Drie eeuwen Spinoza

Sinds de jaren zestig hangt rond Spinoza een verfrissende uitstraling van rebelsheid, opstand en verzet tegen autoriteit, schrijft Henri Krop in Spinoza, zijn kloeke boek over drie eeuwen omgang met de filosofie van Spinoza in Nederland. Het is inderdaad nooit stil geweest rond Spinoza, al waren er wel perioden dat er gras groeide op zijn standbeeld: in het midden van de achttiende eeuw en in de jaren dertig van de vorige eeuw. De rest van de tijd was er altijd wel sprake van ‘spinozisme’, van mensen die werden aangestoken door zijn pleidooi voor het vrij uiten van je mening, of die wel deugdzaam wilden leven, maar niet meer geloofden in een God die als een harige bullebak op een wolk zat. Ook waren er altijd gewezen dominees die hun heil bij hem zochten omdat hij in zijn Ethica nog wel steeds het woord ‘God’ gebruikte, ook al mochten we ons daar niet meer de traditionele God van de christenen of joden bij voorstellen. Spinoza was ook nooit ver weg omdat...