Media
Je hoeft geen mediageleerde te zijn om te constateren dat Zomer­gasten een welhaast eigen genre heeft gebaard: bloedserieuze voorbeschouwingen, uitgebreide interviews met de betrokkenen en paginalange nabeschouwingen, gelardeerd met bijdehante tweets van al dan niet bekende Nederlan­ders. Werkelijk alles wordt aan een nauwgezette analyse onderworpen: de kwaliteit van de presentator, de gast van de avond, diens keuze der fragmenten. Zomergasten blijft een programma waarvan iedereen het zijne vindt, en dat de rest van de wereld wil laten weten ook. Een prestatie van formaat, zoveel opwinding, zoveel aandacht in andere media, en dat al zoveel jaren achter elkaar – ik zou niet zo snel een equivalent kunnen bedenken.
Interessant is ook dat het format, bij mijn weten althans, nimmer navolging heeft gevonden in vergelijkbare buitenlanden. Dat maakt Zomer-gasten net zo Hollands als het Boekenbal, het anderhalfverdienersmodel en de benoemde burgemeester: over de grens snappen ze niet precies wat er zo leuk aan is, wij vinden het volstrekt vanzelfsprekend – om redenen die we zelf nauwelijks kunnen uitleggen.
Inmiddels zijn we precies op de helft van de lopende reeks. En mij bekomt dit seizoen tot nog toe heel best. Natuurlijk, interviewer Wilfried de Jong mag heus wat minder zielsverpletterend dienstbaar zijn, en als elk jaar móét ik er iets te lezen bij hebben. Maar het programma blijft een wonder van kijkwaardigheid binnen het aanbod.
Zo was Hans Teeuwen simpelweg fijn omdat-ie Hans Teeuwen is – een van de schaarse Nederlandse cabaretiers die werkelijk iets te melden hebben. Nelleke Noorder­vliet boeide alleen al om haar prachtige taalgebruik: wie hoor je tegenwoordig nog zulke elegante zinnen uitspreken in zulk fraai Nederlands?
Bij Beatrice de Graaf, de zomergast van afgelopen zondag, was dat laatste juist niet het geval. Haar ijzingwekkende spreektempo, haar consequente ai-uitspraak van ij’s en ei’s waren een aanslag op het gehoor. Dat ze een liefhebber bleek van holle, doch chic klinkende modetermen als framen en discours nam me al evenmin voor haar in. Maar de thematiek die ze te berde bracht – waarom mensen geweld gebruiken om hun heilige doelen te bereiken – maakte veel goed. Pre­cie­zer gezegd: haar wel erg relativerende, postmodernistische visie op wie je een terrorist mag noemen noopte thuis op de bank tot heftige tegenspraak. Hoe je het wendt of keert een mooi resultaat.
Bovendien bood de avond nog enkele kleine verrassingen. Dat de VPRO ooit censuur toepaste (RAF-terroris­ten vergelijken met helden uit de Tweede Wereldoorlog ging de omroep te ver) was nieuw voor mij. Dat een Zomergasten­avond zomaar kan eindigen met twee coupletten uit psalm 84 trouwens ook.
elma.drayer@vn.nl