Tolstojs ‘Wat is kunst?’

In zijn essay Wat is kunst? verwijst Tolstoj zijn eigen romans naar de prullenbak. Alleen de verhalen ‘God ziet de waarheid’ en ‘Een krijgsgevangene in de Kaukasus’ vinden genade. Tolstoj neemt afstand van zijn oeuvre met een vanzelfsprekendheid en een gemak alsof het hem ergert dat hem niet eerder de schellen van de ogen zijn gevallen. Niet alleen zijn eigen werk moet het ontgelden, vrijwel alle kunst beschouwt hij als ‘leeg vermaak van lege mensen’.

De Zwitserse literatuurhistoricus Walter Muschg (1898-1965) vatte het essay als volgt samen: ‘Er legte vor aller Welt die Maske des Dichters ab und zeigte ihr sein wirkliches Gesicht: das eines von allen Leidenschaften gehetzten, von Eitelkeit und Hochmut verwusteten Menschen.’

Dit maakte mij nieuwsgierig, al was het maar omdat tegenwoordig vrijwel niemand meer lijkt te twijfelen aan de positieve waarde van kunst; het uiten van twijfel kan zelfs als een bewijs gelden van onbeschaafdheid. De...