiële hart heet te zijn. Een reportage.

Voor zijn boek De Bible Belt verbleef Jonah Falke de afgelopen anderhalf jaar onder de gereformeerden. Hij werd verrast door hun tolerantie. Iets waar de prekerige progressieven nog iets van kunnen leren.

Er speelt veel rond de bed-bad-broodregeling. Minister Faber wil een einde maken aan die regeling, maar in Utrecht, Amsterdam en Rotterdam oordeelde de rechter dat de opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers in stand moet blijven. In België wordt de zorg voor ongedocumenteerden, de sans-papiers, al langer tot een minimum beperkt. Jonah Falke zag in Brussel wat dat betekent.

Ook nu, in de donkerste dagen van het jaar, slapen er elke nacht talloze mensen op straat. In Amsterdam maken veldwerkers Fikret en Abdullah slapende daklozen wakker, om te vragen of ze hen kunnen helpen. Journalist Jonah Falke ging met hen mee.

Na elk incident met een verward persoon klinkt de roep om betere samenwerking tussen politie en ggz. Sociaalpsychiatrisch verpleegkundige Marinus Lucet hoort het aan en denkt: die bestaat al. Maar alleen in Rijswijk.   

Waar de meeste gemeenten de poorten gesloten houden voor nieuwe asielzoekerscentra, besloot Arnhem om permanent duizend vluchtelingen meer op te gaan vangen. ‘Je kunt beter investeren in mensen. De wereld staat voorlopig nog wel even in de fik.’

Hoogleraar filosofie en psychiatrie Sanneke de Haan pleit voor een holistische benadering van psychische gezondheid, waarbij alle aspecten van een mensenleven – huis, relatie, financiën – worden meegenomen in de diagnose. ‘Ik ben erachter gekomen dat iedereen wel iets heeft.’

Sociaal psychiatrisch verpleegkundige Stefan Bäcker werkt bij het interventieteam van de Nijmeegse GGD. Jonah Falke liep met hem mee.

Psychiater Jim van Os wil de GGZ opnieuw vormgeven. ‘De DSM is op z’n retour. De beweging van open science, die zegt dat je geen bullshit moet vertellen, wint terrein.’

Zoals traditie betaamt schreef Jonah Falke een kerstverhaal voor Vrij Nederland, dat dit jaar een duistere wending neemt. ‘Ze werd wakker door geschreeuw en geklop op de voordeur.’

Wat moet de politie met ‘onbegrepen gedrag’? Jonah Falke liep mee met twee agenten in Amsterdam-Zuidoost. ‘Het is wachten tot het geweld zich tegen ons keert.’

Nadat Jonah Falke een reportage schreef over een huis voor sekswerkers die uit de prostitutie willen stappen, kreeg hij een brief van Lucy. ‘Prima artikel, maar wat mij hindert is dat er maar één kant van het verhaal wordt belicht.’ Lucy liet hem de níét zielige kant zien. ‘Uiteindelijk valt het altijd wel mee.’

Socioloog Cok Vrooman onderzocht voor het Sociaal en Cultureel Planbureau hoe onze samenleving in elkaar zit en kwam tot een classificatie in zeven groepen. Hij legt Jonah Falke uit hoe het volgens hem zit.