<div class="lead">De gemeenten nu al verwijten dat ze zorggeld achterhouden, slaat nergens op.</div>
Laat ik beginnen met een groot compliment aan de gemeenten. Honderden miljoenen houden ze over uit het zorgbudget van vorig jaar. Althans, dat was het nieuws dat tot ons kwam nadat het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) de eerste cijfers van de drie decentralisaties op een rij had gezet in de vuistdikke ‘Rapportage Sociaal Domein’.
Geld over. Niemand vond dat een applausje waard. Nee, het was juist ‘schandalig’ dat gemeenten honderden miljoenen bestemd voor de allerzwaksten ‘op de plank’ lieten liggen. Vrijwel alle media pakten ermee uit. Patiëntenorganisaties stonden op de banken. Onze volksvertegenwoordigers riepen om ingrijpen en oormerken.
Ik bladerde naar pagina 376 van het SCP-rapport. Daar staat het. Volgens de eerste cijfers zouden gemeenten in 2015 aan jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning 362 miljoen euro minder hebben uitgegeven dan begroot.
Schandalig? Nou dat valt wel mee. 362 miljoen euro is veel geld, maar de vraag is: 362 miljoen minder ten opzichte van wat? Nou dat was 12,8 miljard euro. Het gaat dus, waarde boze burgers, om een verschil van nog geen drie procent. Daarbij komt dat de gemeenten voor de post Werk en Inkomen, die ook behoort tot het sociaal domein, 514 miljoen euro meer hebben uitgegeven. Kijken we naar het hele sociaal domein, dan hebben de gemeenten vorig jaar 152 miljoen euro minder uitgegeven dan de 17,9 miljard die ze ervoor hadden gekregen. Dat is een verschil van nog geen 1 procent. De gemeenten hebben hun uitgaven razend knap afgestemd op hun begroting. Dat is een compliment waard. Tenminste, als deze cijfers het hele verhaal vertellen. En dat lijkt me onwaarschijnlijk. We hebben het hier wel over drie decentralisaties, de grootste bestuurlijke reorganisatie van de afgelopen decennia. Hoe waarschijnlijk is het dat zo’n megaverbouwing precies binnen budget blijft?
Stelt u zich eens voor. Ruim 390 gemeenten, sommige groot, andere klein, krijgen er plots voor vele miljarden nieuwe taken bij. Die miljarden zijn verdeeld volgens een theoretisch model. Sommige krijgen hierdoor te veel, andere te weinig. 
Vervolgens krijgen de gemeenten alle vrijheid. ‘Loslaten’ is de uitdaging die bij goed delegeren hoort. De gemeenten geloven daar zelf ook in. Ze laten de nieuwe werkzaamheden uitvoeren door verse teams die lekker de ruimte krijgen. Maatwerk bieden en aansluiten bij de klant. Dat zijn de uitgangspunten van de decentralisatie. Kan best natuurlijk, maar de kans dat je zo binnen het budget blijft, is miniem.
Alle reden om de eerste cijfers met een korreltje zout te nemen. De onderzoekers stellen zelf ook dat de cijfers ‘met enige voorzichtigheid’ gebruikt moeten worden. Het zijn niet de jaarcijfers van de gemeenten, maar kwartaalcijfers die ‘door het CBS zijn bewerkt’. Allemaal naar eer en geweten, maar niet iets om harde conclusies aan te verbinden. De onderzoekers doen dat niet, waarom onze parlementariërs dan wel?
Wat de decentralisaties opleveren en wat de nieuwe gemeentelijke aanpak kost, dat weten we domweg nog niet. De gemeenten nu al verwijten dat ze zorggeld achterhouden, slaat nergens op. Het regent financiële tegenvallers. Denk aan de uitspraak van de hoogste rechter dat gemeenten niet zonder onderbouwing de hulp aan huis mogen weigeren. Dat gaat geld kosten.
Of kijk naar het jaarverslag van het ministerie van Volksgezondheid, waarin de gevolgen van de decentralisaties ook zichtbaar zijn, met de tegenvaller van 426 miljoen aan persoonsgebonden budgetten (PGB’s) of het Volledig Pakket Thuis, dat vorig jaar al 167 miljoen meer kostte dan begroot.
Afwachten dus. Het oordeel uitstellen. Het aan de gemeenten overlaten. Pas over een paar jaar zullen we weten wat de kosten en de baten van de decentralisaties zijn.

Gerelateerd